YAŞ sonrası TSK (4) General – amiral kadrolarında daralma devam ediyor

Komuta kademesinin geçen dönemde hangi boyutlarda küçüldüğünü gösterebilmek için 15 Temmuz 2016 darbe girişiminden önceki toplamla 2019 toplamını karşılaştırmamız gerekiyor. Bu amaçla başvuracağımız en önemli referans, kalkışmadan kısa bir süre önce 4 Mayıs 2016 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı’nın web sitesinde bu konuda yapılan paylaşımdır.

Genelkurmay’ın bu açıklamasına göre, darbe girişiminden yaklaşık iki ay önce kuvvet komutanlıklarında 325 general ve amiral (Jandarma Genel Komutanlığı dışında) görev yapmaktaydı. 

Kalın’ın geçen ay açıkladığı 233 rakamı 2016 yılındaki 325 toplamının 92 eksiğidir. Bir başka anlatımla, TSK’nın general/amiral rütbelerindeki gövdesi darbe girişimi öncesi döneme kıyasla bugün yüzde 30 kadar küçülmüştür.

Aslında general/amiral sayısı, FETÖ’nün 15 Temmuz kalkışmasından sonra gerçekleştirilen büyük general tasfiyesinin ardından 27 Temmuz 2016 tarihindeki YAŞ toplantısında alınan kararlarla 206’ya kadar inmişti. Küçülme oran olarak o tarihte yüzde 40’a kadar yaklaşmıştı. Ancak bir yıl sonra yapılan 2017 YAŞ’ında general/amiral toplamı 215’e ve 2018’de daha anlamlı bir artışla 244’e çıkmıştır. Bu yılki toplam 2018’deki rakamın 11 altındadır.

*

Peki bu düşüş kuvvetlere nasıl yansıdı? Bunu gösterebilmek için AA’nın Genelkurmay verilerine dayanarak 23 Temmuz 2017 tarihinde kuvvetlerin durumuna ilişkin geçtiği bir haberi baz alabiliriz. AA, bu haberde 15 Temmuz 2016 itibarıyla TSK’daki general/amiral toplamını 325’ten 1 fazlasıyla 326 olarak veriyor. Habere göre, darbe girişimi günü toplam general/amiral sayısının kuvvetlere göre dağılımı şöyleydi: Kara Kuvvetleri’nde toplam 198 general, Deniz Kuvvetleri’nde 56 amiral ve Hava Kuvvetleri’nde 72 general...

Bugüne gelirsek, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın’ın açıkladığı 233 rakamının kuvvetlere dağılımı nedir? Elime geçen verilere göre, dağılım Kara Kuvvetleri’nde 131 general, Deniz Kuvvetleri’nde 47 amiral, Hava Kuvvetleri’nde ise 55 general şeklinde beliriyor.

Resmi rakamlar her bir kuvvet için bu hesaplamanın bir fazlası ya da bir eksiği çıkabilir. Ancak her halükârda Kara Kuvvetleri’ndeki küçülmenin oran olarak Hava ve Deniz Kuvvetleri’ne kıyasla belirgin bir şekilde daha büyük olduğunu söyleyebiliriz.

*

Aslında Kara Kuvvetleri’ndeki düşüşün kamuoyu tarafından da yakından izlendiği alanlardan biri orgeneral kadrolarıdır. Bu kuvvette 15 Temmuz öncesi toplam 10 orgeneral görev yapmaktaydı. (Genelkurmay Başkanı, Genelkurmay İkinci Başkanı, Kara Kuvvetleri Komutanı, Kurmay Başkanı, EDOK Komutanı ile 1, 2, 3 ve 4. Ordu (Ege) komutanları ve karacı kadrosundan Jandarma Genel Komutanı.)

Bugün Kara Kuvvetleri’nde Genelkurmay Başkanı (Yaşar Güler), Kara Kuvvetleri Komutanı (Ümit Dündar) ve Birinci Ordu Komutanı (Musa Avsever) ve kısmen pasif bir görev olan Genelkurmay Denetleme Değerlendirme Başkanı (İsmail Metin Temel) olmak üzere yalnızca dört orgeneral var.

Kara Kuvvetleri’nde 15 Temmuz’dan sonraki dört yıl zarfında yalnızca iki korgeneral orgeneralliğe terfi ettirilmiştir. Birincisi 2016 YAŞ’ında ‘or’luğa yükselerek Birinci Ordu Komutanlığı’na atanan Musa Avsever, ikincisi ise 2018 YAŞ’ında ‘or’ olan İsmail Metin Temel’dir. Boşalan orgeneral kadrolarına
–iki istisna dışında- terfi yapılmadığından geçen süre içinde toplam kadro 4’e inmiştir. Örneğin geçen YAŞ’ta bekleme sürelerini tamamlayıp kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilen orgeneraller Abdullah Recep ve Serdar Savaş’ın boşalttıkları Ege Ordu ve Üçüncü Ordu komutanlıklarına bu kez korgeneral düzeyinde atama yapılmıştır.

Bu arada, 15 Temmuz öncesinde 23 korgeneral görev yaparken, bu sayı bugün 10’a düşürülmüştür.

*

Deniz Kuvvetleri’nde ise geçmişte iki olan oramiral kadrosu artık 1’de (Komutan Oramiral Adnan Özbal) tutulmaktadır. Donanma Komutanlığı’nı geçmişte oramiral rütbesinde bir komutan üstlenirken, bu makamda artık bir koramiral (Ercüment Tatlıoğlu) bulunuyor. Koramiral sayısı 2016’da 4’ken bugün 1’e düşmüştür. Eskiden koramiral düzeyinde yürütülen kuzey ve güney deniz saha komutanlıkları gibi görevlerde artık tümamiraller iş başındadır.

Buna karşılık, Hava Kuvvetleri’nde eskiden olduğu gibi iki orgeneral görev yapmaktadır. Hava Kuvvetleri Komutanı Hasan Küçükakyüz 2016 YAŞ’ında, Eskişehir’deki Muharip Hava Kuvveti Komutanı Atilla Gülan ise 2017 YAŞ’ında ‘or’ rütbesine çıkmıştır. Hava Kuvvetleri’nde geçmişte 8 olan korgeneral sayısı 3’e inmiştir.

Geride bıraktığımız dört yıl içindeki şekillenmekte olan bu yönelişler, görevlendirmelerde yerleşen kalıplar TSK’nın en azından -gözle görülebilir bir gelecekte- geçmişe kıyasla daha küçük bir general/amiral kadrosu tarafından yönetileceğine işaret ediyor.