اچ‌آی‌وی؛ برچسب‌زنی و تبعیض مضاعف برای جامعه رنگین‌کمانی

شایا گلدوست

۱۸ آوریل «روز ملی آزمایش اچ‌آی‌وی برای افراد ترنس‌جندر و افراد با جنسیت غیر دوگانه» (NTHTD) در ایالات متحده نام‌گذاری شده است. در این روز، اهمیت آزمایش روتین «اچ‌آی‌وی»، آگاهی از وضعیت و تمرکز مستمر بر پیش‌گیری و درمان اچ‌آی‌وی در میان افراد ترنس و افراد با جنسیت غیر‌دوگانه به رسمیت شناخته شده‌اند و سازمان‌ها، گروه‌های مدافع رنگین‌مانی‌ها و رهبران سیاسی و اجتماعی در سراسر کشور از این روز استفاده می‌کنند تا بر نیاز مستمر به آزمایش‌های روتین اچ‌آی‌وی، آگاهی از وضعیت و پیش‌گیری از این بیماری را در میان جامعه ترنس‌ها تاکید کنند.  افراد ترنس‌ و به طور کلی، جامعه رنگین‌کمانی به دلیل انگ‌های اجتماعی و عوامل فرهنگی و در مواقعی حتی قانونی، تبعیض‌ها و خشونت‌های بسیاری را تجربه می‌کنند که ابتلا به اچ‌آی‌وی می‌تواند به آن‌ها دامن بزند.

آمارها نشان می‌دهند حدود ۱/۴میلیون بزرگ‌سال که خود را ترنس‌جندر می‌دانند، در ایالات متحده زندگی می‌کنند. 

داده‌ها و تحقیقات نشان می‌دهند که زنان ترنس بیشتر از سایر گروه‌ها در معرض خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی هستند و زنان ترنس رنگین‌پوست نرخ‌ بالای ابتلا به اچ‌آی‌وی را نشان می‌دهند.  

داده‌های موجود حاکی از آن هستند که ۵۶ درصد از زنان ترنس‌جندر افریقایی امریکایی در سال گذشته با اچ‌آی‌وی زندگی کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها به خدمات پزشکی لازم دسترسی ندارند. 

متاسفانه در مورد مردان ترنس اطلاعات کافی در دسترس نیست و تحقیقات کمتری در این زمینه انجام شده است. در ایران نیز تابوی صحبت از موضوعات جنسی و‌ جنسیتی و موانع فرهنگی و قانونی مانع از این می‌شوند که آمار مشخصی از افراد ترنس و هم‌چنین نرخ ابتلای آن‌ها به ویروس اچ‌آی‌وی در دسترس باشد. اما انتظار می‌رود که به دلیل تبعیض‌ها و محرومیت در دسترسی به امکانات پزشکی و بهداشتی، این افراد جزو گروه‌های در معرض خطر و آسیب بیشتر باشند.

ترنس یا ترنس‌جندر یک واژه چتری است و در واقع به شخصی گفته می‌شود که هویت جنسیتی خود را مغایر با جنسیتی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او نسبت داده شده است، تعریف می‌کند. 

به زبانه ساده‌تر، زن ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به مردانه متولد شده است و جنسیت مردانه به او نسبت داده می‌شود. در صورتی که او خودش را یک زن می‌داند و هویت جنسیتی خویش را زنانه تعریف می‌کند. 

مرد ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به زنانه به دنیا آمده است و جنسیت زنانه به او نسبت داده می‌شود. در حالی که او هویت جنسیتی خود را مردانه تعریف می‌کند و خویش را یک مرد می‌داند. 

البته ترنس‌ها می‌توانند هویت جنسیتی «غیردوگانه» یا «نان‌باینری» نیز داشته باشند و با وجودی که جنسیت نسبت داده شده به خود را نمی‌پذیرند اما خودشان را متعلق به هیچ‌کدام از دو قالب زنانه و مردانه ندانند. 

در گذشته ترنس‌بودگی به عنوان یک اختلال جنسیتی یا اختلال هویتی شناخته می‌شد اما طبق آخرین نسخه طبقه‌بندی بیماری‌های سازمان جهانی بهداشت (ICD-11)، ترنس‌بودگی از لیست بیماری‌ها خارج شده است و یک ناهمگونی مستمر بین جنسیتی که فرد خود را با آن می‌شناسد و‌ جنسیتی که از بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او‌ نسبت داده شده است، تعریف می‌شود.

اچ‌آی‌وی یا ویروس نقص ایمنی انسانی، ویروسی است که به صورت بسیار آهسته و با سرعت تکثیر پایین وارد بدن انسان می‌شود و شروع به رشد می‌کند و در نهایت به بیماری ایدز منجر می‌شود. این ویروس از زمان وارد شدن به بدن انسان تا زمان تبدیل شدن به بیماری «ایدز» می‌تواند شش‌ ماه تا ۱۰ سال به طول بینجامد. در این بازه زمانی، سه مرحله وجود دارد؛ مرحله اول، «ابتلای حاد یا عفونت حاد اچ‌آی‌وی» است که دو تا چهار هفته ابتدایی ورود ویروس به بدن را شامل می‌شود و علایم این مرحله شبیه به بیماری آنفلوآنزا است. مرحله دوم، «دوره نهفتگی یا اچ‌آی‌وی بی‌نشانه» است که ویروس در بدن انسان شروع به گسترش و‌ حمله به سیستم ایمنی می‌کند و‌ ممکن است دوره طولانی‌ نهفته باشد. اگر در این دوره فرد از سیستم درمانی کنترلی استفاده نکند، سیستم ایمنی بدن تخریب و فرد مبتلا به ایدز می‌شود. مرحله سوم، «ابتلا به ایدز» است که به سندرم نقص ایمنی اکتسابی معروف است. در این مرحله، سیستم ایمنی کاملا از بین می‌رود و عفونت‌ها روی بدن تاثیر مخرب خود را می‌گذارند و راه بازگشتی نیز وجود‌ ندارد.

برای اچ‌آی‌وی یک درمان کنترلی وجود دارد. داروهای مورد استفاده این امکان را به فرد می‌دهند که سیستم ایمنی کاملا سالم و طبیعی داشته باشد. کار این سیستم درمانی، مهار ویروس از تکثیر و تا حد امکان، از بین بردن ویروس‌های باقی مانده در بدن است. هیچ‌وقت این عدد به صفر نمی‌رسد اما تا ۹۹ درصد درمان مفیدی برای مهار ویروس است و میزان ویروس در بدن فرد به نقطه غیر قابل تشخیص، برابر با غیر قابل انتقال خواهد رسید.

چندی پیش نیز گروهی از اعضای جامعه رنگی‌کمانی با ایجاد هشتگ  «#من_و_اچ‌آی‌وی»، در توییتر فارسی به بیان روایت‌هایی از تبعیض و انگ‌انگاری جامعه علیه افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند، پرداختند. در این کارزار، افراد با انتشار تجربه‌های شخصی و روایت‌های خود از آن‌چه از طرف جامعه باعث انگ‌انگاری، نفرت‌‌پراکنی و توهین نسبت به افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند می‌شود، نظر کاربران فضای مجازی را به خود جلب کردند. با بیان روایت‌ها و تجربه زیسته افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند و ایجاد هم‌دلی و احساس مشترک بین کاربران، افراد بیشتری برای بیان تجربیات خود به این کارزار پیوستند و روایت‌های خود را از مواجهه با ویروس اچ‌آی‌وی بیان کردند؛ تجربه شخصی از لحظه‌ای که متوجه وجود این ویروس در بدن خود شده تا آن‌چه در رویارویی با یک فرد اچ‌آی‌وی مثبت تجربه کرده‌اند و مشاهدات خود از جامعه ناآگاه و تبعیضی که این افراد تجربه می‌کنند؛ تبعیضی که می‌تواند در کنار هویت جنسی و جنسیتی، آن‌ها را به شکل مضاعف تحت فشار‌ قرار دهد و از جامعه طرد کند.

این افراد با این باور این کارزار را تشکیل داده‌اند که با ایجاد گفت‌وگو در رابطه با ویروس اچ‌آی‌وی در بین افراد جامعه و به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر، از جمله جامعه رنگین‌کمانی، می‌توان میزان فشار و تبعیض علیه افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند را کاهش داد و با انگ‌زدایی از این افراد، شرایط بهتری را برای آن‌ها در جامعه فراهم کرد.