Wat te doen met de steeds radicalere Baudet? Tegengas geven of doodzwijgen?

Humberto Tan had ‘enorm lang getwijfeld’ of hij er aandacht aan zou besteden, de laatste verbale uitspatting van Forum voor Democratieleider Thierry Baudet. “De meeste collega’s doen dat niet, zij laten de opmerking misschien wel terecht links liggen. Maar dit raakt mij persoonlijk.”

Aanleiding was een campagnebijeenkomst van FvD een dag eerder in Purmerend. Daar vergeleek Baudet, ten overstaan van enkele tientallen aanhangers, de aanpak van de aidsepidemie met die van de coronacrisis. Volgens hem ‘bestaat aids in principe niet voor blanke hetero’s’. Het dragen van een condoom noemde hij ‘onzin’ en de angst voor aids was ‘ons aangepraat door big pharma en die hele angstindustrie’.

Veel bijval

In de loop van zondag begon het fragment rond te gaan op Twitter, maar er hadden nooit zoveel mensen van geweten als Tan er geen aandacht aan had besteed. Maandag prijkte Tans hartenkreet op alle nieuwssites, op sociale media ontving de presentator veel bijval, COC Nederland en het Aidsfonds spraken hun afschuw uit over de opmerkingen. En zoals Tan zondag al voorspelde, speelde Baudet de vermoorde onschuld. Hij beklaagde zich over ‘belachelijke framing’ door de media en zei verkeerd begrepen te zijn.

Het is een patroon bij Baudet, wiens partij in 2019 bij de Provinciale Statenverkiezingen nog de grootste werd, maar zichzelf door talrijke afsplitsingen en het omarmen van steeds bizarder wordende complottheorieën inmiddels gemarginaliseerd heeft. In mei schreef Baudet nog een ‘essay’ waarin hij uitlegde dat het creëren van ophef ‘de essentie is van wat wij moeten doen’. ‘FVD zal ophef zijn - of zal niet zijn. Enjoy the ride,’ schreef hij. In zekere zin liep Tan dus in de val die Baudet had opgezet.

Vinden juiste toon

Media worstelen, net als dat ze dat doen bij de verslaggeving rond de PVV, met het vinden van de juiste toon. Als het Baudet enkel en alleen om de ophef en de provocatie te doen is, moet je het dan wel aandacht geven? Tegelijkertijd: een volksvertegenwoordiger met een aanzienlijke achterban die de ene na de andere samenzweringstheorie verkondigt volkomen negeren is vanuit journalistiek perspectief ingewikkeld. Nieuws is nieuws. Bovendien, en dat was ook de afweging van Tan, leidt zwijgen wellicht tot normalisering. “Ik moest heel erg denken aan mijn collega Peter R. de Vries. Dat was zijn credo ook: als goede mensen zwijgen, laat je het kwaad voortwoekeren,” zei Tan.

Anet Bleich en Natascha van Weezel, vrouw en dochter van wijlen politiek verslaggever Max van Weezel, schreven dit jaar als Nieuwspoortrapporteurs het boek De Houdgreep – De haat-liefdeverhouding tussen de media en populistisch rechts. Ze zetten daarin uiteen hoe de PVV en de FvD de media enerzijds als boksbal gebruiken, maar anderzijds ook niet zonder ze kunnen.

Ook voor Bleich en Van Weezel is het een dilemma hoe media het beste verslag kunnen doen. “Zo’n Baudet, die zich openlijk profileert als racist, dan vraag ik mij af of het niet beter is om die te boycotten,” zei Bleich vorige maand in de Volkskrant. Haar dochter was het daar niet mee eens. “Ik denk dat als je deze politici gaat boycotten hun aanhangers terecht zullen zeggen dat ze niet worden gehoord.”

In Wallonië hebben media gezamenlijk een cordon sanitaire afgekondigd. Afgesproken is om ondemocratische geluiden niet door te geven. Dat lijkt in Nederland niet haalbaar, voor zover het al wenselijk zou zijn. Bleich en Van Weezel pleiten in hun boek voor een tussenweg. Bleich: “Boycot ze niet als er iets nieuws over ze te vermelden valt, maar laat je ook niet meeslepen door alle ophef die ze moedwillig creëren. En ga kritisch gewapend het gesprek met ze aan.”

Van Weezel: “Je kunt als media wel blijven zeggen dat je objectief moet blijven, maar er zijn gewoon bepaalde grenzen. Als ze discriminerende standpunten hebben, dan moet je dat aankaarten.”