‘Toe maar, dan maken we een ster van je!’

Inmiddels lijkt de mist enigszins op te trekken, maar een week geleden zag je nog geen hand voor ogen en was het ondoenlijk om de koers te bepalen. Omikron ontpopte zich tot een januskop van vijand en verlosser, de nieuwbakken regering had op de eerste dag antiekwaarde en Vlad ‘De Gaskraan’ Poetin opende zomaar een Oostfront. Hollandse hamsters brachten corona naar China en een premature lente veranderde om de dag in een weifelende winter. Chaos alom. Zijn er dan helemaal geen zekerheden meer?

Jawel: waar sterren worden gemaakt, gebeuren schimmige dingen. Castingsessies, talentenjachten, missverkiezingen, showbizzstages en prijzengala’s scheppen een oogverblindend speelveld waarop grenzen en normen gemakkelijk vervagen. En dan kan het lelijk uit de hand lopen. Ook in Nederland anno 2022, het jaar waarin de polderversie van de Weinsteinbeerput werd opengetrokken. Het was zeker niet de eerste variant, maar de stank zal nog wel even rond de Molshopen blijven hangen.

Poel van verderf

Honderd jaar geleden brak in het nog prille Hollywood de pleuris uit. Het werd een ijkpunt in de Amerikaanse filmgeschiedenis, waarbij de kogelronde lolbroek Roscoe ‘Fatty’ Arbuckle als het eerste monster achter het klatergoud werd bijgezet. Of dat terecht was, valt echter te betwijfelen. In 1921 gaf de populaire filmkomiek een feest in een hotel in San Francisco. Het werd een drama: actrice Virginia Rappe werd doodziek in Arbuckles hotelbed aangetroffen en overleed in het ziekenhuis. De autopsie wees op een buikvliesontsteking, maar Arbuckle werd door een feestganger van verkrachting beschuldigd.

Het was koren op de molen van de sensatiepers en de zedenmeesters, die het vulgaire filmmedium als een bedreiging voor het zielenheil en de volksgezondheid van rechtschapen Amerikanen beschouwden. Er volgden drie rechtszaken met een consequent haperende bewijslast; uiteindelijk werd alleen een overtreding van het destijds algehele alcoholverbod aangetoond. Arbuckle werd in 1922 definitief vrijgesproken door een jury die zelfs een excuusverklaring opstelde.

Maar het pleit was beslecht: Hollywood was een poel van verderf. De zaak rond Arbuckle werd onderdeel van de smeuïge en hoogst onbetrouwbare schandaalkroniek Hollywood Babylon van Kenneth Anger. Het rijkelijk geïllustreerde boek uit 1959 is een venijnige bloemlezing van decennia aan roddels uit de sensatiepers, maar het werpt nog steeds een slagschaduw over de filmgeschiedenis. Omdat we er eigenlijk toch in willen geloven.

Zwijgcontract

De Amerikaanse filmindustrie deed veel om het geschonden blazoen op te poetsen, maar zelfcensuur en gedragscodes voor en achter de camera maakten de droomfabriek natuurlijk niet tot een zwartekousenkerk. Waar sterren worden gemaakt, gebeuren schimmige dingen. En waar alles om het vervolmaken van illusies draait, kan het verhullen van misstanden ook tot een kunst worden verheven. Op elke doofpot past een dekseltje.

Honderd jaar na de val van Fatty Arbuckle gaat er geen deur open voor er een zwijgcontract is ondertekend. Nederlandse filmcritici moeten een zogenoemd n.d.a. (non disclosure agreement) ondertekenen wanneer ze voor de première een Hollywoodfilm willen bekijken. Het nda zit inmiddels diep in het dna van de wereldwijde showbizzcultuur. Harvey Weinstein gaf jarenlang het slechte voorbeeld en nu doet iedereen er zijn voordeel mee. De polder rond de walmende Molshopen is ook bezaaid met nda-formulieren. Wie een ster wil worden, moet eerst leren zwijgen. Daarna mag je gouden keeltje door naar de volgende ronde.

Sensueel doolhof

Betty Elms krijgt geen zwijgcontract wanneer ze in een Hollywoodstudio tijdens haar eerste auditie hartstochtelijk betast wordt. Ze doet er zelf nog een flinke schep bovenop en speelt de sterren van de hemel. Iedereen die er getuige van is, raakt in vervoering: ze is een ster! Een echte! Betty gaat het maken. Zelfs de toeschouwers in de zaal moesten het beamen, toen ze Mulholland Drive in 2001 voor het eerst zagen.

De fabelachtige droom en nachtmerrie van David Lynch werd de doorbraak voor de Britse actrice Naomi Watts, omdat ze met verve alle registers bespeelt in een film die het sterrendom en de schimmige praktijken in Hollywood centraal stelt. Er zijn meer goede films gemaakt over het milieu achter het klatergoud, maar er is er niet een zo verleidelijk, grappig en afgrijselijk als deze. Lynch belicht de opkomst en ondergang van zijn ster in spe in een hypnotiserend sensueel doolhof.

Vervoering, angst en opwinding maken de dwaaltocht tot een zintuigelijke ervaring. Als je er geen touw aan vast kunt knopen, wil je toch alles tot je nemen en er nog eens naar terugkeren. Misschien raakt de verwarring die Mulholland Drive oproept aan de essentie van de gevaarlijke verlokkingen van het sterrendom. Het is het leven in een verhoogde staat, maar je ziet door de mist geen hand voor ogen.

Mulholland Drive oogt en klinkt fantastisch op blu-ray van Studio Canal.