Vijf conclusies na eerste succes Oranje: Frank de Boer heeft luxeprobleem

1. Oranje heeft een keeper die rust uitstraalt.
Maarten Stekelenburg was tegen Oostenrijk de eerste Oranjekeeper sinds Maarten Stekelenburg die de nul hield in een EK-wedstrijd. Dit is zo’n zinnetje waarvan de 38-jarige goalie zelf ook nooit had gedacht dat het nog eens zou worden opgeschreven. Maar Stekelenburg stond op doel in 2008 bij Nederland - Roemenië (2-0) en 13 jaar later nu bij Nederland - Oostenrijk (2-0).

Typerend voor de eenzijdige pot van donderdagavond was dat Stekelenburg pas na 84 minuten zijn eerste serieuze redding had. In de poulefase trekt hij de lijn van de EK-voorbereiding door. En eigenlijk ook de lijn van het hele afgelopen halfjaar bij Ajax. Er staat een keeper die rust uitstraalt. Tegen Oekraïne ging als aantekening in het kladblok dat Stekelenburg onder de bal doorging bij het uitkomen bij de eerste corner, maar dat werd geen goal. Het doeltreffende schot van aanvaller Jarmolenko in de kruising? Soms moet een keeper maar gewoon klappen voor een geniale goal.

2. Nederland kan toch verdedigen en De Boer bouwt op kern van 15 à 16 man

Die eerste pot tegen Oekraïne, die maakte Roy Keane razend. De voormalige Ierse paracommando van Manchester United is tegenwoordig analist voor het het Britse ITV. “Bij Oranje tonen ze geen eerbied voor de ‘basics’ van verdedigen,” schamperde Keane nadat hij Nederland een 2-0 voorsprong zag verspelen. Keane doelde vooral op de middenvelders, die na rust niet meer genoeg steun gaven aan de achterhoede. Hij vond het allemaal maar naïef, te open.  

De winst van de tweede pot tegen Oostenrijk ligt op dit vlak. Het team bleef nu compacter en zakelijker bij een nieuwe 2-0 voorsprong. Of dat ook lukt tegen toplanden is afwachten. Pas dan zal ook blijken hoeveel (of weinig) Oranje precies inlevert zonder Virgil van Dijk. 

Opnieuw koos De Boer voor vijf wissels. Lang niet al zijn collega-bondscoaches doen dat voorlopig. Didier Deschamps hield het tijdens Frankrijk-Duitsland bijvoorbeeld bij slechts twee wissels in de 89ste minuut. Van zo’n 15 à 16 spelers is duidelijk dat De Boer ze als zijn kernspelers ziet voor dit EK. Naast de basiself zijn dat Donyell Malen (invaller voor Wout Weghorst), Nathan Aké (voor Daley Blind), Owen Wijndal (voor Patrick van Aanholt), Ryan Gravenberch (voor Marten de Roon) en de multi-inzetbare Jurriën Timber. Pinchhitter Luuk de Jong is in zijn specifieke rol nummer 17.

Spelers als Steven Berghuis, Quincy Promes en Cody Gakpo lijken voorlopig te moeten wachten op de mogelijke switch naar 4-3-3. Gakpo zat donderdag opnieuw op de tribune als een van de twee man die buiten de 23-koppige wedstrijdselectie vielen, net als bij de oefenduels in de voorbereiding.

3. Een speler die bij alle vijf goals betrokken is: Denzel Dumfries

Elk toernooi zijn er spelers die het gezicht van een elftal worden. Bij het WK 2010 was Wesley Sneijder het gezicht van het effectieve Oranje. Hij peurde uit vijf kansen vijf goals. In 2014 was er natuurlijk Arjen Robben. Maar bijvoorbeeld ook Nigel de Jong. Of Dirk Kuyt.

Nu is Denzel Dumfries iemand die verrassend smoel geeft aan Oranje. Zijn beginnersgeest stimuleert het elftal en maakt het publiek enthousiast. De teller voor Oranje staat nu op vijf goals en Dumfries was bij alle vijf betrokken. Zijn 2-0 donderdagavond in combinatie met Donyell Malen had nog een speciaal tintje. Het was pas weer de eerste ‘PSV-goal’ op een eindronde sinds Wilfred Bouma scoorde op aangeven van Arjen Robben tegen Tsjechië bij het EK van 2004.

4. Koppel Memphis/ Weghorst nog geen geoliede tandem

Normaal zou je zeggen: als een team met twee spitsen speelt en die scoren allebei in de eerste twee EK-wedstrijden, dan is een tandem gevormd voor de rest van het toernooi. Maar dat gevoel krijg je nog niet bij de tandem Weghorst/Depay. De eerste twee duels hebben vooral de discussie gevoed: zijn ze complementair en maken ze elkaar beter? 

Depay is geforceerd op zoek naar acties en goals. Hij wil zo graag dat het tegen hem werkt. Als collega-spits is het dan lastig samenspelen, maar Weghorst is zelf ook niet ‘vrij’ in zijn spel. In Nederland komt al een lobby voor Malen op gang. Want: beweeglijker, vaardiger, sneller en met meer diepgang dan Weghorst in een combinatie met Depay.

Maar Malen die alles op zijn nek moest nemen bij PSV, dat was dit seizoen ook niet altijd hosanna. “Misschien past de rol van invaller na een uur momenteel wel het best bij Malen, ja,” zei De Boer desgevraagd na Oostenrijk. “Met zijn explosiviteit en kwaliteit kan Donyell dan het verschil maken. Zo heb ik het steeds in mijn hoofd gehad: als er een beetje ruimte komt, heb je een hele goeie aan hem.”

5. De Boer heeft een luxeprobleem op weg naar derde poulewedstrijd

Vooraf had-ie er natuurlijk voor getekend: achtste finalist na reeds twee poulewedstrijden. Maar nu het zover is, krijgt de bondscoach een luxeprobleem op zijn bord. Kiest hij voor rust geven aan spelers of voor in het ritme blijven in het derde pouleduel zonder sportief belang? “Ik weet het nog niet,” zei De Boer donderdagavond. “We hebben nu tien dagen tot aan de achtste finale in Boedapest, dus voor die hele periode moeten we een plan opstellen. Daarin wil ik ook overleggen met onze performance coach.”

Noord-Macedonië komende maandag, die wedstrijd zou Oranje kunnen gebruiken voor het verder inslijpen van het 3-5-2 spelsysteem. De Boer: “Dat behoort zeker tot de mogelijkheden. Maar misschien doe ik het met twee andere spelers of misschien ook wel met vijf. Wat ook kan: koppeltjes van twee keer vier spelers die je allemaal één helft opstelt. Dan heb je toch acht jongens in één keer gebruikt. Frenkie de Jong en De Roon allebei 45 minuten, bijvoorbeeld.” Onder anderen Marco van Basten (EK 2008) en Bert van Marwijk (WK 2010) stonden als bondscoaches voor dezelfde afweging. Van Basten wisselde flink in het derde pouleduel, Van Marwijk juist totaal niet. De Boer: “Je weet pas na de achtste finale of het juiste is gedaan. Ik hoop dat ik de goede keuze maak.”