خانه‌های ما امن نیستند؛ چند پلاسکو و متروپل دیگر در راه است؟

ژیلا سروری، شهروندخبرنگار، تهران

روز دوشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۱، درست یک هفته پس از ریزش ساختمان «متروپل» در آبادان، پایگاه خبری «انصاف‌نیوز» فهرستی از ۱۲۹ ساختمان ناایمن در شهر تهران منتشر کرد. اگرچه نهادها و سازمان‌های مختلف درباره این لیست روایت‌های مختلفی دارند و صحت اعتبار لیست را زیر سوال می‌برند اما کارشناسان حوزه شهری معتقدند ساختمان‌های ناایمن در گوشه و کنار همه ایران وجود دارد و هر لحظه ممکن است یکی از آن‌ها مثل «پلاسکو» یا متروپل پایین بیاید. 

در فهرست منتشر شده از سوی انصاف‌نیوز، نام چندین بیمارستان، مرکز خرید، مجتمع مسکونی و ساختمان‌های دانشگاهی به چشم می‌خورد. شهروندان در این باره چه می‌گویند؟ 

****

«مجید» پرستار بخش جراحی در بیمارستان «فیاض بخش» تهران است؛ یکی از بیمارستان‌هایی که نامش در فهرست منتشر شده از ساختمان‌های ناایمن تهران قرار دارد. او می‌گوید: «از وقتی نام بیمارستان را در فهرست ساختمان‌های ناایمن دیده‌ام، مدام کابوس زیر آوار ماندن می‌بینم. ساختمان بیش از ۷۰ سال سن دارد و واقعا قدیمی است.»

این بیمارستان که در منطقه ۱۸ تهران قرار دارد، در سال ۱۳۳۴ بنا شده است: «وقتی در خبرهای متروپل آبادان خواندم که کارگران در بخش زیرزمین ساختمان زیر آوار مانده‌اند، یاد آشپزخانه‌ها و رخت‌شوی‌خانه‌های بیمارستان‌ها و کارگران زحمت‌کش این بخش‌ها افتادم.»

غیر از بیمارستان فیاض‌بخش، نام بیمارستان‌های «بوعلی»، «فجر»، «شهدای یافت‌‌آباد»، «غیاثی»، «ضیائیان»، «طرفه» و «مرکز درمانی شهید شاه‌‌آبادی» در این فهرست آمده است. 

 انصاف‌نیوز نوشته این فهرست برمبنای گزارشی تهیه شده است که شورای شهر پنجم از آتش‌نشانی گرفته و شهرداری وقت را ملزم کرده بود آن را در سامانه‌ «شفافیت» منتشر کند و با مالکانش به نوعی برخورد شود. اما «پیروز حناچی»، شهردار وقت تهران به خواست برخی نهادها که انتشار آن را مصلحت نمی‌دانستند، تمکین می‌کند.

«جلال ملکی»، سخن‌گوی  سازمان آتش‌نشانی اما به «ایسنا» گفته است این لیست معتبر نیست و ارتباطی با سازمان آتش نشانی ندارد ولی این به معنای تایید ایمنی ساختمان‌های یاد شده نیست. 

«مهدی»، یک کارمند سازمان آتش‌نشانی تهران که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «من نمی‌دانم واقعا این فهرست را سازمان آتش‌نشانی به شهرداری داده است یا نه اما اکثر این ساختمان‌هایی که نام آن‌ها در لیست آمده است و ما می‌شناسیم، ناایمن هستند و ممکن است مثل پلاسکو اگر گرفتار حریق شوند، بیایند پایین یا مثل متروپل دچار حریق شوند.»

«ناصر امانی»، عضو شورای شهر ششم گفته است منع قانونی برای انتشار اسامی ساختمان‌های غیر ایمین وجود ندارد.

او در شصت و ششمین جلسه شورای شهر هم  پیشنهاد داده بود تابلوی پرخطر مقابل ساختمان‌های غیر ایمن نصب شود.

مهدی می‌گوید سازه‌های ناایمن فقط محدود به فهرست منتشر شده نیستند: «اگر بخواهیم یک فهرست جامع بدهیم، باید تمام حجره‌های بازار تهران را در آن بگنجانیم. در این حجره‌ها نه سیم‌کشی‌ها ایمن هست و نه هیچ چیز دیگری.» 

او می‌گوید تصور آتش‌سوزی در بازار تهران در کنار زلزله پایتخت از جهنمی‌ترین کابوس‌های او است: « بعد از پلاسکو، مدام این پرسش مطرح شد که چند ساختمان شبیه پلاسکو داریم؟ اما نه تنها هیچ پاسخ روشنی داده نشد بلکه الان ساختمانی در آبادان فرو ریخته که قدیمی نیست اما غیر اصولی و با دور زدن قانون ساخته شده است. متاسفانه هنوز هم بسیاری از سازندگان با پرداخت رشوه، قانون را دور می‌زنند. اما چه سازنده و چه کسی که رشوه می‌گیرد تا ساختمان را تایید کند، نمی‌دانند که دود این سازه‌های ناایمن توی چشم خودشان می‌رود.»

«سارا» کارمند یکی از مناطق شهرداری تهران است. او می‌گوید این فهرست دوران شهرداری حناچی است اما من مطمئنم که تعداد ساختمان‌های ناایمنی که در دوره حضور «علیرضا زاکانی» ساخته می‌شوند، بیشتر است. 

او توضیح می‌دهد که زاکانی اردیبهشت امسال با صدور بخش‌نامه‌ای، تاییدیه ایمنی ساختمان را که قبلا توسط سازمان آتش‌نشانی انجام می‌شد، به دفاتر خدمات الکترونیک شهر منتقل کرد: «طبق مصوبه‌ای که در کانال تلگرامی شهردارچی که به مطالب مربوط به حوزه شهری و کارمندان شهرداری می‌پردازد منتشر شد، زاکانی تایید کرد که نقشه‌های معماری ساختمان‌های مسکونی تا ۱۱ طبقه و ساختمان‌های تجاری با مسوولیت طراحان و با کنترل دفاتر خدمات الکترونیک شهر صورت گیرد. نظارت بر کار دفاتر الکترونیک هم توسط شهرداری مناطق و سازمان آتش‌نشانی باشد. در حالی‌که پیش‌تر همه نقشه‌ها تاییدیه از آتش‌نشانی می‌خواستند.» 

سارا توضیح می‌دهد که فساد، رانت و رشوه از دلایل وجود ساختمان‌های نوساز غیر ایمن و غیر اصولی هستند: «سازندگان برای تایید گرفتن، کارمندان را می‌خرند و رشوه می‌دهند و تایید می‌گیرند. شهرداری مناطق و سازمان آتش‌نشانی هم که برای نظارت روی کار کارمند دفاتر الکترونیک می‌روند، سهم‌شان را دریافت می‌کنند. یک ساختمان غیر ایمن تایید می‌شود و تمام.»  کمی مکث می‌کند و می‌گوید: «شاید خیلی منفی فکر می‌کنم اما با این حجم فسادی که من می‌بینم، خانه‌های هیچ‌کدام‌ ما امن نیستند. بیمارستان‌ها و پاساژها و بازار تهران و … که جای خود را دارند.»