D66-leider Sigrid Kaag is bereid om met de ChristenUnie te onderhandelen over een nieuw kabinet. Voorwaarde is wel dat onderhandeld wordt met alle zes 'constructieve partijen': VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. Dat zei Kaag vandaag tijdens een partijbijeenkomst.
"Natuurlijk: er zijn dan geen garanties op een uitkomst. Maar Nederland snakt nu naar een doorbraak", zei Kaag. Volgens de D66-leider heeft het geen zin om te blijven zitten 'in het schuttersputje van het eigen gelijk' en moet een nieuw kabinet de problemen met het klimaat, het onderwijs en de woningbouw aanpakken. "Aan ons mag het niet liggen."
D66 zet daarmee de eerste stap om de vastgelopen formatie vlot te trekken, zegt politieke verslaggever Roel Schreinemachers. "De partij zet zich heen over de eerdere weerzin om met de ChristenUnie aan tafel te gaan."
Roestige auto
Tot dusver weigerde D66 met de ChristenUnie rond de tafel te gaan zitten. Kaag vergeleek de ChristenUnie zelfs met een roestig geparkeerde auto, waarmee ze doelde op medisch-ethische onderwerpen zoals abortus en euthanasie, waarbij beide partijen ver uit elkaar liggen.
Ruim vijf weken geleden zei Kaag opnieuw niet met de ChristenUnie te willen. "Het roer moet om", zei Kaag tegen het AD. "Het moet echt anders. Dat doe je met een andere samenstelling van het kabinet, met andere keuzes en prioriteiten."
VVD en CDA wilden wel met de ChristenUnie. D66 had juist een voorkeur voor PvdA en GroenLinks boven de ChristenUnie. Maar dat wilden VVD en, vooral, het CDA niet.
Impasse
De partijen werden het niet eens en nu, zes maanden na de verkiezingen, is er nog steeds geen inhoudelijke onderhandeling over een nieuw kabinet. Daarover zegt Kaag nu: "Ik wil ook verantwoordelijkheid nemen voor onze rol. Ook wij zijn debet aan de impasse."
Volgens haar toonde het debat van afgelopen week over de nieuwe begroting voor 2022 aan dat de partijen uit het brede midden samen konden onderhandelen. Daarmee werd er extra geld vrijgemaakt voor onder meer lerarensalarissen in het basisonderwijs.
Nooit bewegen
Morgen spreekt informateur Johan Remkes opnieuw met VVD, D66 en CDA. Vandaag zegt Kaag dus dat zij de blokkade tegen de ChristenUnie, de partij waar D66 het vooral op medisch-ethisch vlak mee oneens is, opheft.
"Een bekende wijsheid bij onderhandelingen is dat je nooit als eerste moet bewegen. Maar laat ik nu de eerste zijn die met de ogen knippert. Of het politiek handig is, weet ik niet. Dat het voelt als het goede, dat weet ik wel. Wij zijn bereid een concessie te doen. Wij zijn bereid onze politieke blokkade op te heffen. Laten we met alle zes de constructieve partijen – VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie – aan tafel gaan. Het nationale belang vooropstellen."
De vraag is nu of ook VVD en CDA bereid zijn te bewegen, zegt Roel Schreinemachers, en mee te gaan in de eis van D66 om wel met zes partijen onderhandelingen te beginnen.
"Nu D66 de bezwaren tegen de CU laat varen, is voorzetting van de huidige coalitie weer mogelijk. Maar als je met zes partijen onderhandelingen begint bestaat natuurlijk ook de kans dat je er met PvdA en GroenLinks uit komt, en dat wilden VVD en CDA tot nu toe nadrukkelijk niet."
Voortzetting van de huidige coaltie kan nu alsnog, legt Schreinemachers uit. "Maar als Kaag haar zin krijgt en onderhandelingen beginnen met zes partijen, kan het ook dat ze het eens worden met PvdA en GroenLinks. Kaag heeft met deze zet de bal in ieder geval weer bij VVD en CDA gelegd."
Reactie VVD, CDA en CU
Of VVD en CDA dat zien zitten, laten ze nog even in het midden. "Wij hopen op een constructief gesprek bij de informateur morgen", zegt een woordvoerder van de VVD. Dat geluid klinkt ook in CDA-kring.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers vindt het belangrijkste dat er zo snel mogelijk werk wordt gemaakt van een kabinet. "Of dit daartoe nieuw perspectief biedt, weet ik niet; het is aan de informateur om alle opties te wegen en met een advies te komen. Ik begrijp dat die morgen verder aan het werk gaat, ik neem aan dat mevrouw Kaag de optie ook bij hem zal noemen."
Irritatie bij Segers (CU) over formatie: 'Waarom worden we überhaupt uitgenodigd?'
Haagse bronnen wijzen erop dat het gebaar van Kaag oude wijn in nieuwe zakken is. “Het is ook precies hetzelfde wat GroenLinks-leider Klaver vorige week zei bij de algemene beschouwingen”, zegt een invloedrijk politicus.
Hij noemt de zet van Kaag gewiekst omdat ze weet dat de ChristenUnie dit niet zal doen: "Die realiseren zich dat ze niet nodig zijn voor een meerderheid. En PvdA en GroenLinks zullen zich niet uit elkaar laten spelen. Dan zitten VVD en CDA met D66, PvdA en GroenLinks aan tafel. Iets wat ze per se niet wilden."
De ingewijde verwacht dat VVD en CDA morgen niet zullen staan te juichen om het aanbod van Kaag. "Al is het maar omdat ze bij elkaar zitten om een minderheidskabinet te vormen. Niet voor het maken van een meerderheidskabinet."
