VR-brillen ingezet als pijnbestrijding in ziekenhuizen
Een patiënt kan met het kijken door een bril die levensechte filmpjes vertoont (virtual reality) zo sterk worden afgeleid dat hij minder pijnstillers nodig heeft. Daarvan zijn steeds meer ziekenhuizen overtuigd.
Patiënten krijgen de vr-brillen op als ze worden aangeprikt voor een nierdialyse, zenuwpijn ervaren na de chemo of een pols uit de kom hebben.
Uit een rondgang langs ziekenhuizen blijkt dat de vr-brillen, waarmee patiënten in een andere wereld belanden, op steeds meer afdelingen in gebruik zijn. De brillen helpen om patiënten af te leiden, waardoor ze minder pijn ervaren, bijvoorbeeld bij vervelende medische handelingen zoals hechten of prikken.
Ook voor angstige patiënten kan virtual reality helpen om beter te ontspannen. Zo krijgen kinderen voor een operatie precies te zien hoe ze naar de operatiekamer worden gebracht en wat er gaat gebeuren. Patiënten die angstig worden van een ziekenhuisomgeving kunnen er eveneens baat bij hebben. “Zo’n patiënt belt elke vijf minuten een verpleegkundige om niet alleen te hoeven zijn. Een verpleegkundige geeft dan een kalmeringstabletje. Als je zo’n vr-bril opzet, ontspannen patiënten,” zegt Lonneke van Vugt, hemato-oncologieverpleegkundige in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg.
Bevallende vrouwen
De afgelopen jaren neemt het gebruik van de vr-bril in ziekenhuizen een hoge vlucht. In het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen krijgen zelfs bevallende vrouwen de bril op. “Onderzoek laat zien dat de pijnscore gemiddeld met twee punten daalt op een schaal van nul tot tien. Vrouwen ervaren dat de tijd sneller gaat en de scherpe randjes van de weeën gaan,” zegt Ruud Waulthers, beleidsadviseur van het Innovatielab. Het ziekenhuis verwacht een afname in het gebruik van pijnstillers. Waulthers: “Virtual reality werd lange tijd gezien als gadget, maar wordt steeds meer een medisch hulpmiddel.”
Hoewel meer onderzoek nodig is, staan de eerste seinen op groen. Patiënten geven hogere scores na een behandeling met bril, ervaren meer comfort en minder pijn, zeggen diverse ziekenhuizen.
Ook anesthesiologen, die in ziekenhuizen de pijnbestrijding verzorgen, verwachten dat de medicatie omlaag kan. “Het zal niet zo zijn dat de brillen straks bij de apotheek liggen, maar ik heb er echt vertrouwen in dat we straks met minder medicatie kunnen,” zegt Michel Terheggen, anesthesioloog in het Arnhemse Rijnstate Ziekenhuis en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. “Pijnmedicatie kan heel vervelende bijwerkingen hebben.”
Digitale sedatie
In bijna alle ziekenhuizen zijn vr-brillen inmiddels te vinden, zegt Sync VR Medical, één van de bedrijven erachter. Het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen is zelfs al zo ver dat het in het hele ziekenhuis bekijkt waar de brillen iets kunnen betekenen. “Bij orthopedie gaan we ze binnenkort bijvoorbeeld tijdens heup- of knieoperaties gebruiken. Die mensen zijn lokaal verdoofd, maar horen tijdens de ingreep zoveel geluiden. Dat kan erg onprettig zijn,” legt Thymo Griesenbrock, beleidsadviseur van het Innovatielab, uit.
Digitale sedatie, noemt het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein dat. Ook daar kunnen patiënten kiezen voor een vr-bril in plaats van slaapmedicatie tijdens een knie- of heupoperatie. “Veel patiënten zijn hier erg enthousiast over. Ze hebben geen last van bijwerkingen door de medicijnen en virtual reality zorgt ook voor ontspanning én afleiding,” zegt persvoorlichter Rianne Beukelman.
Kinderen
Bij kinderen lukt het zelfs om behandelingen te doen die anders niet zouden slagen. Ester Peters, huidtherapeut in het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis, doet regelmatig littekenbehandelingen bij jonge kinderen. Zij hebben bijvoorbeeld brandwonden of andere heftige littekens en houden daar last van. Met kleine prikjes probeert Peters de genezing in gang te krijgen. “Zonder bril zou ik die behandeling niet kunnen doen. Misschien dat ze het twee keer toelaten, maar dan zeggen ze ik wil niet meer, ik doe het niet meer. Met die bril komen ze gewoon terug en vinden ze de behandeling niet erg.”
Die ervaring heeft Michiel Tebbes, arts op de spoedeisende hulp van het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem, ook. “Ik had veel kinderen met pijn. Die waren onrustig, waardoor we de dingen die we moesten doen, niet konden doen. Ik gaf ze vaak mijn telefoon.” Maar de vr-bril geeft meer afleiding. Deze arts heeft zelfs polsen kunnen rechtzetten. “Als je mensen goed afleidt, kunnen ze veel aan.”
Want pijnervaringen komen vanuit de hersenen. “Als de hersenen ervan overtuigd zijn dat er gevaar dreigt, voel je pijn ook als er geen schade is op dat moment. Door eerdere pijnervaringen kan er een vals alarm afgaan,” zegt Rianne Kruize, pijnconsulent in het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal. Juist daarom kan een vr-bril ook ná een operatie verlichting brengen. “Als minder pijn wordt ervaren, zijn minder pijnstillers nodig.”
Misselijk
Toch werkt virtual reality niet voor alle patiënten. Mensen die snel wagenziek zijn, kunnen van de vr misselijk worden. Ook vinden sommigen het lastig om geen controle te hebben; zij zien liever wat de artsen doen. Cecile Smetsers, verpleegkundige van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven: “Sommige patiënten vinden het toch een beetje spannend of zoeken liever afleiding op hun telefoon. Als ze niet willen, willen ze niet.”