جنجال انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بر سر چیست؟

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ششم میزان/مهر برگزار شد. در اولین روزهای برگزاری، کمیسیون انتخابات افغانستان میزان تخمینی مشارکت رای‌دهندگان را در سراسر این کشور، دو میلیون و ۶۹۵ هزار و ۸۹۰ نفر اعلام کرده بود.

میزان مشارکت اولیه درانتخابات زمانی مشخص شد که کمیسیون آرای ریخته‌شده را در سرور (بانک اطلاعات) مرکزی کمیسیون انتخابات و سرور شرکت درمولوگ که مسئول بخش فنی کمیسیون انتخابات است، وارد کردند.

چرا سقف مشخص مشارکت هنوز مبهم است؟

کمیسیون انتخابات در ۴۰ روز گذشته چندین آمار از میزان مشارکت مردم در انتخابات را اعلام کرده است.

میزان مشارکت، حدود یک هفته بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان دو میلیون و ۶۹۵ هزار و ۸۹۰ نفر اعلام شد.

این نهاد ۲۲ میزان/مهر، شانزده روز بعد از برگزاری انتخابات اعلام کرد که موفق شده آرای ۲۲ هزار و ۵۸۸ محل رای‌گیری را به سیستم مرکزی و سرور درملوگ منتقل کند که آرای دارای علامت بیومتریک این محل‌ها یک میلیون و ۷۳۷ هزار و ۷۸ رای بوده است.

کمیسیون انتخابات ۱۱عقرب/ آبان اعلام کرد که شرکت آلمانی درملوگ به این نهاد گفته از یک میلیون و ۹۲۹ هزار و ۳۳۳ رای که وارد سرور مرکزی این شرکت شده، یک میلیون ۸۴۳ هزار و ۱۰۷ رای معتبر و باقی خلاف معیار شناسایی شده است.

هنوز مشخص نشده که میزان واقعی مشارکت کنندگان چه تعداد است؟ تیم عبدالله خواهان مشخص شدن میزان واقعی مشارکت کنندگان شده ولی کمیسیون می‌گوید که میزان واقعی مشارکت کنندگان بعد از بازشماری مراکزی مشخص می‌شود که قرنطین شده و یا دستگاه‌های بیومتریک در آنان با مشکل روبرو شده است.

شمار محل‌های باز در روز انتخابات

در اولین روزهای برگزاری انتخابات افغانستان در ابتدا کمیسیون انتخابات اعلام کرد که از میان ۲۹ هزار و ۵۸۶ محل‌رای در سراسر افغانستان در روز انتخابات سه هزار و ۱۸ محل مسدود بوده است.

بعدا این کمیسیون اعلام کرد که در روز انتخابات به تعداد ۲۶ هزار و ۵۰۰ محل باز بوده و آرای آنان وارد سیستم مرکزی انتخابات و شرکت درملوگ شده است. براساس اعلام کمیسیون آرای ۸۲۵۵ محل تاکنون مشخص نشده و این محل‌ها باید دوباره بازشماری شود.

از این جمله به گفته کمیسیون انتخابات ۲۴۲۳ محل موارد هستند که به دلیل مشکلات در دستگاه بیومتریک وارد سیستم نشده‌اند.

کمیسیون انتخابات گفته که از ۲۴۲۳ محل ۱۲۸۷ محل رای دهی که در روز برگزاری انتخابات براساس گزارش تایید شده رئیس محل، مدیر مرکز، آمر و مامور ولسوالی، رئیس دفتر ولایت و دبیرخانه کمیسیون در روز انتخابات باز بوده‌اند، بازشماری شود.

بخش دیگر که کمیسیون خواستار بازشماری آن شده ۱۱۳۶ محل رای دهی است که بر اساس گزارش تایید شده رئیس محل، مدیر مرکز، آمر و مامور ولسوالی، رئیس دفتر ولایتی، دبیرخانه کمیسیون و نهادهای امنیتی در روز انتخابات باز بوده، اما فرم نتایج و یا عکس فرم به مرکز نرسیده، در صورتیکه گزارش یا سندی مبنی بر تخلف و تقلب موجود نباشد و صندوق رای دهی در انبار دفتر ولایتی موجود باشد، به صندوق رای دهی مراجعه شده و مطابق به حکم قانون عمل شود.

شمار دستگاه بیومتریک

قبل از برگزاری انتخابات، کمیسیون اعلام کرد که برای شفافیت آن ۳۸ هزار دستگاه را به ولایت فرستاده‌است. حدود ۲۹ هزار دستگاه برای ۲۹ هزار محل رای و ۵ هزار دستگاه ذخیره به مراکز رای گیری فرستاده شده تا در صورتی‌که دستگاهی از کار بیفتد و یا کار نکند از آن استفاده شود.

از جمله ۳۸ هزار دستگاه چهار هزار نیز برای آموزش کارمندان به ولایت‌ها فرستاده شده بود. کمیسیون انتخابات می‌گوید که ۲۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه در روز انتخابات استفاده شده که از این میان ۲۰۰ دستگاه و یا کارت حافظه آنان ناپدید هستند. تیم ثبات و همگرای شمار دستگاه‌های مفقود شده را ۷۰۰ عدد گفته است.

اعتراض تیم ثبات و همگرایی چه است؟

تیم ثبات و همگرایی مدعی شده که چهار نوع "آرای تقلبی که رقم درشتی را تشکیل می‌دهند"، تحت هیچ شرایطی برای این تیم قابل پذیرش نیستند. شمار این آرا به گفته تیم ثبات و همگرایی ۳۰۰ هزار رای هستند.

این چهار نوع آرا براساس اعلام تیم ثبات و همگرایی عبارتند از ۱۳۷ هزار و ۶۳۰ رای که در بخش قرنطین دستگاه درملوگ قرار دارد؛ قسمت دیگر ۱۰۲ هزار و ۱۲ رای است که خارج از زمان (قبل از ساعت ۷ صبح و بعد از ساعت ۵ عصر روز انتخابات) به صندوق انداخته شده‌اند؛ بخش دیگر رای‌های هستند که عکس از روی عکس و یا دارای عکس‌های تکراری هستند؛ رای‌های حدود ۷۰۰ دستگاه بیومتریک که کارت حافظه آنها گم شده و اکنون اساس محاسبه قرار گرفته بخش چهارم است.

نظر کمیسیون انتخابات چه است؟

کمیسیون مستقل انتخابات گفته که بعد از اتمام کار و مقایسه معلومات مرکز ملی جمع بندی نتایج با مرکز جمع بندی نتایج دیجتالی و معلومات بیومتریکی که از شرکت درملوگ گرفته یکی از مسائل مهم؛ بررسی و بازشماری آرای محل‌های است که مطابق قانون، لایحه و طرزالعمل‌های کمیسیون دارای مشکل هستند.

این کمیسیون شمار این مراکز را ۸۲۵۵ محل اعلام کرده که در۳۴ ولایت افغانستان باید مورد بازشماری و بررسی قرار گیرند. کمیسیون می‌گوید که هدف بازشماری، جدا سازی آرای سفید و سیاه است.

براساس اعلام کمیسیون انتخابات در میان محل‌های ذکر شده ۲۴۲۳ محل‌های قراردارد که به دلیل مشکلات و یا مفقودی دستگاه بیومتریک وارد سیستم نشده و این کمیسیون می‌گوید که در روند بازشماری سرنوشت این آرا نیز باید مشخص شود.

به گفته علی افتخاری، یکی از سخنگویان کمیسیون انتخابات زمانی که کمیسیون می‌خواهد به صندوق‌های رای مراجعه کند به معنی این نیست که در این صندوق‌ها همه آرای پاک وجود دارد.

او افزود که ممکن است که دستگاه‌های بیومتریک نیز در داخل صندوق‌های باشد که اکنون قرنطین شده‌اند.

به گفته آقای افتخاری تنها راه مشخص شدن درستی و نادرستی این رای‌ها مراجعه به صندوق، مطابق به قوانین و مقرره‌های انتخابات است. او گفت اگر اشکالی در کار کمیسیون وجود داشت نامزدها می‌توانند بعد از اعلام نتایج ابتدایی به کمیسیون شکایات انتخاباتی شکایت کنند.