Betast worden in de bar, vrouwen in Brussel zijn het zat

Groepjes studenten vullen donderdagavond de tientallen terrassen rondom de begraafplaats van Elsene, een wijk in Brussel. Het is fris en het miezert, maar onder een parasol en terrasverwarmers lijkt het niemand iets te deren. Er wordt gerookt en bier gedronken uit grote plastic bekers. De luide housemuziek in de bars wordt op straat overstemd door voorbijrazende bussen en auto’s. De wijk is een populaire plek onder jongeren, midden tussen de Université Libre de Bruxelles en de Vrije Universiteit Brussel, met in totaal zo’n 60.000 studenten.

In café Tavernier drinkt Charlotte Vanhove (19), student scheikunde, een biertje met twee vrienden. Het drietal kent de verhalen die de laatste tijd rondgaan over vrouwen die worden lastiggevallen, aangerand of gedrogeerd in bars in de wijk. Vanhove: “Ik hoorde dat er ook barmannen zijn die vrouwen aanranden. Dat vind ik nog wel het ergst. Als je je onveilig voelt ga je toch juist naar hen toe voor hulp?”

Ze vertelt dat ze ’s avonds nooit alleen over straat durft te gaan, omdat ze zich niet veilig voelt in de stad. Ook past ze haar kledingstijl aan. “Een jurk of een rok draag ik alleen in het weekend, als ik naar mijn ouders ga, in een klein dorp in Wallonië. Hier draag ik altijd een broek.”

Even verderop, op het Fernand Cocqplein, tegenover het gemeentehuis van Elsene, wordt dezelfde avond voor de tweede donderdag op rij gedemonstreerd tegen seksueel geweld in Brussel. Aanleiding zijn verhalen over een barman van café Waff die verschillende vrouwen zou hebben gedrogeerd en verkracht en zonder consequenties zou zijn overgeplaatst naar El Café, een bar van dezelfde eigenaar.

Ontmasker je bar

Vrouwen spreken zich uit op sociale media en delen verhalen over vergelijkbare ervaringen van misbruik in bars. Die worden verzameld op het Instagramaccount @balance_ton_bar (‘ontmasker je bar’). Volgens de Brusselse politie waren er zo’n 500 demonstranten. Bij het eerste protest waren het er 1300.

Een van hen, een 25-jarige studente (vanwege het lopend politieonderzoek wil ze niet met haar naam in de krant), houdt een bord vast: ‘Ik ben geen slachtoffer, ik ben een overlever’, staat er in grote letters. Door de verhalen van andere vrouwen in de afgelopen week durft ze nu te vertellen wat haar is overkomen. “Het gebeurde drie jaar geleden. Ik kwam een man tegen tijdens het uitgaan, we hadden elkaar weleens eerder gezien. Hij vroeg me mee te lopen naar zijn tattooshop, omdat hij moest plassen. Daar draaide hij ineens de deur op slot. Toen heeft hij me aangerand.” Ze heeft deze week alsnog aangifte gedaan. “Het voelt alsof er een last van mijn schouders is gevallen. Ik voel me bevrijd.”

Maïté Meeus (23) uit Elsene is de oprichter van @balance_ton_bar. Ze zegt dat ze dagelijks tientallen berichten en getuigenissen ontvangt. “Er is een enorme vraag naar een veilige plek waar vrouwen zich kunnen uitspreken.” Ook van buiten Brussel krijgt ze bijval. “Ik krijg de vraag of ik een balance_ton_bar_Paris kan openen, en voor Marseille, en Wallonië.”

Meeus wil politieke veranderingen, zegt ze, zoals trainingen voor barpersoneel en voorlichting op scholen. Ondertussen gaat ze door met haar Instagrampagina. “Ik stop niet. Wij vrouwen laten van ons horen zolang als dat nodig is.”

Seksuele intimidatie is een probleem dat in heel Brussel speelt, blijkt uit onderzoek naar het onveiligheidsgevoel in de stad, waar socioloog en criminoloog Els Enhus (Vrije Universiteit Brussel) aan meewerkte. “Mannen die opmerkingen maken, hun hoofd omdraaien, naast vrouwen lopen of fluiten en slissen: het is een optelsom die ervoor zorgt dat vrouwen zich onveilig voelen.”

Ze signaleert een groeiend bewustzijn bij vrouwen. “Ze realiseren zich steeds meer dat deze situatie niet normaal is. Een protest zoals afgelopen week is hier nog nooit eerder gebeurd.”

De verhalen zijn herkenbaar voor actrice en regisseuse Livia Perneel (28). Mannen die haar zomaar aanraken, haar aanspreken, zich aan haar opdringen – ze heeft het vaak meegemaakt. “Ik vermijd bepaalde straten en koop mijn eigen drankjes of neem ze alleen aan van iemand die ik ken.”

Geluid maken is niet genoeg

Als ze een rokje draagt, weet Perneel dat ze daar opmerkingen over zal krijgen. “Toch doe ik het, omdat ik mijn vrijheid niet wil laten inperken. De fout ligt niet bij ons vrouwen. De mannen in kwestie moeten hun gedrag veranderen.”

Na een paar uur vertrekken de demonstranten richting de bars in Elsene. Geluid maken op het plein is niet genoeg. Een groep van zo’n vijftig vrouwen verzamelt zich bij El Café, de horecazaak waarnaar de barman die beschuldigd werd van drogering en aanranding is overgeplaatst. De vrouwen schreeuwen en zwaaien met protestborden: ‘Verkrachter, we zien je, slachtoffer, we geloven je.’ Als politiemannen zich rondom de groep verzamelen, steken ze hun middelvinger op.

De naam van de 25-jarige studente is bekend bij de hoofdredactie.