Het krediet van Ronald Koeman is nu nog groot in Barcelona

Vrijwel iedere stap die Ronald Koeman (57) als trainer van FC Barcelona zet, wordt vastgelegd door een videocamera. Het is de bedoeling dat er een documentaire komt waarin de kijker een blik achter de schermen krijgt. In aanloop naar zijn competitiedebuut, zondagavond in Camp Nou tegen Villarreal (aftrap 21.00 uur), hebben de makers al zoveel bijzonder materiaal verzameld dat succes nu al verzekerd lijkt.

Van zijn overtuigende presentatie op 19 augustus tot het dreigende vertrek van Lionel Messi in de weken erna. En van een slecht-nieuws-gesprekje met de Uruguayaanse aanvaller Luis Suárez tot de interesse in Ajax-verdediger Sergiño Dest; voor Koeman is de druk al enorm, nog voordat zijn echte werk begonnen is. „Dat het geen makkelijke klus zal worden wist Ronald ook wel”, zegt zijn zaakwaarnemer Rob Jansen (64) via de telefoon. „Maar hij is er klaar voor, hoor.”

Koeman kijkt al weken uit naar het moment dat hij via het kapelletje in de spelerstunnel op de bank van Camp Nou mag gaan zitten. Zelf met de oud-bondscoach praten over zijn ‘droombaan’ zit er niet in. FC Barcelona schermt hem vakkundig af. Al dan niet vanwege het coronavirus. Dichter dan Jansen kom je als correspondent niet. Jansen functioneerde bij zijn presentatie niet alleen als de spelersmakelaar die een tweejarig contract met de club sloot, maar hij begeleidde Koeman eveneens als een vriend. Als een steun en toeverlaat. „Het is een kleine wereld. Ronald en ik kennen elkaar nog uit de tijd dat mijn vader Karel namens de spelersvakbond VVCS de onderhandelingen voerde. Toen waren wij nog kleine jongens. In de loop der jaren hebben we een goede band opgebouwd. We werken sinds 2016 pas echt samen”, legt Jansen uit. „Ik voer met hem toch wat indringender gesprekken dat met de meeste spelers. Het trainersschap is steeds omvattender. Het is een ervaringsvak geworden. Ronald heeft voldoende bagage in huis om bij misschien wel de grootste club ter wereld aan de slag te gaan.”

Harde beslissingen

Koeman laat in Barcelona alles rustig op zich afkomen, maar loopt niet weg voor harde beslissingen. Na zijn onverwachte hartproblemen eerder dit jaar probeert hij nog meer in het ‘nu’ te leven. „Tijdens zijn presentatie was Ronald volop aan het genieten”, vertelt Jansen. Koeman stond de media op zijn eerste werkdag zelfverzekerd in het Spaans, Catalaans, Engels en Nederlands te woord. En omhelsde, met een mondkapje op, tal van oude bekenden. De emoties gingen voor de ratio. „Het voelde voor hem als een soort thuiskomen. Het was mooi omdat van dichtbij mee te maken”, zegt Jansen. „Maar als er straks moeilijke momenten komen, sta ik er ook als hij een klankbord nodig heeft.”

Het duurde niet lang voordat Koeman met de andere kant van de medaille te maken kreeg. De oud-verdediger werd weliswaar als icoon gepresenteerd, maar in de praktijk moest hij meteen in de slag met de ontevreden aanvoerder Messi. Tegelijkertijd moest hij afscheid nemen van diens voetbalvrienden Suárez en Arturo Vidal. Dat leek een onmogelijke opdracht. De bom barstte toen Messi binnen een paar dagen liet weten te willen vertrekken. Supporters kwamen in opstand. De storm luwde echter verrassend snel nadat de clubleiding de Argentijnse aanvaller hield aan een vertrekclausule van 700 miljoen euro. Koeman en Messi sloten een pact om samen aan een nieuw topteam te werken. Beiden weten dat alles staat of valt met snel resultaat. „Bij FC Barcelona worden altijd prestaties geëist”, stelt Ronald de Boer, die als speler in 1998 bij Barcelona Koeman als assistent van Louis van Gaal aan het begin van zijn trainersloopbaan meemaakte. „Koeman weet wat er van hem wordt verwacht.”

Koeman wist vooraf dat het clubbestuur onder leiding van voorzitter José María Bartomeu met zijn aanstelling een laatste troefkaart trok op weg naar nieuwe verkiezingen op 20 en 21 maart volgend jaar. Een aantal kandidaat-voorzitters, onder wie Víctor Font, heeft op voorhand al laten weten dat Koeman hoe dan ook hun trainer niet zal zijn. Terwijl een andere kandidaat, Toni Freixa, juist door zou willen gaan met Koeman én Messi. Vooralsnog houdt de trainer zich verre van de ‘clubpolitiek’. Terecht, vindt Jordi Cruijff. Volgens hem kan Koeman op veel krediet rekenen binnen alle geledingen van FC Barcelona. Zeker bij de Cruyffistas onder de socios. Tito Hernández van fanclub ‘Johan’ beaamt dat: „Koeman heeft onze volledige steun, maar ik betwijfel of dat genoeg is.”

Lees ook De schaduwkant van Lionel Messi

Jordi Cruijjf denkt dat zijn vader de benoeming van Koeman „geweldig” zou hebben gevonden. „Het is duidelijk dat de cirkel voor Koeman nu rond is. Hij zal bij Barcelona altijd worden herinnerd aan zijn winnende doelpunt in de finale van de Europa Cup I in 1992. Daarmee heeft hij toen al historie geschreven”, zegt hij vanuit China.

Volgens Jordi Cruijff, die begin jaren negentig samen met Koeman bij het Barcelona van zijn vader onder contract stond, denkt dat een trainer een voordeel heeft met een verleden als speler. „Koeman heeft natuurlijk wel een gunfactor. Het is niet zo dat één plus één altijd twee is. Garanties dat hij slaagt zijn er niet. Maar het is geen toeval dat de laatste jaren oud-spelers als Pep Guardiola, Luis Enrique en Ernesto Valverde bij FC Barcelona op de bank zaten. Ze kennen net als Koeman het dna van de club en zijn niet snel ergens van onder de indruk.”

Cruijff en Guardiola

De opdracht van Koeman lijkt op die van Johan Cruijff in 1988 en die van Pep Guardiola twintig jaar later, toen Barça beide keren een crisis beleefde en afscheid nam van topspelers als respectievelijk Bernd Schuster en Ronaldinho. Daarna werden Dream Team 1 en Dream Team 2 geboren. Guardiola overtrof zijn meester Cruijff door met Xavi, Andrès Iniesta en Messi, en een ijzersterke mix van eigen jeugd en ervaren aankopen, het succesvolste elftal uit de clubgeschiedenis te bouwen. Het is nu aan Koeman een dergelijk succes te herhalen. „Loodzwaar” noemt Jordi Cruijff die taak. „Het is een moeilijk moment om erin te stappen. Er is bij Barcelona nauwelijks geld voor versterkingen”, stelt Cruijff, tegenwoordig trainer bij de Chinese club Shenzhen. „Koeman zal toch zoveel mogelijk zijn eigen ploeg willen samenstellen.”

Na iedere nederlaag zal de kritiek op Koeman onvermijdelijk aanzwellen. Vooralsnog is hij in de oefencampagne ongeslagen. Na duels tegen Nàstic (3-1), Girona (3-1) en Elche (1-0) is zijn hand al zichtbaar. Hij hield vast aan de belangrijke rol van Messi door hem opnieuw de aanvoerdersband van FC Barcelona te geven, maar brak met het laten gaan van Vidal en Suárez dus wel diens ‘clan’ af. Suárez vertrok in tranen naar Atlético Madrid. „Het klinkt misschien gek, maar ik denk dat de transfer van Suárez een goede zet is geweest”, zegt Ronald de Boer. „De macht van Messi was binnen en buiten het veld erg groot. Het spel van Barcelona was te veel van hem afhankelijk. Daardoor was de ploeg te voorspelbaar en bleven resultaten uit. Messi zal nu zijn vertrouwelingen weg zijn, connecties met andere spelers moeten maken. Die zullen dan opbloeien.”

Het is volgens De Boer van levensbelang dat Koeman laat zien dat hij de baas is. „De hiërarchie in de kleedkamer is heel belangrijk. Wat dat betreft heeft hij zijn uitstraling mee. Als speler in het veld was Koeman al een leider die alles wilde bepalen. Daarin heeft hij zich als trainer verder ontwikkeld”, zegt De Boer die als international samen met Koeman uitkwam op het WK van 1994.

Behoudend spelsysteem

Ronald de Boer ziet in Koeman als trainer dingen van zowel Cruijff als Van Gaal terug. Al zal Koeman bij Barcelona met een verdedigender spelsysteem voor een behoudender speelwijze kiezen dan zijn twee leermeesters. ‘Prestatie-trainer’ Koeman zal boven alles een afgang zoals de 8-2 nederlaag in de kwartfinale van de Champions League tegen Bayern München, willen voorkomen. Frenkie de Jong, Sergio Busquets en Miralem Pjanic zullen als verdedigende middenvelders een cruciale rol gaan spelen in de balans tussen aanvallen en verdedigen. De Boer: „Koeman schoof vroeger als verdediger vaak door naar voren, maar hij was niet de allersnelste en zorgde altijd wel voor zekerheid achterin. Dat zit er bij hem in gebakken.”

Koeman zal naast resultaat en aantrekkelijk voetbal er eveneens voor moeten zorgen dat Barça het trotse boegbeeld is van Catalonië. De Nederlander zou er volgens oud-speler Luis García goed aan doen om jeugdspelers vanuit de eigen opleiding in te passen. „Barcelona heeft met Ansu Fati, Riqui Puig en Konrad de la Fuente weer aantal talenten in huis. Ze zijn groot worden binnen de club en weten waar FC Barcelona voor staat”, legt de Catalaan García, die vanuit de opleiding het eerste haalde, desgevraagd uit. Jordi Cruijff, die volgens de door zijn vader doorgevoerde clubfilosofie als jonge speler ook de kans op een doorbraak kreeg, is het eens met Luis García. „Maar de tijden zijn veranderd”, zegt hij. „Met jonge spelers krijg je altijd te maken met ups and downs. En het is de vraag of Koeman voldoende tijd krijgt om aan alles te voldoen.”