In een terugblik op het verkiezingsjaar 2002 noemde oud-PvdA-voorman Ad Melkert zijn tegenspeler Pim Fortuyn een voorloper van Trump. Net als later de Amerikaan was Fortuyn in zijn ogen uit op effectbejag, bespeelde hij de onderbuik en kreeg hij buitensporige aandacht van de media.
Dat kan echter veranderen, nu de partij als ledenorganisatie en cultuurdrager aan politiek gewicht heeft verloren. Twee voorbeelden: Rutte beriep zich in 2021 ter legitimatie van zijn hernieuwde premierschap op de twee miljoen stemmen die op hem waren uitgebracht. Hij beschouwde zijn mandaat als persoonlijk.Een nog aansprekender voorbeeld leverde in 2010 het roemruchte CDA-congres in Arnhem.
De gevolgen zijn gezagsverlies en vervreemding, een zekere vereenzaming zelfs van de leidende politici. Bij de paarse coalities kwam daarbij dat er een herkenbaar alternatief ontbrak, waardoor het publieke debat smoorde. Het CDA had na driekwart eeuw regeermacht geen idee hoe oppositie te voeren en zat opgesloten in het midden dat door de oude rivalen PvdA en VVD werd afgedekt.