روحانی با ترامپ دیدار می‌کند یا نمی‌کند؟
۱۳۹۸ شهریور ۱۱, دوشنبه
پس از سفر غیرمنتظره ظریف به نشست گروه جی هفت و جمله معروف روحانی که در مقابل دوربین صدا و سیما اعلام کرد برای منافع کشور حاضر است با هرکسی وارد مذاکره شود، بسیاری به یک نقطه عطف در مناسبات میان ایران و آمریکا امیدوار شدند. این امیدواری اما عمر کوتاهی داشت. حسن روحانی به سرعت حرفش را "تصحیح" کرد و پیش شرطی جلوی آغاز مذاکره گذاشت که عملا این مذاکرات را منتفی می‌کرد؛ برداشتن تحریم‌ها از سوی آمریکا.
با این حال علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی روز دوشنبه ۱۱ شهریور (۲ سپتامبر) از مذاکرات "جدی" عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران در پاریس بر سر برجام و "شیوه اجرایی کردن تعهدات طرف اروپایی" خبر داد و این که دیدگاه دو طرف در بسیاری موارد «به هم‌نزدیک شده است».
آیا این خبرها دوباره بارقه‌ای از امید در دل سیاستمداران عمدتا اصلاح‌طلب در ایران روشن کرده که شاید در انتهای دالان تاریک مناسبات ایران و آمریکا روزنه‌ای باز شده باشد؟
«نامه نیوز» در همین رابطه سراغ حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی رفته و با او گفت‌وگو کرده است. حسین مرعشی از یک سو معتقد است که آمریکایی ها با خروج از برجام دچار اشتباه شدند و حالا هم متوجه شده‌اند که این اقدام یک اشتباه استراتژیک بوده است. بنابراین « حالا باید آمریکایی ها رویکرد اشتباه شان را اصلاح کنند، اگر این اتفاق بیفتد، ایران که در قالب ۵+۱ با آمریکا مذاکره کرده بود می تواند باز هم مذاکره کند.»
او در پاسخ به این سوال که چرا تندروها مخالف دیدار روحانی با ترامپ هستند می‌گوید: «آنها هم منتقد دولت هستند و مسئولیتی هم در قبال اداره کشور ندارند، هر حرفی می توانند بزنند.» حسین مرعشی تاکید کرده که «اصلاح طلبان از هر اقدام متکی به کار جمعی نظام که منجر به کاهش تنش در روابط ایران با غرب شود حمایت می کنند.» ولی به «حسن نیت آمریکایی ها تردید» دارند. به گفته او اصلاح‌طلبان منتظرند «خبرهایی برسد که آمریکایی حاضرند از این اشتباه شان عدول کنند».
بسیاری از مقام‌های حکومتی و رانده شدن از حکومت در ایران روی این حساب باز کرده‌اند که در انتخابات بعدی آمریکا دیگر ترامپ انتخاب نشود. به ویژه اگر نتواند در سیاست خارجی برگ برنده «مذاکره با ایران» را در دست داشته باشد. اما بسیاری کارشناسان معقتدند آمریکا با یا بدون ترامپ از جمهوری اسلامی توقع تغییر جدی در سیاست منطقه‌ای خود را دارد. این که این تغییرات تا چه اندازه محتمل هستند، موضوعی است که کم‌تر کسی در میان صاحب‌نظران در ایران برای آن پاسخی دارد.
«نامه نیوز» روز یکشنبه ۱۰ شهریور (اول سپتامبر) نیز با صادق زیباکلام در باره احتمال مذاکرات میان دو دولت سوال کرده است. این استاد دانشگاه معتقد است که چنین احتمالی در مقایسه با سال گذشته بیشتر است اما اذعان می‌کند که دیدار میان روحانی و ترامپ برایش «ثقیل است و زیاد امیدوار» نیست.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
او با اشاره به پینگ‌پنگ رفت و برگشت ظریف به پاریس می‌گوید: «وقتی ظریف از فرانسه برگشت حامل پیام مکرون بود، او ساعاتی بعد دوباره به پاریس رفت. در آن ساعات همه به طور مشخص مکرون، ظریف و روحانی می دانستند چه دارد می گذرد. اگر موضع ما قطعی و ۱۰۰ درصد این بود که اصلا و به هیچ عنوان نباید دیداری بین روحانی و ترامپ انجام شود، کافی بود تلفنی ظریف به مکرون بگوید "فعلا مسئولان نظام جمهوری اسلامی چنین دیداری را صلاح نمی بینند" خیلی راحت موضوع منتفی می‌شد. اینکه ظریف دوباره به پاریس رفت آن هم زمانی که ترامپ در فرانسه بود؛ نشان داد که درباره احتمال این دیدار در تهران صحبت شده است.»
از نظر صادق زیباکلام شاید «کورسوی نوری» در انتهای تونل «باز» باشد، ولی با یک اما: «این دیدار اگر انجام شود و با نتیجه ملموسی همراه نباشد هزینه های سنگینی را به اعتبار و پرستیژ طرف ایرانی وارد می کند. برای همین ایران دنبال این است که آمریکا حصول نتیجه را قبل از دیدار تضمین کند.»
او به تنگناهایی اشاره می‌کند که دولت روحانی با آن دست و پنجه نرم می‌کند: «سال به نیمه نرسیده دولت در مخارجش ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کسر دارد و روحانی نمی تواند نردبان بگذارد برود خانه های مردم دزدی کند تا این کسری پر شود. تورم در آستانه ۵۰ درصد است دولت برای جبران این کسری ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی چقدر باید اسکناس چاپ کند، آنها متوجه شدند کشور در فروش نفت با مشکلات جدی روبروست.»
او به امید دولت روحانی اشاره می‌کند که امیدوار بود حتی با شروع تحریم‌ها «حداقل ۳۰۰ هزار بشکه نفت بفروشد اما الان شاهد هستیم نفتکش «آدریان دریا» با دو میلیون بشکه نفت در آب های آزاد می چرخد و هیچ کشوری حاضر به خرید نفت آن نیست.»
او با اشاره به تندروهای جبهه پایداری می‌گوید: «اینکه جبهه پایداری درباره دیدار احتمالی ترامپ و روحانی موضعگیری سفت و سخت نکرد، چند علت دارد از جمله اوضاع دشوار اقتصادی، کسری بودجه، تورم و مشکلات فروش نفت. حسن عباسی هم جای روحانی رئیس‌جمهور شود هیچ کاری نمی‌تواند بکند.»
به نظر زیباکلام فشارها به قدری است که حتی اگر قدرت در دست خود آنها هم باشد، امکان تکرار برخوردهای تند و تیز را ندارند. او می‌گوید: «این وضعیت جبهه پایداری را به این نتیجه رسانده که اگر حتی قدرت دست آنها باشد و جای حسن روحانی، حسن عباسی یا سعید جلیلی رئیس جمهور شود هیچ تغییری در مدیریت اوضاع کشور رخ نمی دهد بنابراین امثال جبهه پایداری با دیدن این واقعیت ها، موضع نرمتری نسبت به این مسئله می گیرند.»