قاتل کودکان پاکدشتی که در سال ۱۳۸۳ به تجاوز و قتل بیش از ۲۷ کودک و ۳ بزرگسال اعتراف کرد، یکی از تاسف‌برانگیزترین و شوکه‌کننده‌ترین پرونده‌های قتل در ایران تاکنون بوده است. متجاوز و قاتل کودکان بی‌گناه کارگر کوره‌پزخانه بود که خودش در ۱۱ سالگی مورد تجاوز قرار گرفته و از دست متجاوز که قصد کشتن او را داشته گریخته بود. سال‌ها بعد «محمد بیجه» با کشتن سگ‌ها و گربه‌ها و سوزاندن آنها کشتن را تمرین کرد و بعد سراغ کودکانی رفت که خودش به آنها تجاوز می‌کرد، با آجر جمجه آنها را می‌شکافت و در کوزه‌پزخانه ایشان را می‌سوزاند.
در گفت‌وگویی که روانشناس‌ها با محمد بیجه در زندان و پیش از اعدام او انجام دادند، گفته بود شخصی در کودکی به او تجاوز کرده، با آجر به او حمله کرده و قصد کشتن او را داشته است. بیجه همچنین به آزارهای پدرش نیز اشاره کرده بود.
یکی از روانشناس‌هایی که با بیجه گفت‌وگو کرده بود، به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است: «بیجه از نظر ما یک نارسایی از نظر رشد شخصیتی داشت. او بر اثر آزار‌هایی که در دوران کودکی دیده بود، احساس خشم و نفرت نسبت به دیگران پیدا کرده بود و مکانیزم‌های دفاعی-روانی این خشم، متوجه خودش شده بود. رفتار جنایتکارانه او، سمبلیک بود.»
بیجه در مصاحبه‌های خود بارها تاکیده کرده بود، در کودکی توسط پدرش مورد آزار و اذیت و حتی سوءاستفاده‌های جنسی بسیار قرار گرفته است. متخصصان در نتیجه این گفت‌وگوها می‌گویند، بیجه همان‌طور که با او در کودکی رفتار شده بود، با سایرین رفتار کرده است. او زخم‌ها و آسیب‌های عمیقی از کودکی با خود حمل می‌کرد که در بزرگسالی او را قاتل سریالی کودکان در گوهردشت کرد که در تاریخ ایران بی‌سابقه بود.
بسیاری از ما بزرگسالان زخم‌هایی عمیق از دوران کودکی با خود حمل می‌کنیم، بدون آنکه بدانیم چگونه به وجود آمدند و یا چطور باید آنها را تیمار و ترمیم کرد. حتی در برخی موارد اصلا متوجه آسیب‌هایی که خورده‌ایم، نیستیم.
به عنوان والد، آگاهی از اینکه با کودکان خود چه برخوردی داریم و چطور باید با کودک صحبت کنیم، بسیار مهم است؛ ولی نکته نادیده گرفته شده آگاهی یافتن و آموزش و مهارت فرزندپروری است که کودکان را برای حضور در دنیای خارج از خانه و انجام مسئولیت‌های محوله آماده می‌کند.
دکتر «حسام فیروزی»، درمانگر کودک، نوجوان و خانواده می‌گوید: «همه ما تجربیاتی دردناک از ترس، نشانه رفتن اعتماد و عزت نفس، طردشدگی و یا بی‌اعتمادی، تفاوت گذاشتن داشته‌ایم و آن ویژگی‌ها منِ امروز ما را ساخته است. کمک کنیم تا با دانش و مهارت فرزندان ما زندگی روانی سالم‌تر و محیطی امن‌تر را تجربه کنند.» این روان‌درمانگر کودک همچنین می‌گوید: «باید بدانیم نشانه‌های ترس و نبود اعتماد به نفس در کودکان چگونه به وجود آمده و یا چطور باید آنها را تیمار و ترمیم کرد. حتی ما به عنوان کسی که کودکی خود را سپری کرده و به بزرگسالی رسیده است، در برخی موارد اصلا متوجه آسیب‌هایی که خورده‌ایم، نیستیم.»
به گفته حسام فیروزی از سوی دیگر امروز ما به عنوان والد در قبال فرزندان خود مسئولیت‌هایی داریم و باید با آگاهی و مهارت فرزندپروری آنها را برای حضور در دنیای خارج از خانه و انجام مسئولیت‌های محوله آماده کنیم؛ طوری که آنها کمترین آسیب را دیده باشند.
والدین با رفتار خود چه آسیب‌هایی به کودکان می‌زنند؟
انسان ترکیبی است از ژن و محیط که باید او را شکل یک ظرف ببینیم و اینکه در هر مرحله از زندگی اندازه این فرد چقدر است؟ انسان در هر مرحله رشدی یک ظرفیتی دارد که اگر بیشتر از گنجایش آن ظرف بار به آن تحمیل کنیم، موجب اضطراب می‌شویم که می‌تواند انواع آسیب‌ها را به فرد برساند. دکتر حسام فیروزی در توضیح چگونگی وارد شدن این آسیب‌ها می‌گوید: «ایجاد اضطراب در کودک بسیار آسیب‌زننده است و زمینه‌ساز آسیب دیدن آینده کودک در بزرگسالی است. پایه آسیب اضطراب است.»
فشارهایی که در کودکی به کودکان وارد می‌شود، موجب می‌شود که تعادل رفتاری و فکری از کودکان گرفته شود. به گفته این روان‌درمانگر کودک،
وقتی کودکی می‌خواهد در مواجهه با محیط تعادل ایجاد کند، ممکن است مهارت ایجاد این تعادل را نداشته باشد.
راهکار آسیب وارد نکردن به کودکان چیست؟
حسام فیروزی، روان‌درمانگر کودک و نوجوان می‌گوید، در مراحل بزرگ کردن کودک اتفاقاتی رخ می‌دهد که نمی‌توانیم جلوی آنها را بگیریم؛ ولی برای ازدواج و فرزندآوری والدین باید در ابتدا یک محور و برنامه مدنظر خود داشته باشند که حول آن محور بچرخند. به گفته این روانشناس اگر ندانیم برای چه و به چه دلیلی فرزندی به دنیا آورده‌ایم، خواسته ما از به دنیا آوردن این فرزند و فردی که به دنیا آورده‌ایم، چیست؟ از چه ساخته شده؟ چه ظرفیتی دارد؟ و چه چیزهایی به او ضربه می‌زند، مسیر درستی طی نکرده‌ایم. به گفته فیروزی کودک ما قرار است مسیری را همراه ما طی کند و در جایی ما او را تحویل جامعه بدهیم.
هدف ما از فرزندپروری چیست؟
به گفته حسام فیروزی دو نوع فرزندپروری وجود دارد یکی سنتی و دیگری مدرن. در فرزندپروری سنتی کودک باید نان‌آور خانواده و کمک پدر و مادر می‌بود؛ بنابراین به لحاظ جسمی و تغذیه به او رسیدگی بسیار می‌شد تا زنده بماند. ولی در فرزندپروری مدرن این کودک باید زندگی کند نه اینکه فقط زنده بماند. در دنیای مدرن امروز که این بچه قرار است زندگی کند، باید یک سری آموزش ببیند و مهارت‌های لازم را کسب کند. یاد دادن مهارت‌ها جزو غریزه مادر نیست. چگونه شیردادن به بچه جزو غریزه مادر است ولی احترام به حریم کودک، دادن احساس ارزشمندی به کودک و آموزش مهارت آموختنی هستند و والدین باید آنها را بیاموزند.
حسام فیروزی با اشاره به سرمایه‌های انسان در زندگی می‌گوید: «ما چهار سرمایه در زندگی داریم. سرمایه مالی، پول و ثروت. سرمایه اجتماعی که آبرو و اعتباری است که یک نفر کسب می‌کند، سومین سرمایه انسانی است؛ یعنی سلامت اعضای بدن مثل سلامت دست و پا و چشم و قوای عاقله که فرد بتواند درس بخواند و مهارت کسب کند و دیگری سرمایه روانی است.»
به گفته این روان‌درمانگر کودک و نوجوان، سرمایه روانی در دنیای سنتی نادیده گرفته شده است. برعکس در دنیای سنتی و فرزندپروری سنتی روی سرمایه انسانی کودک وقت بسیار صرف شده است که کودکان مدرسه رفته درس بخوانند و شغل مناسب پیدا کنند.
فیروزی توضیح می‌دهد: «سرمایه روانی از چهار عنصر تشکیل شده است که با هم مورد توجه هستند: اعتماد به نفس، عزت نفس، مسئولیت‌پذیری و خلاقیت»
به گفته او تلاش والدین باید روی سرمایه روانی هم متمرکز باشد.
چه عواملی موجب پرخاشگری در کودکان می‌شود؟
یکی از مشکلاتی که بسیاری از والدین یا سرپرست‌های کودکان به آن اشاره می‌کنند، مساله پرخاشگری کودکان است. حسام فیروزی، روان‌درمانگر کودک و نوجوان می‌گوید: «پرخاشگری در کودکان به این دلیل است که کودک مهارت لازم را ندارد و در مواجه کامل با ناکامی قرار نگرفته است. کودک هر خواسته‌ای که داشته، سریع مرتفع شده و نمی‌داند در مواقع شکست و به دست نیاوردن چه واکنشی بروز دهد. چون سطح توقع کودک بالا رفته است.»
به گفته حسام فیروزی پرخاشگری کودکان که به بزرگسالی هم تسری پیدا می‌کند، یکی از ابزارهای کودک در مقابله با دنیای بیرون است و کودک به همین دلیل پرخاشگری می‌کند که همین یک راه را می‌شناسد یا بلد است. در حالی که کودک باید روشی را انتخاب کند که متناسب با خواسته او باشد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر