جنگ اوکراین؛ فرار به اسرائیل با دو ساک دستی

یک هتل چهار ستاره در نزدیکی ایستگاه قطار مرکزی در غرب اورشلیم به سرپناه موقت شماری از جنگزدگان اوکراینی بدل شده است. برخی از آن‌ها برای نخستین بار است که پا به خاک اسرائیل می‌گذارند، و برای برخی دیگر مانند یولیا رابنکو و پسرش کریل این کشور چندان هم بیگانه نیست. آن‌ها قبل از این هم به اسرائیل سفر کرده بودند. اما هیچیک تصورش را هم نمی‌کرد که تحت چنین شرایطی مجبور با بازگشت به اسرائیل باشند.

یولیا رابنکو در مصاحبه با دویچه وله در لابی هتل می‌گوید: «اسرائیل بدون تردید کشور خوبی است، و شاید حتی کشور رؤیایی ما باشد. اما من ترجیح می‌دادم که از مسیر عادی به اینجا می‌آمدم، و نه این گونه. و اگر قرار بود بیایم، با تمام خانواده می‌آمدم.»

به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

همسر یولیا می‌بایست خدمت وظیفه سربازی در اوکراین را سپری کند. خانواده او قبلا هم در این فکر بوده‌اند که روزی به اسرائیل مهاجرت کنند. پسر بزرگترش در اسرائیل زندگی می‌کند، اما در وهله اول قرار نبوده که چنین باشد.

تصمیم دشوار – برای امنیت فرزندان

رابنکو می‌گوید: «تصمیم بسیار سختی بود. فکر می‌کردم می‌توانیم در اوکراین بمانیم، اما هر بار تعداد آژیرهای خطر بیشتر می‌شد. پسرم دیگر نمی‌خواست مدام در زیرزمین به این سو و آن سو بدود تا سرپناهی پیدا کند.»

زندگی این معلم زبان انگلیسی، خانواده او و دوستانش یک‌شبه از این رو به آن رو شد. او با نگرانی می‌گوید: «من الان بیش از آن‌که پاسخی داشته باشم، سئوال برایم ایجاد شده.» برخی از اقوام و دوستان او هنوز در اوکراین هستند و شماری دیگر به لهستان، آلمان و یا اسرائیل پناه برده‌اند.

رابنکو به همراه پسر کوچک‌اش و گربه‌شان با اتوبوس شهر زادگاه خود "چرکاسی" واقع در حدود ۲۰۰ کیلومتری کی‌یف را به سوی مرز رومانی ترک کردند: «ما ساک کوچکی برای خودم و یکی هم برای پسرم و گربه‌مان به همراه داشتیم. این گربه عضوی از خانواده است.» او می‌افزاید: «خیلی دشوار است که آدم از امروز به فردا به ناگهان همه چیز را از دست بدهد.»

آن‌ها در رومانی پنج روز اول را در هتل گذراندند، جایی که کمک‌های زیادی از سوی امدادگران داوطلب محلی و سازمان‌های یهودی به آن‌ها می‌رسید. در واقع می‌خواستند در رومانی و نزدیک کشورشان بمانند، اما بعد راهی اسرائیل شدند: «با این‌که مدارک ضروری و کامل برای ورود را نداشتیم، اما با این حال توانستیم وارد اسرائیل شویم.»

این خانواده کوچک اگرچه خوشحال است در امنیت به سر می‌برد، اما یولیا رابنکو مدام به کشور مأوایش و به دختران و پسران دانش‌آموزش فکر می‌کند که الان به طور مجازی به آن‌ها درس می‌دهد. می‌گوید، در درازمدت می‌خواهد به اوکراین بازگردد، البته زمانی که جنگ به پایان رسیده باشد.

شمار رو به فزونی مهاجران به اسرائیل

تمام کسانی که در این هتل اسکان داده شده‌اند، از امروز به فردا از زندگی روزمره خود کنده شده‌اند. اغلب آن‌ها مشمول "قانون بازگشت" اسرائیل می‌‌شوند که اجازه می‌دهد انسان‌های با تبار یهودی و یا اعتقادات یهودی از سراسر جهان به اسرائیل مهاجرت کنند. این قانون همچنین پیش‌بینی کرده همسران و یا فردی که دست‌کم یکی از اجدادش یهودی بوده باشد، حق "علیا" دارد، که در زبان عبری "صعود" معنا می‌دهد.

روز دوشنبه آژانس یهودی که مسئول امور "علیا" است، اعلام کرد که در موانع اداری روند پذیرش، که به طور معمول طولانی است، تسهیلاتی ایجاد خواهد شد. "برنامه علیای فوری" قرار است به فراریان اوکراینی از جنگ امکان دهد به اسرائیل پرواز کنند؛ پیش از آن‌که صلاحیت آن‌ها به دقت مورد بررسی قرار گرفته باشد.

از آغاز جنگ در اوکراین امدادرسانان و کارمندان سفارتخانه‌های اسرائیل لهستان، رومانی، جمهوری مولداوی و مجارستان در تکاپوی کمک به جنگزدگان هستند. بر اساس داده‌های آژانس یهودی، هم‌اکنون ۴۵۰۰ جنگزده در این کشورها در هتل‌ها اسکان داده شده‌اند و در انتظار خروج به سوی اسرائیل به سر می‌برند.

با توجه به وضعیت مناقشه در اوکراین، دولت اسرائیل خود را برای مهاجران از کی‌یف آماده می‌کند. دولت در این رابطه عملیات "ضمانت‌های اسرائیل" (Israel Guarantees) را اجرایی کرده است. جماعت‌های یهودی بزرگی هم در روسیه و هم در اوکراین وجود دارند. در اوکراین حدود ۲۰۰هزار نفر زن و مرد یهودی زندگی می‌کنند که می‌توانند به اسرائیل مهاجرت کنند.

به دنبال فروپاشی اتحاد شوروی بیش از یک میلیون نفر "علیا" (صعود) کردند. در محافل دولت اسرائیل صحبت از این است که اگر شرایط زندگی در روسیه نیز دشوارتر شود، باید روی مهاجرانی از این کشور نیز حساب کرد.

بحث پذیرش پناهجویان در اسرائیل

جنگ اوکراین بار دیگر به بحث پذیرش پناهجویان غیریهودی در اسرائیل دامن زده است. مدت‌هاست که در این رابطه دولت اسرائیل با انتقادها روبرو است. آیِلِت شاکد، وزیر کشور اسرائیل در بحثی پرمناقشه سقف ۵هزار پناهجوی غیریهودی را تعیین کرده‌است. بعدا این رقم افزایش یافت تا خویشاوندان شهروندان اسرائیلی بتوانند وارد کشور شوند. پیش از جنگ حدود ۲۰هزار اوکراینی در اسرائیل زندگی می‌کردند که اقامت بخشی از آن‌ها غیرقانونی است، اما اکنون می‌توانند فعلا در این کشور بمانند.

سفارت اوکراین در تل‌آویو نیز در طول هفته‌های گذشته مدام هشدار می‌دهد که باید ورود اوکراینی‌ها به کشور را تسهیل کرد، به ویژه برای کسانی که می‌توانند نزد اقوام و دوستان خود برای مدت معینی اسکان داشته باشند. رئبس جمهور اوکراین یکشنبه گذشته ۲۰ مارس در نطق خود در پارلمان اسرائیل، این کشور را به کمک‌های بیشتر فراخواند، حتی اگر یک "ویزای ساده" باشد.

بنا به داده‌های اداره مهاجرت، از زمان آغاز جنگ تاکنون حدود ۱۵هزار اوکراینی وارد اسرائیل شده‌اند که ۴۴۰۰ تن از آن‌ها به قانون "حق بازگشت" استناد کرده‌اند. در همین مدت ۲۸۹ نفر از فرودگاه تل‌آویو برگردانده شده‌اند.

از امروز به فردا، یک زندگی دیگر

در میان این نوآمدگان می‌توان از الکساندر و ولادیمیر روتنبرگ نام برد که با گربه‌شان از کی‌یف وارد اسرائیل شده‌اند. آن‌ها در اوایل ماه مارس با یک پرواز ویژه نقل و انتقال جنگزدگان از ورشو آمدند.

الکساندرا روتنبرگ که او را ساشا صدا می‌کنند، درخواست خود بر اساس قانون "علیا" را دو سال پیش داده با شروع دوران پاندمی، آن را به "فراموشی" سپرده بود.

ولادیمیر روتنبرگ می‌گوید: «ما در این لحظه به آنچه از دست داده‌ایم فکر نمی‌کنیم؛ برای این کار هنوز زمان زیادی سپری نشده است. ما در اینجا دو تا ساک کوچک داریم و با گربه‌مان در یک هتل زندگی می‌کنیم.»

این دو در کی‌یف در حوزه پژوهش‌های اجتماعی کار می‌کردند و یک انستیتوی پژوهشی غیردولتی تأسیس کرده بودند. حال امید بسته‌اند که شاید بتوانند در اسرائیل به حوزه دانشگاهی راه یابند، دست‌کم برای یک مدت کوتاه. از هم‌اکنون چند دانشگاه اسرائیل دوره‌های تحقیقاتی برای دانشجویان و پژوهشگرانی مانند الکساندرا و ولادیمیر روتنبرگ ارائه داده‌اند..

ولادیمیر می‌گوید: «در حال حاضر تلاش می‌کنیم کاری "عادی" انجام دهیم. انگار که به یک دفاع روانی برای خود نیاز داریم. یکی دو ماه می‌گذرد تا ابعاد این رویداد را اصلا بتوانیم بفهمیم.»

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

در حال حاضر فکر آنها مدام نزد کسانی است که هنوز در اوکراین هستند، مانند دوستان نزدیک‌شان. الکساندرا روتنبرگ می‌گوید: «البته که تلاش می‌کنیم به آن‌ها کمک کنیم، اما با این فاصله دور، بسیار دشوار است. ما فقط می‌توانیم تلفن کنیم و یا پیامک برای هم بفرستیم.»

او می‌افزاید: «در این وضعیت بسیار دشوار تنها می‌توان گفت: "همه چیز درست می‌شود"، اما در واقعیت امر این طور نیست.»