Güney Afrika'nın kredi notu Türkiye'den neden bu kadar yüksek?
‘Herkesin fikri olan konular’ başlıklı maddelerden biri de uzun vadeli kredi notu oldu son yıllarda. Bu cephedeki ortak kanaate göre gelişen ülkelerin ve bir üyesi olarak Türkiye’nin kredi notu yerli yerinde. Notçular olarak tabir edilen kredi derecelendirme kuruluşları da oldukça rasyonel müesseseler.
Elbette, ekonomik bir trend ortaya çıktığında notları haklı göstermek çok kolay. Örneğin Türkiye’nin durumu. Kurumsal erozyon, ekonomik yavaşlama ve finansal risklerin ortaya çıkışı ile uzun vadeli kredi notumuzun düşeceğini tahmin etmek zor olmasa gerek.
Buradaki soru şu: Kredi notu ne kadar düşecek? Nereye kadar düşecek ve hangi ligde olacağız?
Kredi notunun adil olup olmadığını belirleyecek faktörler bunlar. Yoksa AB ilerleme raporu tadında siyasi bir mülahaza ile farklı sonuçlara erişmek kolay ve mümkün. İşte bu yüzden kıyaslama yapabilmek önemli.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ve 1 ülke hakkındaki kredi notu kararları & politikası benim ilgimi çekiyor örneğin. 1 Kasım Cuma itibariyle Moodys’s ülkeye ilişkin kredi notunu açıklayacak ve diğer kuruluşlar devamlı olarak kredi notunu indirip yatırım yapılır statüden ülke uzaklaşırken neden onların notunun yüksek olduğunu dinleyeceğiz bir kez daha. Fitch de Türkiye’nin kredi notuna ilişkin duyurusunu yapacak.
Kurumsal bozulmada önde koşan, Apartheid’in etkilerini bir yere kadar kırabilmiş ve sosyal adaletsizliğin yüksek olduğu bir ülke Güney Afrika. Başkan Ramaphosa’nın uzun vadeli iktidar partisi ANC’nin başına gelmesi ve ardından ülkenin başkanı olması ile sorunların çözüleceği umuldu ancak umut bir strateji değil. Hesaplar tutmadı…
Kısaca Güney Afrika’nın (GA) ekonomik gidişatına bakalım.
GA bütçesi henüz yayınlandı. Şubattaki kesin bütçe öncesi bizdeki ekonomik program benzeri tahminler yapıldığı için hükümetin tahmini ve iyimser ekonomi okumasını görmek mümkün.
Buna göre önümüzdeki 3 sene boyunca GA %2 dahi büyüyemeyecek. Geriye dönüp baktığımızda da durum farklı değil. İşler yolunda giderse, 2022’de Güney Afrika 10 yıl boyunca %2 dahi büyüyememiş bir ülke olacak!
* Kaynak: Bloomberg, Güney Afrika Maliye Bakanlığı tahminleri
Sorun değil, büyüyemeyen her ülkenin kredi notu baskı altında olmayabilir. Günün sonunda kredi notu, alınan borcun geri ödenme ihtimalini ölçüyor. Öyleyse kamu maliyesine bakalım. Bu durumda stok ve akım prensibi gereği bütçe açıkları ve kamu borcunun seyrini inceleyelim. Bunu da hem gelinen durum hem de verilen rehberlik ile karşılaştırarak inceleyelim.
Açıklanan tahmini bütçeye göre piyasa beklentilerinde epeyce iyimser kalmış. Özellikle gelirler tarafında adeta piyasa bir hayal alemindeymiş. Keza açıklanan tahmini bütçe açığı / milli hasıla oranları önümüzdeki yıllar için %6’nın asal altına inmiyor. Üstüne üstlük kamu teşebbüsü sorunlu Eskom’u yapılandırmak için harcanacak yüksek bedeller bu hesaba dahil değil.
Sadece 2017 yılına döndüğümüzde ülkenin kamu borcunun milli gelire oranı %50 seviyesinde. Oran bugün %60’a dayandı. 3 yıl içinde Eskom hariç ve iyi ihtimalle %70’i geçecek. İnanılmaz bir tablo.
Şimdi rakamlara değil de reform yapma isteğine bakarak bunu göz ardı etmeye çalışalım. Yani Türkiye’de eksik olan reform iradesini ülkede arayalım. Böylece kredi notunu yatırım yapılabilir seviyede tutmaya devam edelim. Edelim etmesine de reform iradesi bizde de var. Ancak realize olmuyor son zamanlarda. GA’da da olmuyor! Öyleyse bunca fark neden?
Cari açıksa problem GA’nın cari açığının da %3’ten aşağıda olması beklenmiyor. İşsizlikse orada hem kronik yüksek işsizlik var hem de oran %28’den fazla! Kurtarır tek yanı tek haneli enflasyon. Bu da ekonomik durağanlığın bir fonksiyonu gibi.
Bu arada, Afrika bizden 4 kademe yukarıda derecelendiriliyor. 2 kez iflas eden Yunanistan ile aynı yerdeyiz.
Her şey tamam da Güney Afrika’nın bu notu nereden geliyor? Belki herkesin bildiği bir konu olduğu için bir cevap alabiliriz?
