Toen zei ze: ‘Dit is het Rusland waar wij als enige nog over schrijven’

Ik zat in een brainstorm met het Moscow Times-team over onze terugblik op het jaar. 

De ideeën vlogen over tafel; een portret van een covidarts, interviews met journalisten die tot ‘buitenlands agent’ zijn verklaard, ons café om de hoek dat het loodje legde wegens het ontbreken van staatssteun tijdens de lockdown, de eenzame strijd van een lhbtq-activiste, een analyse van Ruslands rol in het Belarussische vluchtelingendrama. En zo ging het nog even door; bosbranden, frauduleuze verkiezingen, de arrestatie van Navalny en de vlucht van steeds meer dissidenten uit Rusland.

‘Is er ook nog iets leuks gebeurd dit jaar?’ onderbrak ik.

Het vergaderzaaltje viel stil.

“Misschien heeft Michele (onze redacteur cultuur) iets leuks. Een mooie tentoonstelling of zo,” opperde Julia aarzelend, die zelf mensenrechten verslaat. “Of de terugkeer van de Amoertijger. Voor het eerst in vijftig jaar zijn daar weer voetstappen van gevonden,” zei Dima, onze klimaatreporter.

“Meer persoonlijk bedoelde ik eigenlijk. Is het leven in Rusland echt zo beroerd? Wat hebben jullie bijvoorbeeld deze zomer gedaan, toen niemand vanwege covid naar het buitenland kon reizen,” zei ik. 

Ineens klonk een opgewonden kakofonie aan verhalen.

Lena vertelde over hiking op Olchon, een eiland in Baikal, het grootste zoetwatermeer ter wereld. Haar ogen lichtten op terwijl ze over de betoverende natuur vertelde. Alexander kwam superlatieven tekort voor het kuuroord dat hij bezocht in Kislovodsk, een stad in de Kaukasus. Irina vertelde enthousiast over haar verblijf aan de Volga, een rivier die soms zo breed is dat het bijna een zee lijkt. Pjotr huurde met vrienden een houten huis aan een van de vele meren in Karelië, ook alweer een gebied van verpletterende schoonheid. En Misha trok met een rugzak door het Altajgebergte, een van de meest magische plekken van Rusland.

“Hier hebben we een positieve reportage bij de kop,” zei ik, “jullie hebben de schoonheid van je eigen land herontdekt. In andere jaren kozen jullie voor Europa en Amerika. Zo zijn covid en de zwakke roebel toch ergens goed voor.”

“Ik krijg ineens een idee,” zei Felix, die voor de verkiezingen een tour langs hoofdsteden in de provincie maakte. “Mij viel op dat ondanks crisis en covid, zo veel mensen tevreden zijn over hun leven. Er is een disconnect tussen hoe wij Rusland beleven en hoe menig Rus dat doet. Het beeld van vervallen provinciesteden met een verpauperde en vaak dronken bevolking klopt gewoon niet. Daar zit een goede reportage in.”

“Dat is allemaal leuk en aardig,” zei Julia, “maar ik moet nu rennen naar de rechtbank. Daar start het proces tegen Memorial, het boegbeeld van de Russische mensenrechtenbeweging. Dat is het Rusland waar wij als Moscow Times over moeten schrijven, omdat bijna niemand anders dat nog doet.”

Derk Sauer is uitgever van The Moscow Times en columnist bij Het Parool. Hij is ook ­oprichter van de Russische krant Vedomosti en oud-uitgever van RBK Gazeta.