Portugal zit wereldwijd in de top van landen met de meeste volledig gevaccineerden. Geen politicus, maar een militair in uniform bracht het land zo ver. Volop vaccinatiebereidheid en een kleine anti-vaccinatiebeweging zijn de andere belangrijke succesingrediënten.
Begin dit jaar gingen in Portugal de coronacijfers nog door het dak. Tekorten dreigden in ziekenhuizen, en het Duitse leger moest zelfs invliegen om de Portugezen bij te staan. Maar inmiddels is Portugal wereldkampioen vaccineren: maar liefst 86 procent van de bevolking is volledig gevaccineerd. Dat is bijna iedere Portugees (boven de 12) die voor een vaccinatie in aanmerking komt. In Nederland is iets meer dan 80 procent van de mensen die in aanmerking komen, gevaccineerd.
Portugal (10 miljoen inwoners) voert nu samen met de Verenigde Arabische Emiraten, en het piepkleine Gibraltar, de lijst aan van landen met de hoogste graad van volledig gevaccineerden, op ourworldindata.org. Wat is het geheim achter het Portugese succesverhaal?
'Coronasluipschutter'
Een 60-jarige voormalige duikbootcommandant wordt gezien als Portugal’s verrassende troef. Henrique Gouveia e Melo leidde de afgelopen maanden op militaire wijze de vaccinatiestrategie die veel Portugezen over de streep trok.
Er zijn maar twee wegen, legde hij uit: volledig gevaccineerden lopen over een weg waar een sluipschutter één op vijfhonderdduizend doodschiet. De ongevaccineerden kiezen een pad waar één op de vijfhonderd wordt doodgeschoten. "Welke weg kies je?", vroeg hij de Portugezen.
Gouveia e Melo liet militairen en medisch personeel voor de camera's vaccineren om vertrouwen in het vaccin te kweken. Altijd in militair uniform gestoken kwam hij vaak op tv om vragen over vaccinatiezorgen te beantwoorden. Zijn manschappen droegen een speciaal gemaakte badge met slangenkoppen die virusdeeltjes te lijf gaan.
Weinig vaccinatie-kritiek
Maar het vaccinatiesucces van Portugal heeft ook andere oorzaken: het land heeft naar EU-standaarden altijd al een hoge vaccinatiebereidheid gehad. Bovendien is de antivaccinatie beweging in Portugal relatief klein en minder zichtbaar dan in andere landen.
Eind september was de missie van militair Gouveia e Melo voltooid, toen Portugal een volledige vaccinatiegraad van 85 procent bereikte. Zijn tip aan andere landen voor meer vaccinatiesucces: "Ze moeten mensen zoeken die geen politicus zijn", vertelde hij aan de New York Times.
Gedichten voor militair
Voor de meeste Portugezen was de voormalige duikbootcommandant voor de vaccinatiecampagne compleet onbekend. Maar inmiddels is hij bijna een nationale held. Bij vaccinatiecentra werd hij met gejuich en geklap ontvangen en talloze TikTok-filmpjes en zelfs gedichten over de militair gaan rond.
Portugal heeft inmiddels de meeste coronamaatregelen afgeschaft. Al zijn mondkapjes in onder meer het openbaar vervoer en warenhuizen nog steeds verplicht. Sinds 1 oktober zijn de nachtclubs in Lissabon en elders in het land weer open voor wie een geldige QR-code laat zien.
