ابهامات پیرامون اعدام سریع یک بانکدار در چین

«جیانلی یانگ»، ریاضیدان و فعال حقوق بشر است و از بازماندگان کشتار «تیان‌آنمن» در سال ۱۹۸۹ به شمار می‌رود. او پس از آن کشتار چین را ترک کرد و به آمریکا رفت. اما هنگامی که در سال ۲۰۰۲ به کشورش بازگشت، به خاطر حمایت از جنبش کارگری به مدت پنج سال زندانی شد که ۱۵ ماه آن را در انفرادی گذراند. او پس از آزادی از زندان به آمریکا بازگشت. یانگ قبلا در گفت‌و‌گو با ایران‌وایر به برخی از خاطراتش از آن ایام اشاره کرده است.

ایران‌وایر در راستای مطالبی که در مقابله با اخبار جعلی و دروغ‌پراکنی منتشر می‌کند، از جیانلی یانگ خواست تا به موضوع اعدام سریع یک بانکدار در چین و روایت‌های جعلی رسانه‌‌های حکومتی در این باره بپردازد.

***

«شیائومین لای»، سرمایه‌دار پرنفوذ چینی، چند روز پیش (جمعه دهم بهمن) به خاطر آنچه فساد، رشوه‌خواری و دو همسری عنوان شد اعدام شد. دستگاه قضایی چین گفته بود او به خاطر «دریافت رشوه‌های کلان» و «داشتن معشوقه‌های پرشمار» به مرگ محکوم شده، اما فعالان حقوق بشر در سراسر جهان به این حکم اعتراض کردند.

صدور حکم تا اجرای آن فقط ۲۴ روز طول کشید؛ این سرعت در اعدام یک نفر در چین بی‌سابقه است. اما چرا رژیم «شی جین پینگ» این‌قدر در اعدام او عجله داشت؟ مگر او چقدر خطرناک بود؟

ممکن است عده‌ای در بیرون از چین این احتمال را مطرح کنند که نکند در ساختار مالی این کشور حفره‌ای بزرگ پیدا شده بود که باعث بروز مشکلات فعلی در بخش مالی شد و شی جین پینگ احتمال با اعدام این سرمایه‌دار به دیگران درس عبرت داد.

حقیقت این است که لازم نیست به بیرون از چین نگاه کنیم؛ در خود چین رسانه‌های رسمی اتهام‌های مطرح‌شده را نادیده گرفتند و در تفسیرهایشان تایید کردند که هدف از اعدام شیائومین لای پیشگیری از وقوع «خطرات مالی» بوده است.

تلویزیون مرکزی چین (CCTV) اعلام کرد که اعدام شیائومین لای را «نشانگر عزم راسخ شی جین پینگ در رهبری حزب کمونیست» خواند و خبرگزاری رسمی شین‌هوآ نیز نوشت که اعدام این «مفسد اعظم» تاکیدی بر «تصمیم قاطع مبارزه با فساد» است و نشان می‌دهد که برای «پیشگیری و دفع تهدیدهای بزرگ مالی» حتی می‌تواند دامنگیر بالاترین مقامات هم بشود.

شین‌هوآ در ادامه می‌افزاید: «این بزرگ‌ترین پرونده رشوه‌‌خواری از تاسیس چین جدید تا امروز بود. امور مالی به عنوان مغز اقتصاد مدرن و شاهرگ اقتصاد واقعی به شمار می‌رود و فساد در بخش مالی همواره مخفی و در هزارتو است؛ چنین فسادی زیانباری وقتی شیوع یافت می‌تواند تاثیری بسیار مخرب بر اقتصاد بگذارد و حتی ثبات اجتماعی را به خطر بیندازد. اعدام شیائومین لای در راستای قانون و به منظور ترویج سیاست‌های ضد فساد و همچنین پیشگیری و رفع این خطر بزرگ بود و پاسخی قاطع به الزامات مبارزه با فساد است...»

به این ترتیب، رسانه حکومت چین اذعان می‌کند که فراقانون عمل کرده و شیائومین لای نه به خاطر جرم یا جرائم، بلکه برای عبرت دادن و ارسال پیام اعدام کرده است. پرسش این است که شیائومین لای دقیقا چه «خطرات مالی»‌ای برای رژیم کمونیستی چین داشت؟

توضیح خبرگزاری شین‌هوآ در این باره قابل توجه است: «شیائومین لای رئیس یک نهاد مالی دولتی بود اما به کارگیری این قدرت در خدمت منافع شخصی به روال عادی و هر روزه او تبدیل شده بود. بسیاری از دارایی‌های او، از جمله املاک، طلا، آثار خوشنویسی، ده‌ها ساعت مچی، خودرو‌های لوکس مثل بنتلی و مرسدس بنز نشان از حرص و آزمندی شیائومین لای به مادیات داشت و سوء استفاده عمیق او از قدرت را جلوه‌گر می‌کرد. و البته فراتر از این اختلاس و فساد سرسام‌آور، ثبات مالی کشور است که آسیب جدی می‌بیند.»

خبرگزاری رسمی چین می‌نویسد نهادی که شیائومین لای ریاست آن را برعهده داشت، یعنی «شرکت خدمات مالی چین (هوارانگ» مسئول رسمی واگذاری و مزایده دارایی‌های غیرعملکردی بانک‌های دولتی بود. به نوشته این خبرگزاری، خود شیائومین لای نیز به اسم حمایت از راهبرد ملی «نهادهایی تاسیس کرد، از روی بی‌بصیرتی اوراق قرضه صادر کرد و در املاک، مستغلات و صنایعی سرمایه‌گذاری کرد که مشخصا در سیاست‌های ملی کشور ممنوع بود». در پایان مطلب شن‌هوآ آمده است که شرکت هوارانگ از مسئول فروش دارایی‌های غیرعملکردی دولت مخفیانه تبدیل شده بود به «تولیدکننده دارایی‌های غیرعملکردی».

اگر واقعا چنین چیزهایی واقعیت داشته باشد، باید پرسید چه کسانی در این حد وسیع به شیائومین لای رشوه دادند؟ چرا آنها دادگاهی نشدند؟ اعدام سریع شیائومین لای هشدار به چه کسانی بود؟ او سپر بلای چه کسانی شد؟

شیائومین لای ظاهرا پیش از آنکه به مرگ محکوم شود امیدوار بود که مورد عفو قرار می‌گیرد. حتی با سازندگان فیلمی که به دستور «کمیته انضباطی» حزب کمونیست در راستای مبارزه با فساد ساخته می‌شد کاملاً همکاری کرد و هر چه خواستند کرد و هرچه پرسیدند پاسخ داد.

در این فیلم که با عنوان «نظارت دولتی» به نمایش در‌امد گفته می‌شود که «تیم مبارزه با فساد» خانه‌ای را در حومه پکن کشف کرد که شیائومین لای پول‌های دزدی‌اش را آن‌جا مخفی می‌کرد. در فیلم تصاویری از یک خانه دیده می‌شود که چندین گاو صندوق عظیم مملو از پول نقد در آن است. در فیلم گفته می‌شود که شیائومین لای برای پنهان ماندن از چشم تیم تجسسی، از مشتریانش فقط پول نقد دریافت می‌کرده و پول‌ها را شخصا با خودرویش و پس از رد گم کنی‌های فراوان، به این خانه منتقل می‌کرده است. اسم این خانه را هم گذاشته بودند «سوپر مارکت».

شیائومین لای در این فیلم می‌گوید: «در بخش مالی هر روز کلی پول رد و بدل می‌شود؛ هزاران میلیون و ده‌ها میلیارد عادی است. تصاحب بخشی از این پول مثل آب خوردن است. در مورد خانه هم، خب با این همه خانه که هر روز ساخته می‌شود خیلی ساده است که یکی‌ را هم به تو بدهند.» او در صحبت‌هایش در این فیلم هیچ اشاره‌ای نمی‌کند که پول‌ها و رشوه‌ها را از چه کسانی می‌گرفته است.

رسانه‌های وابسته به حکومت چین گفتند شیائومین لای «مدارک قابل توجهی از جرائم خود ارائه کرده و همه این مدارک نیز اعتبارسنجی شده است». با این حال در این گزارش‌ها هم اشاره‌ای به برخی جزییات نمی‌شود؛ مثلا اینکه که چطور او در مقام رئیس شرکت دولتی هوارانگ برخی دارایی‌های دولتی را به قیمتی بسیار نازل به شرکت «فنسی یر» واگذار کردند که متعلق است به دختر برادر «زنگ کینگ‌هونگ»، سیاستمدار ارشد چینی که در دوره رهبر پیشین چین، «جیانگ زمین»، از حلقه نزدیکان او بود و امروز نیز «آقازاده‌ها»ی حزب کمونیست چین او را رهبر معنوی خود می‌دانند. زنگ کینگ‌هونگ نقشی کلیدی در حفظ ثبات دولت شی جین پینگ داشته است و همه می‌دانند که در واقع او بود که شیائومین لای دستور می‌داد. با این حال هیچ‌کس امروز در این باره حرف نمی‌زند.

بر اساس قوانین حزب کمونیست چین، مجازات رشوه‌خواری بین پنج تا ۲۰ سال زندان است و در برخی موارد، جریمه نقدی یا مصادره اموال نیز به آن افزوده می‌شود. اشد مجازات این جرم،‌ یعنی بین ۱۰ تا ۲۰ سال زندان، برای مجرمانی صادر می‌شود که به کارمندان دولت رشوه داده‌اند تا به سودی دست یابند که دست‌کم پنج میلیون یوان ضرر اقتصادی به همراه داشته است.

رسانه‌های رسمی حزب کمونیست چین جرائم شیائومین لای را ۲۲ فقره رشوه‌ (که سه فقره آن یک میلیون و ۲۰۰ هزار یوان به دولت ضرر رسانده) ذکر کرده‌اند. حتی اگر این ادعا درست باشد باز هم حکم او بر اساس قانون چین، اعدام نبوده است. علاوه بر این، تاکنون حتی یک نفر به اتهام رشوه دادن به او دادگاهی نشده و اسامی هیچ کسی دیگری منتشر نشده است.

منطقی است که فرض کنیم برخی از اربابان شیائومین لای در واقع همان صاحبان قدرت در چین هستند و بعد از نگرانی‌شان، قدرت این را داشتند که این ماجرا را بسیار سریع جمع کنند.

شرح عکس‌ها:

جیانلی یانگ، تحلیلگر چینی و نویسنده این یادداشت، می‌گوید