Het onderwijs gaat aan vaagtaal ten onder

De staat van het onderwijs – we zijn er al aan gewend hoe slecht het daar gaat, toch? Zeg maar eerlijk. Net als het vaccinatieprogramma. Dat er wel 900 miljoen is voor Fieldlab-feestjes en toegangstesten voor evenementen maar niet voor zorgmedewerkers, en dat m’n moeder van tachtig deze woensdag pas (!) haar tweede vaccinatie krijgt, vier maanden na het begin van de campagne. Het lijkt soms wel of de overheid haar handen van zorg en onderwijs heeft afgetrokken en slechts nog kan paniekvoetballen – áls ze al voetballen.

Vroeger werd het leger erbij gehaald, werd het hele land gevaccineerd en stond Nederland met de onderwijsprestaties in de top van de wereld. Maar dat is lang geleden. De Inspectie van het Onderwijs schreef afgelopen week in haar jaarlijkse Staat van het Onderwijs over alweer dalende reken- en taalniveaus, een massief lerarentekort en ouders die hun kinderen massaal op bijles zetten. „De crisis in het onderwijs is compleet”, stond er, en: „Er is een keerpunt nodig.”

Dat keerpunt hoeven we niet te verwachten van de overheid en al helemaal niet van ‘de sector’ (dat zijn lobbyclubs van schoolbesturen die veel praten maar niks doen). Zij kwamen onlangs met een ‘actieplan’ voor het lerarentekort en als je het leest, springen de tranen in je ogen, zo’n vage brij van jargon is het.

Zelf noemen de clubs het een ‘inhoudelijke lijn’ en een „pakket dat zorgt voor een duurzame kwalitatieve en kwantitatieve impuls aan het onderwijs”. Maar als je de drie kantjes leest blijkt dat ze nog niet eens aan het begín zijn van een aanpak – een hoop geleuter, maar de keizer heeft geen kleren aan.

De belangrijkste „pijlers” van de aanpak zijn namelijk „een raamplan” voor het opleiden van leraren – dat is dus wéér een rapport – en „een landelijk dekkend netwerk van circa zeven educatieve regio’s gericht op duurzame en kwalitatieve ontwikkeling van het leraarschap” – dat netwerk had er allang moeten zijn.

Verder gaat de sector een „inspirerend beroepsbeeld ontwikkelen” – het staat er echt – dat de basis is voor dat „raamplan”: weer een rapport. Of een standbeeld, geen flauw idee.

Wat er al wél is geregeld? Een ‘landelijke tafel lerarentekort’ waar voorstellen worden besproken – petje af, want zo’n tafel lijkt me best een klus om in elkaar te timmeren. En er komt, natuurlijk, een „regiegroep” voor de „landelijke regie” van dit toneelstuk, „die de partnerschappen Samen Opleiden en Professionaliseren aan een duurzame kennisinfrastructuur gaat koppelen en de educatieve regio’s daarin gaat inbedden”. Korter gezegd: er is nog niks gebeurd, het gaat nog heel lang duren en het kan nog alle kanten op.

Maar even serieus. Dit is de langverwachte aanpak van het lerarentekort? Al in 2007 (!) interviewde ik Alexander Rinnooy Kan, die toen de ‘Commissie leraren’ leidde, over maatregelen. Maar sindsdien is er blijkbaar niets gebeurd.

Op Twitter huilden mensen met me mee over zo veel „verdwijntaal”, „luchtverplaatsers”, „emmers prietpraat”, „regiegroepen met mensen die zichzelf graag horen praten, en rapporten die verdwijnen in lades en geld dat wordt verspild”. Een lezer vond het schokkend: „al die hoogopgeleide mensen die met elkaar spelen dat ze snappen wat er staat”. Een ander noemde dat: „Werkje spelen.”

Niemand dacht dat er iets zou veranderen. Maar zo ging dat altijd al in het onderwijs, legden ze uit. Dat geld dat voor het onderwijs bestemd is „meestal niet bij het onderwijs terechtkomt maar bij werkgroepen, adviesbureaus, workshops en mooie gebouwen waar beleid gemaakt wordt”. „Dat de overheid een actieplan eist en dat de koepels dan met vage plannen komen” omdat „als je het vaag houdt, je nergens op kan worden afgerekend”.

Toen ik uitgehuild was, bloedde mijn hart voor alle schoolkinderen. Maar ik dacht ook: je zult maar in het onderwijs werken.

Want stel, je bent een docent die zich dagelijks inzet voor je leerlingen – en dan deze muur van bestuurlijke incompetentie, besluiteloosheid, lamlendigheid en onbenulligheid tegenover je vinden.

Zoveel lafheid ook. Om eindelijk eens te zorgen voor goede voorwaarden waaronder docenten kunnen werken.

Hoe het verder moet met het onderwijs? Dat is de vraag niet. Want het gáát allang verder met het onderwijs. Op basisschool ’t Palet in Heeswijk-Dinther bijvoorbeeld, waar leraren en schoolleider zich gekeerd hebben tegen de terreur van het ‘realistisch rekenen’ en met een ‘ouderwetse’ methode van instructie, oefenen en herhalen de rekenprestaties binnen een half jaar verbeterden. Met mbo-docent Conrad Berghoef die op z’n fiets leerlingen boeken brengt om hun leesplezier te wekken. Met lerarenopleider Erik Meester die onderzoekt hoe beproefde onderwijsmethodes het beste zijn toe te passen in de praktijk – volg hen op Twitter, je wordt er blij van, en krijgt weer hoop.

Ik bedoel: docenten en betrokken schoolleiders zorgen al jaren dat het onderwijs verder gaat. Ongeacht een overheid en een sector die ze in de steek laat. De vraag is dus niet hoe het met het onderwijs verder moet.

Maar hoelang zij het nog volhouden.

Hoe was jouw week? Tips voor Japke-d. Bouma via @Japked op Twitter.

Correctie. In een eerdere versie van deze column stond dat er 900 miljoen euro beschikbaar was voor Fieldlab-feestjes. Dit geld is echter inclusief toegangstesten, ook voor andere evenementen. Dit is op 21 april aangepast.

Dit waren de Jeuktweets van de week