Kanserin yayılma nedenini keşfetti

Koç Üniversitesi Kimya ve Biyoloji Mühendisliği’ndeki doktorasını “Academic Mükemmellik” ödülü alarak tamamlayan 29 yaşındaki Dr. Sıla Özdemir, kanserli hücrelerin yayılmasını engelleyecek önemli bir araştırmaya imza attı. Kanserin oluştuktan sonra başka organlara yayılması anlamına gelen metastazda kilit rol oynayan ‘RhoGTPases’ ve ‘IQGAPs’ adlı iki protein grubunun etkileşimini araştıran Dr. Sıla Özdemir, her iki proteinin hangi noktalarda ve hangi sırayla birbirine bağlandıklarını tespit etti. Dr. Özdemir, bunun sonucunda oluşan kompleks yapıların kanserli hücrede metastazı tetikleyen mekanizmaları harekete geçirdiğini saptadı. Bu çalışma, kanserli hücrelerin yayılmasını önlemeye yönelik ilacın tasarlanmasında son derece önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Çalışmaları hakkında bilgi veren Dr. Özdemir, “Bizim yaptığımız çalışmalar kanserle savaşta ördüğümüz duvara tuğla koymak. Bu da çok önemli bir tuğla aslında. Bunu bir basamak olarak değerlendiriyoruz. Ama direkt çözdük demek de çok iddialı. Metastazda rol alan belli mekanizmaları deşifre ettik. Bu tabii ki metastazın önlenmesi, kanserin yayılmasının kontrol altına alınmasına yardımcı olacak bir çalışma. Ve ileriki aşamalarda metastaza karşı geliştirilecek bir ilaç için de önemli bir altyapı” dedi.

‘İlaç üretmek mümkün’

Bilgisayar simülasyonu üzerinde yaptığı çalışmaları ABD’de bulunan National Institutes of Healt’deki (NIH) partnerleriyle paylaştığını belirten Dr. Özdemir şöyle devam etti: “1.5 yıla varan bir süreçte dataları topladık. Altı ay boyunca doğru bağlantıyı bulmak için çok sayıda yapıyı bilgisayarda canlandırdık. Bu projede ortak çalıştığımız NIH’ten başka bir araştırma grubu çalışmamızı kanser hücreleri üzerinde test etti ve bire bir örtüştükleri gözlendi. Bilgisayar ortamında elde ettiğimiz verileri deneysel ortamda da doğrulamış olduk. Benim çalışmam protein etkileşimin metastaza nasıl yol açtığını gösterdi. Bunlar nasıl birbirlerine bağlanıyor ve nasıl bir mekanizmada hareket ediyorlar, metastazı nasıl tetikliyor, bunları ortaya çıkardı. Bu etkileşimi engellemek için bir ilaç dizayn edilebilir ama bu uzun bir süreç. Bu tür çalışmaların 5-10 yıl arasında değişen test süreleri var. Bu çalışmanın üzerine gidilirse sonunda metastaza saldıran ilaç yapılması mümkün.”

ABD’de çalışacak

Çalışmalarını ABD Oregon Healt and Science University’ye (OHSU) bağlı Cancer Early Detection Advanced Research (CEDAR) Center’a sürdüreceğini belirten Dr. Özdemir, “Bu merkezde özellikle kanserin erken evrede teşhisine yönelik çalışmalar yapılıyor. Asıl amaç, kanserin nasıl ilerleyeceğini, nasıl bir seyir izleyeceğini gösteren bir algoritma oluşturmak ve buna göre bir tedavi yöntemi üzerinde çalışma yapmak” diye konuştu.

Dr. Özdemir, dünyanın en prestijli bilimsel dergilerinden biri olan Journal of Biological Chemistry’de yayımlanan makalesinin yüzlerce makale arasından en iyi makale seçilmesinden dolayı çok mutlu olduğunu belirterek, “Türk bir araştırmacının Türkiye’de bir üniversitede yaptığı çalışmasıyla böyle bir ödül alması bizleri çok sevindirdi” dedi.

16 yaşında üniversiteyi kazandı

16 yaşında kapsamlı burslu olarak kazandığı Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nü yüksek onur derecesiyle bitiren Dr. Sıla Özdemir, yüksek lisans çalışmalarına da aynı üniversitede devam etti. Yüksek lisans çalışmaları boyunca deneysel ve bilgisayar hesaplamalı biyoloji alanında deneyim kazandı.

2014’te Koç Üniversitesi Kimya ve Biyoloji Mühendisliği doktora programına başlayarak küçük GTPazlar ve onların etkileşimleri üzerine çalışmalar yaptı.

Doktora danışmanlığını Prof. Dr. Özlem Keskin ve Prof. Attila Gürsoy’un yaptığı Dr. Özdemir’in, beşi araştırma makalesi olmak üzere saygın bilimsel dergilerde yedi makalesi yayımlandı.