Geweld tegen moslims in Sri Lanka in nasleep aanslagen

De dood van een islamitische man laat zien hoezeer Sri Lanka worstelt met de nasleep van de aanslagen op Paaszondag. Drie weken nadat moslimextremisten 258 dodelijke slachtoffers maakten bij een reeks zelfmoordaanslagen op kerken en hotels, kwam het de afgelopen dagen op verschillende plaatsen tot gewelddadige uitbarstingen tegen moslims. De wraakzucht waarvoor werd gevreesd bleef in de dagen na de aanslagen uit, maar vindt nu toch een weg naar buiten.

Lees ook In Mawanella zijn moslims nerveus

De man werd zondag door een menigte aangevallen in zijn timmermanswerkplaats in het westelijke district Puttalam, meldde de politie aan persbureau AFP, en bezweek een dag later in het ziekenhuis aan zijn steekwonden.

In Chilaw, een overwegend katholiek stadje aan de westkust, werden winkels en moskeeën aangevallen. Hier was een Facebook-bericht van een inmiddels gearresteerde 38-jarige moslim de directe aanleiding. „Op een dag zullen jullie huilen”, had hij geschreven. Een vage opmerking, maar het was bedreigend genoeg in een land onder hoogspanning. Inmiddels heeft de overheid het gebruik van sociale media weer verboden, net als in de eerste dagen na de aanslagen. Ook geldt in delen van het land opnieuw een avondklok.

En zo waren er meer uitbarstingen, alle in het noordwesten van het land: in de plaats Kiniyama bestormden honderden (volgens sommige berichten duizenden) mensen een moskee, waar ze vernielingen aanrichtten en korans verbrandden, terwijl de politie niet bij machte was ze tegen te houden. Mannen op motoren reden het stadje Minuwangoda binnen en gooiden molotovcocktails naar islamitische winkels. Een fabriek werd in brand gestoken, met drie gewonden tot gevolg.

In meerdere plaatsen werd brand gesticht in huizen en moesten moslims vluchten, zonder dat de politie ingreep – vermoedelijk overmand door de omvang van de menigtes. Dinsdag was de situatie in al deze plaatsen weer onder controle. Het leger stuurde patrouillewagens naar de steden om de rust te bewaren.

‘Met alle kracht ingrijpen’

Het hoofd van de politie verklaarde maandag dat hij de veiligheidsdiensten de bevoegdheid heeft gegeven om „met alle kracht in te grijpen”. Premier Wickremesinghe waarschuwde: „Als racisme de kop opsteekt en de vrede wordt verstoord, zal dat het land destabiliseren.”

Sri Lanka probeerde juist weer het gewone leven op te pakken. Zondag werden er in de kerken voor het eerst weer katholieke missen gehouden, onder beveiliging.

De overheid probeert de bevolking gerust te stellen met de boodschap dat de dreiging van nieuwe aanslagen is verdwenen, maar doet dat weinig overtuigend. „Het is bedwongen”, zei legerleider Mahesh Senanayake vrijdag tegen Reuters over het moslimextremistische netwerk achter de aanslagen. „We hebben er stilletjes vertrouwen in dat alles weer normaal is.” Volgens hem is het netwerk inmiddels opgerold. Er zijn zo’n zestig arrestaties verricht.

Eerder had president Sirisena al gezegd dat „99 procent” van de betrokkenen is opgepakt. „Er kunnen er nog één of twee over zijn, en ook zij zullen worden gevonden.” Die stelligheid laat onverlet dat veel basale feiten over de toedracht nog onbekend zijn. De voornaamste openstaande vraag: wat was de rol van Islamitische Staat?

Lees ook Lees ook dit interview over zelfmoordterroristen

De terreurgroep heeft de verantwoordelijkheid opgeëist, onder andere bij monde van oprichter Al-Baghdadi, die onlangs voor het eerst in jaren van zich liet horen met een videoboodschap. Maar onduidelijk is of IS voor de Sri Lankese daders meer was dan een inspiratiebron. „Er is zeker een verband met IS”, aldus de legerleider. „We proberen nu vast te stellen hoe ver dat gaat.”

Training in India

Ook is nog onbekend waar de gebruikte explosieven vandaan kwamen, wie de aanslagen heeft beraamd en wie ze heeft betaald. Naast lokale springstoffen hebben de aanslagplegers wellicht materialen uit Tamil Nadu in India gebruikt.

Sommige van de acht daders zouden training hebben ondergaan in de Indiase deelstaat Kerala, in de megastad Bengaluru (Bangalore) of in Kashmir, waar moslim-militante groepen actief zijn. Maar wat zij daar precies geleerd hebben, bij wie en wanneer, vertelde hij niet.

Het is zelfs niet helemaal zeker of Zaharan Hashim, de 34-jarige leider van de lokale terreurgroep National Thowheeth Jamaath wel is omgekomen bij de aanslagen op Paaszondag. Volgens bekenden van hem is de man die op videobeelden te zien is vlak voor zijn bomgordel afgaat, veel dunner dan Hashim, en loopt hij anders. Dat wordt nu met een dna-vergelijking onderzocht.