میراث ملی و جهانی ایران وضعیت خوبی در حوزه اطفاء حریق ندارند/ ۲ میلیارد تومان برای مقابله با آتش در کاخ گلستان نیاز داریم

به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها آتش به جان میراث فرهنگی افتاده و هر روز از گوشه و کنار خبر آتش سوزی در یکی از آثار تاریخی ایران به گوش می‌رسد. از بازار تبریز گرفته تا تپه هگمتانه و چند تپه باستانی دیگر و...

ماجرای آتش گرفتن بناهای تاریخی به جایی رسیده که حسن روحانی (رئیس‌جمهور) نیز به این موضوع ورود و بعد از آتش سوزی میدان حسن آباد عنوان کرد:‌ بناهای تاریخی بخشی از ‫هویت ملی است و شهرداران کل کشور ملزم به مقاوم‌سازی این ابنیه با همکاری ‫میراث فرهنگی هستند.

اما سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تا چه اندازه درباره وضعیت سیستم اعلام و اطفاء حریق بناهای تاریخی اطلاعات در دست دارد؟ تا چه اندازه این اطلاعات به روزرسانی شده‌اند؟ میراث جهانی و میراث ملی ایران در این حوزه چه شرایطی را پشت سر می‌گذارند؟

اردیبهشت ماه سال جاری بود که خبرها از آتش سوزی در بازار تبریز حکایت داشتند. با وجود آنکه بیش از ۱۰۰ مغازه در بازار تبریز در آتش سوخت و آتش‌سوزی نیز در همان محلی اتفاق افتاده بود که ۱۰ سال قبل نیز آتش‌ گرفته بود، اما محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور) معتقد است: در آتش سوزی بازار تبریز، بخش کوچکی از بازار سوخت این درحالی است که سیستم اطفاء حریق و شیرهای آتش نشانی دارد. نباید فراموش کرد که حوزه آتش و آتش سوزی کاری بسیار تخصصی است.

لازم به ذکر است که محمد قلیزاده (مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تبریز) درخصوص جزییات اطفاء حریق بازار تبریز گفته بود: حوالی ساعت ۲۲:۱۵ شب ۱۸ اردیبهشت با گزارش مشاهده دود و آتش از بام بازار تبریز از سوی شهروندان به سامانه ۱۲۵، تیم‌های عملیاتی بلافاصله به محل اعزام شده و پس از حضور در محل حادثه و مشاهده دود و آتش شدید، ضمن تقسیم‌بندی گروه‌های عملیاتی به تیم‌های مهار، کنترل و اطفا به اجرای عملیات اطفاء حریق این حادثه پرداختند.

تمام این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که بازار تاریخی تبریز به عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده جهان در فهرست آثار یونسکو ثبت شده است، با این وجود سیستم اعلام و اطفاء حریق خودکار که درخور یک اثر جهانی باشد را ندارد و با اطلاع رسانی مردم متوجه وقوع آتش سوزی در این میراث جهانی می‌شویم.

به گفته طالبیان، بازار تبریز مجهز به سیستم اطفاء حریق دستی است و اعلام شده که بعد از آتش سوزی اخیر، مشاوره‌هایی برای انجام کارهای لازم برای سیستم اعلام حریق در این مجموعه درجریان است.

معاون میراث‌فرهنگی کشور ادامه داد: آتش سوزی در میدان حسن آباد درحالی اتفاق افتاد که یکی از تخصصی‌ترین و مجهزترین مراکز آتش نشانی که همان واحد شماره یک آتش نشانی است در مجاورت آن قرار دارد. البته مسئولان این مرکز می‌گویند کمی دیرتر به محل آتش سوزی رسیده‌اند. بخشی از این آتش سوزی به متوجه بودن، پایش مداوم و آمادگی کامل کسانی که در این حوزه‌ها فعال هستند بازمی‌گردد که از میراث فرهنگی گرفته تا آتش نشانی و سایر بخش‌های حفاظتی را دربرمی‌گیرد.

این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که جلال ملکی (سخنگوی سازمان ‌آتش‌نشانی) درخصوص حریق میدان حسن آباد از نبود نیروهای آتش نشانی در محل مرکز خبر داده و عنوان کرده بود: چند دقیقه قبل از بروز این حادثه ‌نیروهای ایستگاه حسن‌آباد به ماموریتی در خیابان قصرالدشت اعزام شده بودند. به همین دلیل ‌از ایستگاه‌های دیگر به محل حادثه اعزام شدند. البته از زمان اطلاع‌رسانی تا رسیدن نیرو به محل ‌کمتر از ٥ دقیقه زمان برد.

او همچنین به ایلنا اعلام کرد: در زمانی که حریق خیابان قصرالدشت اتفاق افتاده بود، ستاد در گیر و دار جایگزین کردن نیرو در محل حریق بود، از این رو نیروی نجات اعزام شد. ستاد اعلام می‌کند که نیرو چیدمان کند و تا ایستگاه‌های جایگزین بیایند، حریق میدان حسن آباد اعلام می‌شود. درواقع در آن زمان، گروه حریق و گروه نجات رفته بودند. بنابراین نیرو مستقیم به سمت حریق اعلام می‌شود.

معاون میراث فرهنگی با تاکید برآنکه همه جای دنیا چنین تهدیداتی وجود دارد، گفت: چنانکه چندی پیش شاهد وقوع آتش سوزی در کلیسای نوتردام پاریس بودیم. ما باید آمادگی کامل داشته باشیم و مکان‌ها و بناهای حساس را به سیستم اطفاء حریق مجهز کنیم.

 موزه‌های منطقه‌ای و اطفاء حریق اتوماتیک

به گفته طالبیان، برخی از بناهای تاریخی، دارای سیستم اطفاء حریق دستی است و برخی مکان‌ها نیز سیستم الکترونیکی و مجهزتر دارند. در بسیاری از موزه‌ها کپسول یا شیر آتش نشانی وجود دارد اما اینگونه نیست که تمام این سیستم‌ها حرفه‌ای و تخصصی باشند؛ چراکه به دلیل وضعیت بودجه نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم. در این حوزه بسیار ضعیف هستیم چراکه بودجه این کار در اختیار سازمان میراث و گردشگری قرار ندارد.

طالبیان از تهیه لیستی از بناهایی که سیستم اطفاء حریق ندارند و یا باید به روز رسانی شود خبر داد و خاطرنشان کرد:‌ در حال حاضر اطفاء حریق دستی در بیشتر موزه‌های کشور وجود دارد ولی اطفاء حریق اتوماتیک فعلا فقط در موزه منطقه‌ای خراسان رضوی و ۴ موزه منطقه‌ای دیگر که درحال تکمیل هستند، طراحی شده است. تمام موزه‌های درحال احداث اعم از یاسوج، چهارمحال و ... نیز دارای سیستم اطفاء حریق اتوماتیک هستند. البته در طرح سایر موزه‌هایی که در دست احداث هستند نیز این مهم لحاظ شده است.

او در خصوص وضعیت اطفاء حریق محوطه‌های میراث جهانی ایران گفت: تقریبا همه محوطه‌هایی که موزه یا فضای بسته دارند، به سیستم اطفاء حریق دستی مجهز هستند. مدیران موزه نیز موظف هستند تا این سیستم را به روز رسانی کنند. اما برخی مکان‌ها به دلیل آنکه محوطه‌های باستانی در فضای باز قرار دارند، باید به نزدیک‌ترین ایستگاه‌های آتش نشانی منطقه خود متصل باشند. معمولا در محوطه سیستم اطفاء حریق خاصی در نظر گرفته نمی‌شود.

به گفته معاون میراث فرهنگی، فقط موضوع آتش سوزی نیست بلکه موضوع حفاظت الکترونیکی و سایر تهدیداتی است که مانند آتش سوزی می‌تواند بناهای تاریخی و موزه‌ها را تهدید کند. به تدریج این کارها را انجام می‌دهیم اما تعداد این آثار بسیار کم است.

بیش از ۵ سال است که سیستم‌‌ها به روز رسانی نشده

طالبیان با اشاره به آنکه به طور مثال سیستم اطفاء حریق دستی در کاخ گلستان وجود دارد، گفت: هرچند دوربین الکترونیکی حفاظتی در این مجموعه و برخی از مجموعه‌های دیگر وجود دارد اما وقتی بودجه لازم برای تکمیل پروژه‌ها داده نمی‌شود نمی‌توان آن را به روز رسانی کرد. حتا مکانی مانند موزه ملی هم که از جمله معدود مکان‌های مجهز به تجهیزات حفاظتی است، بازهم نیازمند به روز رسانی و توجه ویژه است که البته آن هم به دلیل نبود بودجه با محدودیت‌هایی روبه‌روست.

البته مسعود نصرتی (مدیر کاخ گلستان) درخصوص وضعیت سیستم اطفاء حریق این مجموعه جهانی به خبرنگار ایلنا گفت: بیش از ۵ سال است که سیستم اعلام و اطفاء حریق کاخ گلستان به روز رسانی نشده این درحالی است که نیازمند به روز رسانی است.

او ادامه داد: کپسول و شیر آب آتش نشانی دم در کاخ گلستان است، ضمن آنکه یکی از مراکز آتش نشانی تهران در نزدیکی کاخ گلستان قرار دارد.

نصرتی یادآور شد: حدود ۴ ماه پیش از مسئولان آتش نشانی دعوت کردیم تا نقاط حساس را شناسایی و محل نصب کپسول‌ها و شیرهای آتش‌نشانی را مشخص کنند. برای تهیه آنها نیازمند تامین بودجه و هزینه لازم هستیم تا بتوانیم کارهای لازم برای اعلام و اطفاء حریق را انجام دهیم.

به گفته او، بیش از ۲ میلیارد تومان هزینه برای تهیه سیستم اعلام و اطفاء حریق کاخ گلستان برآورد شده است. تا زمانی که این هزینه تامین نشود، این کار نیز انجام نخواهد شد. پیگیر این مهم هستیم اما شرایط اعتباری سازمان میراث فرهنگی به گونه‌ای نیست که بتوانیم به این حوزه بودجه اختصاص دهیم. برای صرف اعتبارات جهانی نیز نیازمند برنامه ریزی هستیم که تاکنون محقق نشده. البته ۹۰ درصد دوربین‌های حفاظتی تکمیل شده‌اند اما سیستم اطفاء حریق کاری برایش انجام نشده.

دستورالعمل داریم عمل نمی‌کنیم

طالبیان با اشاره به آنکه برخی دستورالعمل‌ها در اداره کل موزه‌ها درخصوص سیستم حفاظتی و اعلام و اطفاء حریق موجود است، اظهار کرد: تمام آثار موزه‌ای و بناهای تاریخی ما نیازمند توجه ویژه هستند. برخی از آثار سیستم حفاظتی و اعلام و اطفاء حریق ندارند و باید این سیستم‌ها برای آنها در نظر گرفته شود و برخی از آثار سیستم‌های حفاظتی آنها ناقص است و برخی دیگر نیازمند تغییر و بازنگری هستند و تعداد اندکی از بناها که شاید به تعداد انگشتان دست باشند، دارای سیستم‌های اطفاء حریق کامل‌تری هستند.

او با تاکید برآنکه به طور کلی درخصوص سیستم‌های حفاظتی و اعلام و اطفاء حریق در بناهای تاریخی و موزه‌های کشور ‌وضعیت خوبی نداریم، گفت: این وضعیت شامل تمام بناهای تاریخی کشور اعم از میراث ملی و میراث جهانی می‌شود. تلاش ما آن است که این مهم را مورد توجه قرار دهیم.