Opinie: ‘De Indiase troepen die in Indonesië dienden verdienen snel erkenning’

Precies 75 jaar geleden vertrok het Britse leger uit Indonesië. De Britse troepen waren daar in september 1945 geland, enkele weken na de capitulatie van Japan, het einde van de Tweede Wereldoorlog én het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid. Ze kwamen om zich te ontfermen over Nederlandse en Indo-Europese krijgsgevangenen en burgers in de Japanse interneringskampen en om Japanse soldaten te repatriëren – Nederland was daartoe niet in staat.

Het werd al snel een vechtmissie: de Britse troepen moesten Nederlandse, Indo-Europese en Chinese burgers beschermen tegen Indonesische milities. Onder druk van de Britten onderhandelden Nederlanders en Indonesiërs over een oplossing van het conflict, maar na het Britse vertrek ontketende Nederland een wrede koloniale oorlog om de onafhankelijke republiek Indonesië opnieuw te bezetten.

Dit belangrijke stuk vaderlandse geschiedenis zal veel Nederlanders niet bekend zijn. In de Nederlandse geschiedschrijving, het geschiedenisonderwijs, de politiek en media en cultuur is van oudsher weinig aandacht voor de Tweede Wereldoorlog in Azië en de nasleep ervan. Het bejubelde, maar wat dit aspect betreft gemankeerde NOS Bevrijdingsjournaal is daar een voorbeeld van. Onze verbeelding van de Tweede Wereldoorlog is onverminderd eurocentrisch.

Grootste vrijwilligersleger ooit

De laatste jaren is er wel meer specifieke aandacht voor de gruwelijke dekolonisatie- of herbezettingsoorlog, onder meer dankzij mensenrechtenactivisten Jeffry Pondaag en Francisca Pattipilohy, die de Nederlandse Staat aanklaagden voor massa-executies en andere oorlogsmisdaden. De film De Oost bereikte het grote publiek, net als boeken van bijvoorbeeld Alfred Birney, David Van Reybrouck en het vorige week verschenen De strijd om Bali van historica Anne-Lot Hoek. Maar nog steeds heeft deze geschiedenis geen vaste plek in ons collectief geheugen.

Wat de meeste Nederlanders al helemaal niet zullen weten, is dat de Britse troepenmacht vooral bestond uit Indiase militairen. Zij dienden in het Brits-Indiase leger dat tijdens de Tweede Wereldoorlog uit meer dan twee miljoen Indiase vrijwilligers bestond; het grootste vrijwillige leger ooit. Indiase soldaten vochten in Europa en Afrika tegen de Duitsers en Italianen en in Azië tegen de Japanners. 

Zonder hun inzet hadden de geallieerden de oorlog niet of pas veel later gewonnen. Met name het belang van de vele Indiase moslims in het Brits-Indiase leger viel Winston Churchill op. Mijn grootvader was een van hen.

Deze Indiërs werden onderdrukt door de Britten, die hun kolonie met harde hand regeerden. Ze hadden te maken met racisme, uitbuiting, vernedering, onvrijheid en geweld. Toch hielpen ze hun Britse onderdrukkers in de strijd tegen Japan, Duitsland en Italië. Dat vonden ze hun morele plicht – vergelijkbaar met Indonesiërs in Nederland die het verzet ingingen om hun kolonisator te bevrijden van de Duitse bezetter. Voor veel Indiase militairen was het daarom wrang dat ze in Indonesië ook tegenover Indonesische vrijheidsstrijders stonden die terecht vochten voor iets wat ze zelf ook wilden: onafhankelijkheid.

Ook na dood slecht behandeld

Het zijn vooral deze Indiase militairen – naast moslims ook veel hindoes en sikhs – die zich hebben ingezet en opgeofferd in de strijd tegen de Japanners en daarna in Indonesië. Deze Indiërs hebben Nederlanders en Indo-Europeanen bevrijd en beschermd tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, maar het grote publiek in Nederland heeft daar nauwelijks weet van. 

Ze zijn vergelijkbaar met de Amerikanen, Britten en Canadezen die Nederland hadden bevrijd van de Duitse bezetter – en díe worden wél erkend, herdacht en gevierd.

De vele Indiase militairen die hun leven hebben gegeven voor de vrijheid van Britten, Amerikanen, Nederlanders en Indo-Europeanen werden zelfs na hun dood genegeerd en als vuil behandeld. De Britse krant The Guardian schreef onlangs nog over de oorlogsgraven van Indiase militairen die in tegenstelling tot de oorlogsgraven van hun witte Britse strijdmakkers niet of slecht werden onderhouden. Raciale vooroordelen en een hardnekkige witgewassen verbeelding van geallieerde troepen, helden en bevrijders zijn hieraan debet.

Bijna veertig jaar geleden schreef mijn grootvader een lezersbrief aan De Telegraaf. Daarin hekelde hij het gebrek aan erkenning voor Indiase militairen en de andere, respectvolle behandeling die witte geallieerde militairen wel ten deel viel. Die brief werd niet geplaatst. Maar als we geïnteresseerd zijn in een vollediger en eerlijker beeld van de Tweede Wereldoorlog en de nasleep daarvan, dan moeten we mijn grootvaders kritiek serieus nemen en deze Indiase helden erkennen – juist nu, nu er nog enkele in leven zijn.