زلزله هولناک و ناگوار است، جان‌های عزیز از دست می‌روند و خانه‌ها ویران می‌شوند. در بلایای طبیعی بیش از همه مردمان فقیر و کم‌درآمد آسیب می‌بینند؛ مردمی که در دو سال گذشته شدیدترین بحران‌های اقتصادی را از سرگذرانده‌اند. توان‌‌شان تحلیل رفته و آستانه تحملشان را به پایین‌ترین حدود ممکن رسیده است.
تا یک ثانیه پیش از ۲ و ۲۰ دقیقه بامداد پنج‌شنبه ۱۷ آبان ماه، از اهالی میانه کسی انتظار زلزله نداشت؛ مردمی غرق در گفتاری‌های خویش نیمه شب را می‌گذراندند، بی‌آنکه بدانند زیر پای‌شان با شدتی در مقیاس ۵.۹ درجه در مقیاس امواج درونی زمین به خود خواهد لرزید و در و دیوار را روی سرشان آوار خواهد کرد؛ همه تا سر حد جان ترسیدند. آنهایی که بخت یارشان بود جان سالم به در بردند، میانه‌بختان مال باخته و خانه‌خراب شدند و بخت‌برگشتگان، جان خود یا جان عزیزشان را از دست دادند.
بدون زلزله هم اوضاع مردم آذربایجان، به خصوص روستاییان تعریفی نداشت. در این سال‌ها از زمین و هوا انواع و اقسام بلایای جانکاه بر سر روستاییان زلزله‌زده آوار شده است. زلزله آخرین چیزی بود که شمال شرق‌نشینان ایران سزاوار آن بودند. مردمی که در این دو، سه سال اخیر، سخت‌ترین دوران زندگی‌شان را پشت سر گذاشته و می‌گذرانند؛ مردمی که سفره غذای‌شان روز به روز کوچک و کوچک‌تر شده و چطور پیش چشم‌شان توانایی زیستی‌شان تحلیل رفته است.
وضعیت عمومی روستاهای زلزله‌زده پیش از زمین‌لرزه
طبق برآوردهای جمعیتی مرکز آمار ایران، در حال حاضر چیزی در حدود ۲۷ درصد جمعیت آذربایجان شرقی را روستاییان تشکیل می‌دهند. مردمی که طبق برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس تا سال ۹۵ حدود ۸درصدشان زیر خط فقر مطلق و در معرض گرسنگی و سوءتغذیه به سر می‌بردند، با این تعریف که درآمدشان به غذای کافی نمی‌رسید.
این نقل برآوردهای ۳ سال پیش است، زمانی که قابل مقایسه با امروز نبود. آن موقع میانگین درآمد خانوار روستایی آذربایجان شرقی در سال ۹۵، بر اساس آمارگیری مرکز آمار ایران، حدود یک میلیون و ۹۵۰ هزار تومان بود، بعد از دو سال، این عدد به ۲ میلیون و ۳۶۰ هزار تومان در سال ۹۷ رسید. یعنی در بهترین حالت ۲۰ درصد به درآمد خانوار اضافه شد. این در حالی بود که در پایان سال ۹۷ سطح عمومی قیمت‌ها در روستاهای استان آذربایجان شرقی دو برابر بیشتر یعنی ۴۰ درصد و تورم مواد غذایی نزدیک ۶۰ درصد محاسبه شده بود. مقایسه این دو نشان می‌دهد که سفره غذای مردم ایران، جمله اهالی زلزله‌زده روستاهای آذربایجان شرقی، در طول ۲ سال چقدر کوچک شده بود.
قطار سنگین تورم البته با پایان ۹۷ متوقف نشد، بلکه با تمام قوا در سال ۹۸ هم به راه خود ادامه داد تا ساختارهای اقتصادی و اجتماعی بیشتری را تخریب کند. در واقع پیش از زلزله بامداد ۱۷ آبان، تورم روی سر مردم آوار شده بود.
آن طور که آخرین گزارش مرکز آمار در مهر ۹۸ نشان می‌دهد، نرخ تورم در مناطق روستایی آذربایجان شرقی در هفت ماه نخست امسال ۴۴ درصد بوده است. این یعنی روند گسترش فقر با سرعت و شتاب همچنان ادامه دارد.
اگر این واقعیات ناگوار را در کنار آمار بیکاری بگذاریم ۱۰ درصدی استان قرار دهیم، در خواهیم یافت که اوضاع منطقه تا پیش از زمین‌لرزه تا چه اندازه شکننده بوده است. آن قدر که تحمل خسارت‌های مالی و جانی زمین‌لرزه را برای مردم مصیبت‌زده دشوارتر می‌کند.
وضعیت عمومی روستاهای زلزله‌زده پیش از زمین‌لرزه
حالا چشم‌انداز پیش روی زلزله‌زدگان آذربایجان شرقی چندان روشن نیست. خسارات زمین‌لرزه شاید در مقیاس با بلای فراگیر سیل فروردین ماه یا زلزله‌های بزرگ و مرگبار چند سال اخیر در کرمانشاه، اهر و ورزقان و... چندان به چشم نیاد، اما به هر حال طبق گفته شده فقط در روستای میانه ۴۰ روستا، بعضا تا ۷۰ درصد آسیب دیده‌اند. وسعت مناطق زلزله‌زده چندان کم نیست. زمین‌لرزه از رشت تا حتی حوالی تهران هم احساس شده. بعید نیست در فاصله کانون زلزله خانه‌های گلی در روستاهایی که چندان به چشم نمی‌آیند نیز آسیب دیده باشند؛ آسیب‌هایی که به احتمال زیاد به چشم نخواهد آمد و در هیاهوی بزرگ کانون زمین‌لرزه از نگاه‌ها پنهان خواهند ماند.
فرایند بازسازی مناطق آسیب‌دیده در بهترین حالت یک سال به طول خواهد انجامید. همزمانی زلزله با آغاز فصل سرما نیز کار را برای مردم زلزله‌زده و همین‌طور دولت سخت‌تر خواهد کرد. وضعیت بحرانی اقتصادی روستاهای استان، قطعا در ماه‌های آینده به مراتب بحرانی‌تر از پیش خواهد شد. کسب و کارهای محلی، در بهترین حالت، دچار وقفه موقت خواهند شد. این همه در حالی است که آستانه تحمل عمومی در پی دوره‌ای نسبتا طولانی از بحران اقتصادی بسیار پایین است و خطر تشدید مشکلات اجتماعی و سیاسی در شمال شرق ایران جدی است؛ خطری که حساسیت‌های قومی به آن دامن می‌زند و ریسک اجتماعی و سیاسی زمین‌لرزه را بالا می‌برد.
معلوم نیست منابع بازسازی مناطق زلزله زده از کجا تامین خواهد شد. در سالی که می‌توان گفت فشرده‌ترین و سخت‌ترین سال بودجه‌ای در تاریخ معاصر ایران است، بلایای طبیعی یکی پس از دیگری کار تامین منابع مالی را با مشکل رو به رو می‌کند. کسی نمی‌داند که در چند ماه آینده کجای ایران، خدایی نکرده دستخوش یک بلای ناگهانی و ویرانگر دیگری شود، اما مثل روز روشن است که کف‌گیر دولت به ته دیگ خورده است. هنوز تکلیف خسارت‌های سیل مشخص نیست، کار بازسازی مناطق زلزل‌زده زلزله سال ۹۶ کرمانشاه هنوز به طور قطعی به پایان نرسیده، بار مالی زلزله آذربایجان نیز به سیاهه بدهکاری‌ها و کسری بودجه دولت اضافه شده است.
مطالب مرتبط:
زمین‌لرزه در میانه؛ شش کشته و ۳۵۲ مصدوم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر