Bij ongevaccineerde 50-plussers met twijfels en praktische bezwaren zit de meeste ‘winst’

Wat zei De Jonge tijdens de persconferentie?

De demissionaire minister zei tijdens de persconferentie dinsdag dat ongevaccineerden de openheid van de samenleving in de weg staan. Als meer mensen zich laten vaccineren, zijn minder maatregelen nodig om de toegang tot zorg te garanderen. Vaccinatie beschermt immers uitstekend tegen ziekenhuisopname.

De Jonge herhaalde tegen vaccinatieplicht te zijn, maar zei wel: “Wat ik iets te veel merk, is dat vaccinatie een vrije keuze wordt: je moet zelf maar weten wat je doet. Maar ieder voor zich is natuurlijk geen samenleving.”

Wie zijn de ongeveer 1,8 miljoen ongevaccineerden?

Die 15 procent van de volwassen bevolking is in te delen in drie groepen, zo staat in een dinsdag gepubliceerde Kamerbrief: twijfelaars, principiële weigeraars en mensen die wel willen, maar door praktische bezwaren nog geen prik haalden.

Die laatste groep is met bijvoorbeeld laagdrempelige priklocaties zonder administratieve rompslomp het makkelijkste over te halen. Een deel van de twijfelaars is ook te overtuigen, maar de antivaxers  zullen bij hun standpunt blijven. Zij vormen 5-9 procent van de bevolking, zo blijkt uit het Rijksvaccinatieprogramma.

Welke vaccinatieweigeraars wil de overheid het liefst overhalen?

De overheid is er het meest op gebrand om de groep van 50 jaar en ouder over te halen, omdat zij vanwege hun leeftijd en andere onderliggende aandoeningen de grootste kans hebben op een ziekenhuisopname. De vaccinatiegraad in dit segment is gemiddeld al hoger dan 80 procent, dus veel rek zit er niet meer in.

De Jonge onderzocht na een vraag van D66-Kamerlid Jan Paternotte of die groep door de GGD kan worden nagebeld, zoals in Denemarken, waar de coronamaatregelen inmiddels zijn losgelaten. Vanwege privacywetgeving mag dat echter niet.

De winst in deze leeftijdsgroep is vooral te behalen in de Bijbelgordel en bij mensen met een migratieachtergrond. Daar ligt de vaccinatiegraad het laagst.

Hoe zijn deze mensen dan te overtuigen?

Overtuigen kan door in de wijk, kerk of moskee ‘het gesprek aan te gaan’ en sleutelfiguren in die gemeenschappen in te schakelen. De voorlichting moet niet zozeer gericht zijn op het maatschappelijke belang van vaccinatie, maar op het wegnemen van angst over bijwerkingen of de gezondheidsvoordelen voor de eigen sociale kring.

De harde woorden van De Jonge staan hier haaks op, zo zei hoogleraar gezondheidscommunicatie Bas van den Putte (UvA) al. “De ministers valt vaccinatieweigeraars aan, waarna ze in het defensief gaan en hun gedrag waarschijnlijk niet veranderen. De hakken gaan in het zand.”

Waarom zegt De Jonge dat dan?

Misschien deed De Jonge zijn uitspraken om een breder maatschappelijk debat te ontlokken. Vooral de overheid heeft de discussie de voorbije maanden aangezwengeld, zo staat in de Kamerbrief. Het zou goed zijn als de Nederlanders het gesprek over wel of niet vaccineren onderling meer voeren.

Daarnaast maakt zo’n persconferentie vanzelfsprekend deel uit van een politiek spel. De schop tegen het zere been van de vaccinatieweigeraars is tevens een aai over de bol van de gevaccineerden; 85 procent van de bevolking. Dankzij hen is het loslaten van de 1,5 metersamenleving immers mogelijk.