کاریکاتور پیامبراسلام؛ از توهین به مکرون تا پیشنهاد تغییر نام خیابان نوفل‌لوشاتو

کاریکاتورها و طنزنوشته‌های جدید روزنامه‌نگاران فرانسوی در مجله «شارلی ابدو» درباره اسلام بار دیگر جنجالی شدند.

اولین بار در روز هفتم ژانویه ۲۰۱۵ بود که دو مرد مسلح در اعتراض به چاپ کاریکاتوری از پیامبر مسلمانان، وارد ساختمان دفتر شارلی ابدو در خیابان «نیکولا اپِر» پاریس شدند و به روی روزنامه‌نگاران و حاضران در محل آتش گشودند. این حمله تروریستی منجر به فوت ۱۲ نفر و زخمی شدن ۱۰ نفر دیگر شد.بعدها مشخص شد که این دو حمله‌کننده و هم‌چنین فرد دیگری که هم‌زمان در یک فروشگاه در پاریس چهار شهروند را کشته بود، وابسته به گروه «القاعده» در یمن و «داعش» بودند.

«پاتریک پِلو»، از نویسندگان این هفته‌نامه و یکی از بازماندگان حادثه می‌گوید: «هم‌قسم شده‌ بودیم تا شارلی ابدو را پس از حمله تروریستی هم منتشر و ثابت کنیم که جهل پیروز نخواهد شد. شرایط بسیار سختی بود و ما همگی ترسیده بودیم اما این کار را به هر نحو ممکن انجام دادیم. زیرا خواستیم بگوییم حماقت هیچ‌گاه برنده نمی‌شود. اگر هفته‌نامه شارلی ابدو منتشر نمی‌شد، به آن معنی بود که مرگ شارلی‌ها برای هیچ بوده است.»

روز چهارشنبه ۱۴ ژانویه همان سال در حالی که پیشاپیش صف‌های طولانی خریداران در برابر اماکن توزیع نشریه تشکیل شده بود، شماره جدید شارلی ابدو در تیراژ سه میلیون نسخه در سراسر فرانسه پخش شد و تمامی آن به سرعت فروش رفت.

حالا ۱۲ روز پیش، «ساموئل پاتی» ۴۷ ساله که معلم تاریخ و جغرافی بود، به دلیل آن که کاریکاتورهای پیامبر اسلام در نشریه شارلی ابدو را در کلاس درس «آزادی بیان» به شاگردانش نشان داده بود، توسط یک مسلمان ۱۸ ساله چچنی در حومه پاریس به طرز وحشتناکی سربریده شد.

«امانوئل مکرون»، رییس‌جمهوری فرانسه فورا در محل حادثه حاضر شد و قول داد که کشورش هیچ‌گاه از حمایت کاریکاتور و طراحان آن دست نخواهد کشید و راه معلم کشته شده برای گسترش آزادی بیان ادامه خواهد یافت.پس از این صحبت‌ها، مجله شارلی ابدو در نکوهش کشتن این معلم و اقدامات تروریستی، دوباره کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام را منتشر کرد.

همین اقدامات منجر به تظاهرات گسترده مسلمانان در چندین کشور عربی و حملات تند «رجب طیب اردوغان»، رییس‌جمهوری ترکیه نسبت به فرانسه و رییس جمهوری این کشور شد. 

اردوغان، مکرون را «دیوانه» نامید و خواستار تحریم کالاهای فرانسوی در ترکیه و سایر کشورهای مسلمان شد. امروز هفتم آبان نیز وزیر فرهنگ ترکیه با الفاظی هم‌چون «حرام‌زده»، از مکرون یاد کرده است.

در ایران هم مقامات و مسوولان مختلف دولتی وحکومتی نسبت به سخنان مکرون و سیاست مجله شارلی ابدو واکنش نشان داده‌اند. از سوی دیگر، «روزنامه وطن امروز» کاریکاتوری از امانوئل مکرون با عنوان «ابلیس پاریس» در تاریخ پنجم آبان ماه منتشر کرد.

«روزنامه کیهان» نیز خواستار اخراج سفیر فرانسه از ایران شده است. بسیج دانشجویی «دانشگاه تهران» که سابقه زیادی در سرکوب فعالان دانشجویی دارد، تغییر نام خیابان «نوفل لوشاتو» در تهران را پیشنهاد داده و «روزنامه جوان» با تیتر «ابلیس پاریس» و کاریکاتوری تمام صفحه از مکرون که او را به «شیطان» تشبیه کرده، منتشر شده است. سپاه پاسداران هم پس از واکنش‌های سران سه قوه در ایران، در تاریخ پنجم آبان با انتشار بیانیه‌ای، اقدام شارلی ابدو را «موهن» و «قبیحانه» خواند و حمایت رییس جمهوری فرانسه را بی‌خردی و ماجراجویی عنوان کرد. 

این سخنان و حملات از سوی مقامات ایرانی درحالی انجام می‌شود که آن‌ها هیچ اشاره‌ای به اتفاق تلخ تروریستی در حومه پاریس و بریده شدن سر معلم تاریخ توسط یک جوان مسلمان نمی‌کنند. آزادی عقیده و اجازه داشتن برای نقد نسبت به هرگونه باور دینی یا سیاسی، امروزه در بسیاری از کشورهای جهان امری پذیرفته شده تلقی می‌شود و هرساله هزاران کاریکاتور و مطالب انتقادی یا طنزآمیز نسبت به ادیانی هم‌چون مسیحیت و یهودیت در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود. اما ظاهرا انتقاد از دین اسلام هم‌چنان قرار است هزینه زیادی را روی دست روزنامه‌نگاران بگذارد و سرشان را لب تیغ قرار دهد. 

در ایران طی سال‌های اخیر، روزنامه‌نگاران و کاریکاتوریست‌های زیادی به خاطر آن‌چه از سوی مقامات ایرانی «توهین به دین اسلام» تعبیر شده است، با احکام بلندمدت حبس مواجه شده‌اند و پس از تحمل زندان هم چاره‌ای جز ترک وطن نداشته‌اند.

برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیش‌تر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید