وزارت اطلاعات در اطلاعیه‌ای روز ۱۴ آبان ۱۳۹۸به طور رسمی اعلام کرد هرگونه همکاری با «شورای فرهنگی بریتانیا» (بریتیش کانسیل) ممنوع است و شهروندانی که با این موسسه همکاری کنند، تحت پی‌گرد قانونی قرار می‌گیرند.
وزارت اطلاعات در این اطلاعیه با تاکید بر «جامعه فرهنگی نخبگان و فرهیختگان کشور»، آورده است از این به بعد هرگونه همکاری با شورای فرهنگی بریتانیا ممنوع است. با این حال، بازداشت شهروندان و یا به قول وزارت اطلاعات، «نخبگان» به دلیل همکاری یا ارتباط با این موسسه فرهنگی پیش از این اطلاعیه انجام شده است.
تنها از میان تعدادی از نخبگان، نام «ارس امیری»، دختر جوانی که پس از بازگشت به ایران بازداشت و بعدتر به اتهام «جاسوسی از طریق همکاری با موسسه فرهنگی بریتیش کانسیل» به ۱۰ سال حبس محکوم شد، رسانه‌ای شده است.
اما در اوایل تابستان ۱۳۹۸، یک عضو دیگر جامعه تئاتری ایران به نام «آروند دشت‌آرای» نیز به دلیل ارتباط با شورای فرهنگی بریتانیا مدتی در سلول انفرادی زندان اوین بود.
البته او و دیگران دوستان حوزه تئاترش ترجیح دادند درباره خبر بازداشت و سپس آزادی او سکوت کنند.
یک کارگردان تئاتر که نخواست نامش فاش شود، به «ایران‌وایر» گفت: «تئاتری‌ها می‌ترسند. کسی نه درباره آروند می‌خواهد حرف بزند، نه درگیر شود. فقط ما خوشحالیم که او آزاد است و به زندگی عادی و کارش بازگشته است. ما را ترسانده‌اند که دیگر سمت کارگاه‌های آموزشی بریتیش کانسیل نرویم و با میهمان‌های خارجی صحبت بیرون محوطه تئاتر نداشته باشیم. همه در انتظار گودو ایستاده‌ایم و نگاه می‌کنیم.»
آروند دشت‌آرایی، کارگردان تئاتر و مسلط به زبان انگلیسی اوایل تابستان ۱۳۹۸ در منزلش یک میهمانی با حضور چند نفر از عوامل تئاتر خارجی ترتیب داده بود. اما با یورش ماموران وزارت اطلاعات، میهمانی او به هم خورد و همگی میهمان‌ها برای چند ساعت بازداشت شدند. با این حال، بازداشت دشت‌آرای که میهمانی در منزل او برگزار شده بود، برای چند ماه طول کشید. طبق گفته برخی از همکاران تئاتری او، دلیل طولانی شدن بازداشت وی در ارتباط با همکاری با شورای فرهنگی بریتانیا بوده است.
«ایران‌وایر» از تاریخ دقیق بازداشت، آزادی و هم‌چنین اتهام یا اتهامات مطرح شده علیه آروند دشت‌آرای آگاه نیست.
دشت‌آرای پس از آزادی، مشغول تمرین نمایش جدید خود به نام «بداهه» شد؛ نمایشی که این روزها در تالار «ایرانشهر» روی صحنه است.
«آرش خوشخو»، روزنامه‌نگار در حاشیه یادداشتی که درباره اجرای بداهه، اثر آروند دشت‌آرای در تاریخ ۱۰ آبان ماه نوشته، اشاره‌ای کوتاه و نامفهوم به بازداشت او نیز داشته است: «آروند دشت‌آرای کارگردان خلاقی است. او طی تابستان و پاییز امسال درگیر مشکلات متعددی شد و اتهام‌های فراوانی را خارج از عرصه نمایش متحمل شد و من هم صلاحیت لازم در مورد قضاوت‌شان ندارم .»
اطلاعیه وزارت اطلاعات که در تاریخ ۱۴ آبان منتشر شد، بریتانیا را با «سابقه طولانی در نفوذ، شبکه‌سازی و جریان‌سازی» معرفی کرده است. در این اطلاعیه تاکید شده که این کشور با تشکیل شورای فرهنگی، قصد اجرای پرو‌ژه‌ای با هدف «شبکه‌سازی فرهنگی» داشته و تعدادی از نخبگان و عناصر فعال در عرصه‌های آموزشی و فرهنگی جامعه را نیز دخیل کرده است.
در ادامه این اطلاعیه آمده است: «با رصد سربازان گم‌نام امام زمان و با اقدام به موقع، از عملیاتی شدن و تحقق اهداف انگلیس در شبکه‌سازی و نفوذ در حوزه‌های آموزشی ممانعت به عمل آمده است.»
با این حال، در این اطلاعیه هیچ توضیحی درباره اهداف و عملیات شورای فرهنگی بریتانیا نیامده است. هم‌چنین در این اطلاعیه اشاره‌ای نشده که اکنون وضعیت تعدادی از نخبگان کشور که با این موسسه همکاری می‌کردند، به چه منوال است.
شورای فرهنگی بریتانیا که به نام بریتیش کانسیل هم معروف است، یک نهاد غیرانتفاعی در حوزه آموزش و فرهنگ است. بودجه این نهاد از سوی دولت بریتانیا تامین می‌شود و طبق آن چه در سایت آن آمده است، مستقل از دولت عمل می‌کند. بریتیش کانسیل در بیش از ۱۰۰کشور در جهان فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی دارد.
در ایران نیز این نهاد تا سال ۱۳۸۷ به طور رسمی فعالیت داشت. در دولت «محمد خاتمی» و اوایل دولت «محمود احمدی‌نژاد»، سه دوره کارگاه آموزشی تئاتر از سوی کارگردان‌های مطرح تئاتر بریتانیا زیر نظر شورای فرهنگی این کشور برگزار شد. این کارگاه‌ها در مجموعه «تئاتر شهر» و «خانه هنرمندان» و عمدتا در دوره‌های «جشنواره فجر» به طور رسمی و علنی برگزار شدند.
یک کارگردان تئاتر که در یکی از این کارگاه‌های آموزشی در سال ۱۳۸۵ شرکت کرده بود، در پاسخ به این سوال که آیا در حاشیه این کلاس‌ها آن‌ها تشویق به حرکت‌های سیاسی و یا ارتباط‌های خارج از تئاتر می‌شدند، گفت: «هرگز؛ این دوره‌ها از سوی تعدادی تئاتری‌های مطرح برگزار می‌شد و هیچ‌وقت بحثی خارج از تئاتر یا حداقل درباره سیاست انجام نشد و واقعا جای تعجب دارد که به یک باره از ارتباط فرهنگی منع شدیم.»
اما در دهه ۱۳۹۰ دیگر هیچ گروه تئاتری و هنری از بریتانیا به ایران سفر نداشت و مراوده فرهنگی با ایران رخ نداد. به همین دلیل ارتباط هنرمندان ایرانی که مسلط به زبان انگلیسی نیز نبوده‌اند، با آن‌ها قطع شد.
«غلامحسین اسماعیلی»، سخن‌گوی قوه قضاییه ایران پس از صدور حکم ارس امیری به ۱۰ سال حبس، در نشست خبری خود گفت: «]او به دلیل[ارتباط با بریتیش کانسیل و نفوذ فرهنگی در جامعه ما به ویژه از طریق هنر و اقدامات براندازنه‌ای که در این مسیر انجام می‌داد، مورد شناسایی قرار گرفت و در دادگاه انقلاب محاکمه شده است.»
اما هیچ وقت مقامی درباره نحوه اقدامات براندازانه خانم امیری از طریق هنر صحبتی نکرد.
ارس امیری اما در نامه‌ای به «ابراهیم رئیسی»، رییس قوه قضاییه، از او سوال کرد که چه گونه همکاری با یک نهاد فرهنگی می‌تواند مبنای جاسوسی قرار گیرد: «اولا: چه‌گونه ممکن است ارایه هنر ایران مصداق براندازی نظام و بنا بر گفته سخن‌گوی قوه قضاییه، جاسوسی باشد؟! ثانیا: چه گونه کارکردن در نهاد رسمی دولت انگلیس که نه تنها دولت متخاصم نیست بلکه بالاترین سطح سیاسی در روابط دیپلماتیک و اقتصادی با ایران را دارد، همکاری با سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس دانسته شده است؟! ثالثا: بنا بر چه مدرک و منطقی ارایه هنر کشورم در کشوری دیگر نفوذ فرهنگی است؟»
ارس امیری در جای دیگری از نامه‌اش درباره چگونگی شروع همکاری خود با شورای فرهنگی بریتانیا نوشت: «در سال ۱۳۹۲ از طریق آگهی استخدام برای شغل مسوول هنری ایران در بریتیش کانسیل (شورای فرهنگی بریتانیا) به عنوان نهادی معتبر و بین‌المللی در زمینه فرهنگ اقدام کردم و پس از مصاحبه استخدام شدم و این موقعیت کاری را فرصتی برای امرار معاش از طریق رشته خودم، امکان ادامه اقامت در انگلیس و ارایه هنر کشورم می‌دانستم.»
این زندانی ۳۳ ساله و دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه بریتانیا با اشاره به این که مصادیق جرمش را قبول ندارد، در نامه خود به رییس قوه قضاییه نوشته بود: «نه تنها برخی از مواردی که در حکم به عنوان مصداق جرم آورده شده کاملاً خلاف واقع بودند بلکه برخی دیگر صرفاً ایده برنامه‌های هنری بودند که هرگز اجرا نشده‌اند؟! به نظر می‌رسد آن‌چه از نظر مرجع رسیدگی کننده اهمیتی نداشته، واقعیت موجود در پرونده بوده است و دفاعیات من هرگز شنیده نشده‌اند. در نتیجه، ایراد هر اتهامی بدون هیچ پشتوانه، سند و مدرکی ممکن است.»
ارس امیری چند روز پس از بازگشتش به ایران، در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ از سوی ماموران وزارت اطلاعات بازداشت شد. او در نامه‌اش نوشته بود که در ابتدای بازداشت، به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» متهم شده اما بعد به یک باره اتهام او به جاسوسی تغییر کرده است.
به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی از اتهام جاسوسی از طریق همکاری با شورای فرهنگی بریتانیا جهت فرار از توضیحات قانونی برای متهم کردن شهروندانش استفاده می‌کند.
در چارچوبی کلی‌تر، برخی از شهروندان دوتابعیتی یا مقیم کشورهای دیگر پس از بازگشت به ایران برای کار یا دیدن خانواده‌هایشان، از سوی یکی از ارگان‌های وزارت اطلاعات یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بازداشت و به اتهام جاسوسی یا «ارتباط با دول متخاصم» به حکم‌های سنگینی مانند اعدام محکوم شده‌اند.
در حال حاضر «احمدرضا جلالی»، پزشک و پژوهش‌گر مقیم سوئد به اتهام «ارتباط با دول متخاصم اسراییل» به اعدام محکوم است. دوتابیعتی‌های دیگری نیز مانند «مسعود مصاحب»، «کامران قادری»، «سیامک نمازی»، «باقر نمازی»، «انوشه آشوری» و «نازنین زاغری» به این اتهام، به زندان محکوم شده‌اند.
مطالب مرتبط:
نامه ارس امیری به رییس قوه قضاییه: در هتل استقلال بازجویی شدم و پیشنهاد همکاری گرفتم
وزارت اطلاعات پیش از بازداشت به ارس امیری پیشنهاد همکاری داده بود
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر