Een jaar lang fluisterde Mona Keijzer haar kritiek, vandaag pakte ze de megafoon

Het was zo’n detail waarvan enkele ingewijden dachten: dat is geen toeval. Na massale Unmute Us-protesten van de evenementensector moest er begin september een kabinetslid om tafel met vertegenwoordigers uit de branche. Normaal een klus voor CDA-staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer.

Maar die liet verstek gaan. Dat kon toch niet los worden gezien van haar ‘gewetensbezwaren’ tegen het coronabeleid, stelde een coalitiebron. Keijzer vindt de aanpak te strikt, ze wil veel meer ruimte voor ondernemers en horeca, ook is ze tegen het werken met QR-codes. Veel meer bewindspersonen zijn kritisch (geweest) over onderdelen van lockdowns en versoepelstappenplannen, maar Keijzer spande de kroon. Wat ze zaterdag in De Telegraaf zei, vertelde ze al langer tegen collega’s.

Zelf noemde ze het overigens agendatoeval toen ze niet met de evenementensector in gesprek kon. Bovendien, wist een ingewijde: “Als Keijzer het niet eens is met het beleid, moet ze uit het kabinet gaan.”

Dat is nu alsnog gebeurd, al was daar wel ontslag voor nodig.

De Volendamse Mona Keijzer was eerder raadslid, wethouder, Kamerlid en sinds 2017 staatssecretaris namens het CDA. Bij de laatste verkiezingen kreeg ze 18.000 stemmen. Binnen de partij werd ze geliefd en gehekeld, maar haar positie was de laatste jaren minder sterk dan daarvoor, toen ze nog serieus meedong naar het leiderschap.

Lijnrecht tegenover Rutte

Tijdens de aanpak van de coronacrisis stelde ze zich vaker lijnrecht op tegenover de bewindspersonen die behoedzaamheid predikten. Premier Mark Rutte en ministers Hugo de Jonge en Ferd Grapperhaus benadrukten steeds het belang van de volksgezondheid. Keijzer hoorde duidelijk bij het andere kamp, met onder meer ook Wopke Hoekstra (Financiën) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken). Die laatsten legden zich – zoals gebruikelijk in een kabinet dat ‘met één mond’ spreekt – na een verloren discussie wel neer bij de gekozen richting.

Zo niet Keijzer. Ze vindt het gek dat de QR-codes zo massaal gebruikt moeten worden voor iets futiels als het drinken van een kop koffie in een zaakje om de hoek, zei ze nog op het CDA-congres in september. “Moet je dan bang zijn voor elkaar zonder zo’n bewijs?” klaagde ze op de gang van de Brabanthallen.

Duidelijk was: het hele versoepelingsbeleid zinde haar niet. Dat had ze binnenskamers natuurlijk opnieuw geventileerd. Maar ook deze discussie verloor ze, waarna ze de megafoon pakte en haar verhaal in de krant deed.

Politieke doodvonnis

Dat betekende haar politieke doodvonnis als staatssecretaris, zoals ze zelf had kunnen weten. Misschien nam ze de gok en maakte het de Volendamse politica ook niet veel meer uit. Als ze bij de partij kan blijven, heeft CDA-leider Wopke Hoekstra er een potentieel nieuw personeelsprobleem bij. Een coronakritisch geluid in de Kamer tegenover de eigen demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge oogt ongemakkelijk op zijn best en is onwerkbaar in het slechtste geval.

In de Haagse overlegkamers waren Keijzers woorden ondertussen al langer minder waard geworden, leek het. Zoals een bron rond het kabinet het verwoordde: “Je bestuurt het land voor het algemeen belang. Als je dan steeds hetzelfde deelbelang verdedigt, word je wel steeds minder serieus genomen.” Daarbij was haar dissidente opstelling een publiek geheim. Wie met andere bewindspersonen sprak over interne kritiek kon zomaar horen: “Wie zei dit? Mona zeker?” Toen er kritische interne nota’s lekten over de lockdown met het stempel ‘ministerie van Economische Zaken’ zochten betrokkenen ook meteen haar vingerafdrukken.

Het punt is: Keijzers inhoudelijke bezwaren worden veel breder gedeeld, ook buiten het Binnenhof. Dat wordt met haar ontslag niet minder. Ze mag dan uit het kabinet gezet zijn, de discussie over het coronabeleid krijgt hiermee alleen maar meer zuurstof. Met een dalend vertrouwen onder Nederlanders en slinkende steun in het parlement is dat voor De Jonges coronabeleid een beroerde finale na een jaar lang stille muiterij door Mona Keijzer.