مگردیچ تومانیان، استاد برجسته ریاضی و از ارامنه ایران

مروارید دهقانی، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«مگردیچ تومانیان»، استاد ریاضی «دانشگاه تبریز» و رییس شاخه ریاضی «فرهنگستان علوم» در سال ۱۳۲۲ خورشیدی در «فریدن» اصفهان چشم به جهان گشود. 

تومانیان پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در دبستان ارمنیان جلفای اصفهان، در سال ۱۳۴۲ موفق شد دیپلم خود را با درجه ممتاز دریافت کند. 

در سال ۱۳۴۳ که اولین کنکور سراسری برگزار شد، در رشته‌ ریاضی دانشگاه تهران پذیرفته شد و در این رشته نزد استادانی چون پروفسور «هشترودی»، پروفسور «فاطمی»، دکتر «اکبرزاده» و دکتر «افضلی پور» به تحصیل پرداخت و از کلاس های درس پروفسور «وازگِن آوانسیان» در «دانشگاه ملی» (شهید بهشتی) نیز استفاده کرد. 

پس از دریافت درجه کارشناسی، بلافاصله در دانشگاه تبریز استخدام شد و در عین حال به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در این دانشگاه پرداخت. در سال ۱۳۵۰، با درجه کارشناسی ارشد فارغ التحصیل و با بورس تحصیلی همین دانشگاه، برای ادامه تحصیل به «دانشگاه ساوتهمپتون» بریتانیا رفت. 

در سال ۱۳۵۴، با درجه دکترای ریاضی در شاخه هندسه به ایران بازگشت و در سمت استادیار ریاضی دانشگاه تبریز به ادامه خدمت مشغول شد. 

دکتر تومانیان در سال ۱۳۴۸ با «آرمنوهی سرکسیانس»، دانش آموخته رشته شیمی از «دانشگاه تهران» ازدواج کرد و ماحصل این ازدواج، دو فرزند به نام «مارینا تومانیان»، متخصص رادیولوژی از دانشگاه تهران و دکتر «آرا تومانیان»، دکترای جی‌آی‌اس(GIS) از «دانشگاه لوند» سوئد است.

او در دانشگاه تبریز دوره‌ دکترا و کارشناسی ارشد هندسه را پایه‌ گذاشت و  نزدیک به ۱۰ کتاب درسی در حوزه ریاضیات نگاشت. 

آنالیز ریاضی، حساب، دیفرانسیل و انتگرال از جمله ترجمه‌های او و هندسه تحلیلی، جبر و آنالیز، ریاضیات گسسته، مجموعه مقالات هندسه و توپولوژی و ریاضیات مهندسی از جمله تالیفات دکتر تومانیان هستند.

او هم‌چنین در همایش ها و سخنرانی های بخش علمی سازمان ملل متحد (یونسکو) و هم‌چنین «مرکز بین‌المللی فیزیک نظری و ریاضیات» (ICTP)، وابسته به آژانس بین المللی انرژی اتمی واقع در «تریست» ایتالیا شرکت داشته و بیش از ۱۰ بار به این مرکز دعوت شده و سخنرانی هایی ایراد کرده است. 

دکتر تومانیان هم‌چنین در سمت محقق میهمان، به مدت یک سال (از سپتامبر ۱۹۹۷ تا سپتامبر ۱۹۹۸ میلادی) در مرکز بین‌المللی فیزیک نظری فعالیت داشته و در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ خورشیدی به عنوان استاد نمونه انتخاب شده است.

او در سال ۱۳۹۰ نشان درجه یک فرهنگی و اجتماعی ارمنیان را از طرف رهبر دینی ارمنیان جهان (در بیروت) دریافت کرد.

عضویت و ریاست شاخه ریاضی فرهنگستان علوم ایران، عضویت در «فرهنگستان علوم جمهوری ارمنستان»، عضویت در کمیته تخصصی «شورای عالی برنامه ریزی» وزارت علوم به مدت ۱۰ سال، عضویت در «انجمن ریاضی لندن» در سال ۱۳۵۴، نمایندگی ایران در «کمیسیون بین المللی آموزش ریاضی» به مدت ۱۲ سال و عضویت در  شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم به مدت ۲۰ سال از جمله فعالیت‌های دکتر تومانیان در طول ۴۰ سال فعالیت علمی بوده است.

بهمن ۱۳۹۸، مراسم بزرگ‌داشت دکتر مگردیچ تومانیان، رییس شاخه ریاضی فرهنگستان علوم با حضور همکاران، شاگردان و علاقه‌مندان به او برگزار شد.

در این مراسم، دکتر «منصور واعظ‌‌پور»، رییس «انجمن ریاضی ایران» درباره دکتر تومانیان گفت: «دکتر تومانیان از افراد بسیار موثر انجمن ریاضی ایران هستند. انجمن ریاضی ایران اولین انجمن علمی ثبت‌ شده کشور است. دکتر تومانیان ۱۱ دوره‌ متوالی عضو شورای اجرایی انجمن ریاضی بودند و از این حیث رکورد دار هستند.»