بیش از ۵۷۰ روز از بازداشت موقت هشت فعال محیط زیست ایران می‌گذرد. آن‌ها بهمن سال ۱۳۹۶ بازداشت شده‌اند. پس از مدتی بی‌خبری و با مرگ «کاووس سید امامی»، یکی از این فعالان محیط زیست، معلوم شد که اطلاعات سپاه پاسداران آن‌ها را دستگیر کرده است. این افراد اعضای موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» بودند که پروژه‌های حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، پلنگ آسیایی، خرس سیاه آسیایی و قوچ لارستان را اجرایی می‌کرد.
در میان بازداشتی‌ها، کاووس سید امامی، استاد دانشگاه «امام صادق» و عضو هیات مدیره این موسسه نیز بود که ۱۹ بهمن سال گذشته پس از دستگیری، به طرز مشکوکی در زندان از دنیا رفت. علت مرگ او را «خودکشی» عنوان کردند؛ موضوعی که به شدت از سوی خانوادهاش و کسانی که از نزدیک سید امامی را می‌شناسند، تکذیب شد.
«مراد طاهباز» عضو هیات مدیره و «هومن جوکار» خزانهدار و مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، «سپیده کاشانی»، فعال و کارشناس محیط زیست و همسر هومن جوکار و «نیلوفر بیانی»، «سام رجبی»، «امیرحسین خالقی»، «طاهر قدیریان» و «عبدالرضا کوهپایه» کارشناسان و فعالان محیط زیست، از همان زمان تاکنون در بازداشت موقت هستند.
سایت «کلمه» سال گذشته درباره علت دستگیری آن‌ها نوشت: «ایستادگی این افراد در برابر اجرای برنامه‌های موشکی و فعالیت‌های هسته‌ای سپاه پاسداران در مناطق حفاظت شده محیط زیستی علت بازداشت آنان بوده است.»
با این وجود، مقام‌های سپاه پاسداران اعلام کردند که این پژوهشگران از دوربین‌های تله‌ای برای شناسایی مناطق نظامی و برنامه موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی استفاده و به این طریق جاسوسی می‌کرده‌اند.
بر اساس آنچه نزدیکان فعالان محیط زیست می‌گویند، شرایط جسمانی آن‌ها به هیچ وجه مناسب نیست. در طول مردادماه امسال، پنج تن، از جمله هومن جوکار، سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، امیرحسین خالقی و طاهر قدیریان که جرم آن‌ها سال گذشته «افساد فی الارض» اعلام شد، در اعتراض به وضعیت نامشخص خود دست به اعتصاب غذا زدند. خواسته آن‌ها، تعیین تکلیف پرونده‌ها، تبدیل قرار بازداشت به وثیقه و انتقال به بند عادی زندان بود.
۹روز پس از اعتصاب غذا فعالان محیط زیست، کاربران فضای مجازی با راه‌اندازی هشتگ «عدالت_برای_محیط_زیستی_ها»، تلاش کردند صدای آن‌ها را به گوش مسوولان برسانند. این همصدایی باعث شد فردای آن روز از زندان تماس بگیرند و اعلام کنند که اعتصاب غذای خود را در مقابل وعده تغییر شکسته‌اند.
یکی از نزدیکان فعالان محیط زیست بازداشتی در پستی اینستاگرامی در این باره نوشت: «از زندان تماس گرفتند و گفتند یک‌شنبه شب آمدند و به این نتایج رسیدند که اجازه هواخوری بیشتر و تماس تلفنی سه بار در هفته برای همه را بدهند. با این حال، باید صبر کرد و دید آیا واقعا این وعده‌ها عملی می‌شود یا خیر.»
«کتی رجبی»، خواهر سام رجبی روز گذشته در توییتی در این باره نوشت: «سامی خوبه و زنگ می‌زنه. از طرف مسوولین هم بی‌خبری و سکوت! عمر آن‌ها که نیست. پس این اعداد و این روزها خیلی برایشان اهمیتی ندارد. حدود ۱۰ ماه پیش برای سامی منع پی‌گرد قانونی صادر شد اما هم‌چنان در بازداشت موقت است. با آغاز دادگاه و بهمن ماه به او گفتند که آزاد می‌شود، فقط باید وکیلش را عزل کند. سامی هم گول خورد.»
از وضعیت دیگر فعالان محیط زیست بازداشتی اما خبری نیست؛ جز طاهر قدیریان که روز گذشته با مادرش ملاقات داشت. مادر او درباره وضعیت فرزندش به «انصاف نیوز» گفته است: «به طاهر گفته‌اند پس از کشته شدن یک نفر در این پرونده، ماجرا پیچیده شده و به همین علت است که هنوز بلاتکلیف مانده‌اید.»
این در حالی است که مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی علت مرگ کاووس سید امامی را خودکشی اعلام کرده بودند و هرگز ادعای کشته شدن او را نپذیرفتهاند.
«فضه اناری» همچنین به نقل از پسرش گفته است: «من حرفی ندارم برای حفظ نظام اینجا باشم و حاضرم به این خاطر اینجا بمانم. اما در این چهاردیواری بسیار کوچک، هیچ آزادی ندارم و ۱۹ ماه است اینجا هستم. عصب‌های چشمم دارند کارایی خود را از دست می‌دهند. دیگر تقریبا نمی‌توانم جایی را نگاه کنم از بس جایی را ندیدم. من الان ۱۹ ماه است شب و ماه و ستاره‌ها را ندیده‌ام.»
مادر طاهر قدیریان از منع کردن وکیل پسرش درباره صحبت از پرونده او خبرداده است: «قاضی گفته که چون دادگاه محرمانه است، حتی یک "واو" هم نباید از دادگاه بیرون ببرید. طاهر الان خیلی مریض است. تیرویید او مشکل دارد. داروی تیروییدش را دو ماه است ترک کرده‌اند. گفته‌اند که اول شهریور برای آزمایش او را می‌برند که دارو بدهند.»
این فعال محیط زیست به گفته مادرش دچار نارسایی کبدی شده است: «طاهر گفت برای من آزمایش تیپوسونوگرافی نوشته‌اند اما هنوز انجام نشده است.»
یکی از افرادی که مدتی با طاهر قدیریان در زندان اوین همبند بوده است، در این باره به «ایران‌وایر» می‌گوید: «سال گذشته من و طاهر چند ماهی در زندان اوین همبند بودیم. دو داعشی، "رضا گلپور" و دو صراف هم با ما در یک بند بودند. طاهر ۹۰ روز در انفرادی بود. حرف زیادی نمی‌زد. من بیشتر اوقات در کما بودم و وقتی به هوش می‌آمدم، این طاهر بود که به من دلداری می‌داد. قلب بزرگی داشت. پسر آرام و مهربانی بود.»
او اضافه می‌کند:«آن زمان که هم بند بودیم، به او گفته بودند جرمش جاسوسی است. طاهر اما روحیه خوبی داشت. شکنجه فیزیکی نمی‌شدیم چون زندان، دادیار داشت و بعد از هر بازجویی، از زندانیان سوال می‌کرد که آیا شکنجه شده‌اید یا نه؟ اما نام شکنجه‌ها در آنجا "شکنجه سفید" است.»
سلول انفرادی، دادن اطلاعات غلط از سوی بازجو به متهم، عدم دست‌رسی به وکیل، کتاب و روزنامه و تخریب روحیه متهم از مصادیق «شکنجه نرم» یا شکنجه سفید هستند: «این شکنجه صدها برابر بدتر از شکنجه فیزیکی است و طاهر و دیگر فعالان محیط زیستی و سیاسی بازداشتی را این گونه آزار می‌دادند.»
گفتنی است فعالان محیط زیست اولین کسانی نیستند که شکنجه سفید می‌شوند؛ زندانیان دیگری همچون «نرگس محمدی»، فعال مدنی زندانی هم در سال ۱۳۹۵ در نامه‌ای به «انجمن جهانی قلم» درباره این نوع شکنجه نوشت: «در این محبس که بی‌شباهت به یک قوطی دربسته نمی‌باشد، فرد در خلأ و فضای تیره و مبهمی رها می‌شود که از هر آن چه لازمه حس و درک انسان بودن و حفظ هویت خویش است، محروم می‌شود؛ از هوا و نور و صدا گرفته تا خبر و خواندن و نوشتن.»
همبند طاهر قدیریان معتقد است که ماندن در انفرادی بدترین شکنجه است: «زمان در انفرادی نمی‌گذرد. من هم مدتی این وضعیت را داشتم. مرا به جرم اتهام و تبلیغ علیه نظام دستگیر کرده بودند. در حالی که تنها جرم من، شرکت در تظاهرات علیه گرانی‌ها بود.»
می‌گوید: «فقط روزی دو بار، نیم ساعت صبح و نیم ساعت بعدازظهر برای هواخوری بیرون می‌رفتیم. بیش از این اجازه بیرون رفتن نداشتیم. دو سال است که طاهر شب را ندیده است.» او اضافه می‌کند: « وضعیت آنهایی که در انفرادی هستند، خیلی بد است. برخی برای بیرون آمدن از آن تن به هر اعترافی می‌دهند.»
به گفته او، طاهر قدیریان مدتی دندان درد داشت و بالاخره مسوولان زندان مجبور شدند دندانش را عصب کشی کنند: «اما از وضعیت کلی جسمانی او اطلاعی ندارم. آن زمان جرمش جاسوسی بود و هنوز به او اتهام مفسد فیالارض نزده بودند. وضعیتش بهتر بود. بعد از آن دیگر از طاهر خبری ندارم چون بعد از مدتی مرا به زندان دیگری انتقال دادند. از دیگر فعالان محیط زیست هم خبری ندارم. آن‌ها در انفرادی بودند و کسی در موردشان حرفی نمی‌زد و از آن‌ها خبری نداشت. تنها خبری که شنیدیم، خبر فوت کاووس سید امامی بود که به ما گفتند خودش را با زیرپیراهنی که به تن داشت، به دار آویخته است. هیچ کس اما حقیقت را نمی‌داند.»
مطالب مرتبط:
عیسی کلانتری: درباره فعالان بازداشت شده محیط زیست ننویسید
پرونده فعالان محیط زیست؛ اقرار تحت فشار فاقد اعتبار است
جزییات تازه درباره امیرحسین خالقی؛ فعالان محیط زیست قربانی بازی امنیتی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر