راهکارهایی عملی برای غلبه بر لکنت زبان

مارتین زومر متخصص نورولوژی در کلینیک دانشگاه گوتینگن آلمان است. او یکی از ۸۰۰ هزار نفری است که در آلمان از لکنت زبان رنج می‌برند. این آمار حدود یک درصد جمعیت آلمان است. مارتین زومر می‌گوید این آمار تقريبأ در تمام کشورهای جهان یکسان است، یعنی حدود یک‌ درصد جمعیت کل در هر کشور با این مشکل درگیر هستند.

لکنت‌ زبان به طور معمول در فاصله سنی سه تا پنج سالگی خود را نشان می‌دهد. درصد بسیار بالایی (تا ۸۰ درصد)  از کودکانی که در این فاصله سنی لکنت زبان دارند، به مرور زمان بر آن غلبه می‌کنند.

دکتر زومر می‌گوید: «اگر لکنت زبان بر طرف نشود‌، فرد باید یاد بگیرد چطور با آن کنار بیاید. چون لکنت‌ زبان درمان قطعی ندارد.»

آمار نشان می‌دهد ۸۰ در صد افرادی که در بزرگسالی از لکنت‌ زبان رنج می‌برند، مرد هستند.

یکی از نشانه‌های اختلال گفتاری آنها تکرار یک حرف، بخشی از یک کلمه یا حتی یک کلمه، چندین بار پشت سر هم است. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، می‌دانند که چه می‌خواهند بگوید اما موفق نمی‌شوند افکار خود را صریح و روان بیان کنند.

بسیاری از آنها به دلیل ناتوانی خود دچار مشکلات روحی می‌‌شوند، خود را تنها حس می‌کند و تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران ندارد و گاه تلاش می‌کند از تلفظ برخی از کلمات یا تجربه برخی شرایط پرهیز کنند، مثلأ پاسخ دادن به تلفن یا طفره رفتن از نشان دادن راه به یک رهگذر. 

مشکلی ناشناخته در نیمکره چپ مغز

مارتین زومر می‌گوید هنوز روشن نیست که چه عاملی موجب اختلال در مکانیسم صحبت کردن می‌شود. او با اشاره به مطالعاتی که در ۱۵ اخیر صورت گرفته می‌گوید: «تصاویری که پروسه‌های مغزی را ثبت کرده‌اند، نشان می‌دهند که در بخش جلویی نیمکره چپ مغز افرادی که لکنت‌زبان دارند، اختلالات ظریفی وجود دارد.»

دکتر زومر می‌گوید: «ساده بگویم، به نظر می‌رسد که بخش جلویی نیمکره چپ مغز مشکل دارد و این مشکل بر مناطقی از مغز تأثیر می‌گذارد که توانایی گفتاری را کنترل می‌کنند. سلول‌های خاکستری سالم هستند اما راه‌های ارتباطی میان آنها در مقایسه با مغز افرادی که لکنت زبان ندارند، مختل شده است یا مستعد اختلال است. این اختلال تنظیم دقیق عضلاتی که در گفتار روان تأثیر می‌گذارند را هم دچار مشکل می‌کند».

دکتر زومر توضیح می‌دهد که لکنت‌ زبان می‌تواند ریشه‌های روانی داشته باشد و مثلأ فردی تحت فشار است دچار لکنت‌زبان شود. اما ژن‌ها هم در میان نقش مهمی بازی می‌کنند.

مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد که حدود ۷۵ درصد افرادی که لکنت‌زبان دارند مشکلی ژنتیکی دارند، مانند دکتر زومر. او می‌گوید پدربزرگ، پدر و حال پسرش هم لکنت‌زبان دارند.

دکتر زومر هنگام صحبت، گاه مدتی طولانی سکوت می‌کند تا لغتی که می‌خواهد با آن منظورش را بیان کند بر زبان آورد و گاه چندین بار برای ادای یک کلمه تلاش می‌کند.   

انجمن‌های خودیاری 

گفتاردرمانی ‌کمکی به دکتر زومر نکرده است. او می‌گوید که در دوران کودکی‌اش، چندان هم این روش مرسوم نبوده است. این متخصص نورولوژی که همه زندگی‌‌اش از لکنت‌زبان رنج برده می‌گوید: «من سال‌هاست که عضو گروه‌های خودیاری هستم و همین نشان می‌د‌هد که من دائماً برای دستیابی به وضعیتی که از آن راضی باشم، تلاش می‌کنم. برخی روزها راحت و روان صحبت می‌کنم و برخی از روزها را به سختی سرمی‌کنم.»

در انجمن‌های خودیاری، افرادی که از لکنت‌زبان رنح می‌برند به یکدیگر کمک می‌کنند بر مشکلات روزمره زندگی غلبه کنند و ترس کمتری داشته باشند. آنها مثلأ تمرین می‌کنند که چطور از پس یک گفت‌وگوی تلفنی برآیند یا در جمع کتاب‌ بخوانند.

در دفترچه راهنمای یکی از این انجمن‌‌ها که سال ۱۹۷۴ میلادی در شهر کلن آلمان تأسیس شده، آمده است: «ما می‌خواهیم یک زندگی با اعتماد به نفس با وجود لکنت‌زبان داشته باشیم و موفق شویم که راحت حرف بزنیم.» 

دکتر زومر می‌داند چهره‌های مشهور بسیاری لکنت‌زبان داشته‌اند مثلأ اسحاق نیوتن فیزیکدان نامدار، نویسنده و نمایشنامه‌نویس بریتانیایی جرج برنادر شاو، بروس ویلس، بازیگر و تهیه‌کننده آمریکایی و یا حتی ارسطو.

آواز بخوانید و لحن خود را تغییر دهید

دکتر زومر می‌گوید یکی از روش‌های افزایش اعتماد به نفس آواز خواندن است. او می‌‌گوید توانایی آواز خواندن در نیمکره راست مغز کنترل می‌شود و تقریبأ تمام کسانی که به دلیل اختلال در نیمکره چپ اختلال زبان دارند، می‌توانند بدون مشکل آواز بخوانند.

او تأکید می‌کند یکی از روش‌های درمانی که این‌ روزها مورد استفاده قرار می گیرد روشی است که به اصلاح "شکل دادن روانی بیان" خوانده می‌شود.

در این روش سعی می‌شود با تغییر لحن صدا و نرم‌تر کردن آن، کلمات با تأکید کمتری ادا شوند. دکتر زومر می‌گوید نتیجه استفاده از این روش شاید این باشد که فرد با لحن عجیب یا شاید کمی خنده‌داری حرف بزند اما لکنت کمتری دارد.

دکتر زومر می‌گوید ما دخالتی در انتخاب لکنت زبان‌‌مان نداشتیم، اما تنها می‌توانیم انتخاب کنیم "چطور" لکنت زبان داشته باشیم. او اضافه می‌‌کند: «یک روش دیگر اصلاح لکنت است. مثلأ من می‌دانم که چه زمانی زبانم قفل می‌شود. در نتیجه تلاش می‌کنم تنها جایی که گیر کرده‌ام را با حوصله تکرار کنم.»