اسطوره‌های سه گروه اول یورو ۲۰۲۰؛ از دینو زوف تسخیرناپذیر تا مارکو فان‌باستن رویایی

رقابت‌های یورو ۲۰۲۰ مسابقاتی برای نمایش بزرگ‌ترین ستاره‌های حال حاضر فوتبال دنیا است، اما تیم‌های حاضر در این مسابقات علاوه بر این بازیکنان نامدار اسطوره‌هایی داشته‌اند که شماری از آن‌ها در فوتبال جهان و اروپا بی‌نظیر بوده‌اند. این مطلب نگاهی دارد به اسطوره‌های سه گروه اول جام ملت‌های فوتبال اروپا.

گروه A

دینو زوف - ایتالیا

زمانی دروازه دینو زوف در اروپا تسخیر‌ناپذیر بود. او بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰، در هشت بازی متوالی دور مقدماتی و نهایی دروازه ایتالیا را بسته نگه داشت و رکورد ۷۸۴ دقیقه‌ای از خود به جا گذاشت. این تنها یکی از رکوردهای بی‌نظیر این دروازه‌بان بزرگ ایتالیایی است. یک برنده بالفطره که ربع قرن با لاجوردی‌ها (لقب تیم ایتالیا) جام‌های متعددی کسب کرد.

طول عمر حرفه‌ای او بخوبی نشان دهنده ثباتش در عرصه باشگاهی و ملی (۱۱۲ بازی) است. او در دروازه هر کدام از باشگاه‌های مانتوا، ناپولی و یوونتوس بیش از ۱۰۰ بازی انجام داده است. زوف با یوونتوس نه جام از جمله شش قهرمانی سری آ فوتبال ایتالیا و یک قهرمانی جام باشگاه‌های اروپا در سال ۷۷-۱۹۷۶ را کسب کرده است.

دینو زوف همچنین با تیم ملی ایتالیا، فاتح جام ملت‌های اروپا در سال ۱۹۶۸ و جام جهانی در سال ۱۹۸۲ شده است. او تنها ایتالیایی است که برنده هر دو جام شده است. مهارت زوف در گرفتن شوت‌ها و آرامش او در دروازه باعث می‌شد در لحظات حساس خونسردی خود را حفظ کرده و شکست‌ناپذیر باشد.

این دروازه‌بان در ۲۲ سالگی اولین بازی ملی‌اش برای ایتالیا را در یک‌چهارم نهایی مسابقات سال ۱۹۶۸ مقابل بلغارستان انجام داد. او تا فینال نیز دروازه ایتالیا را بسته نگاه داشت تا به‌عنوان بهترین دروازه‌بان مسابقات لقب گیرد. از آن پس، زوف به مدت دو دهه عضو ثابت تیم ایتالیا بود.

پس از شکست در فینال جام جهانی ۱۹۷۰ و دو نیمه نهایی بزرگ دیگر، به نظر می‌رسید جام‌ها و جوایز بین‌المللی روی خوشی به زوف نشان نمی‌دهند، اما قهرمانی جام جهانی ۱۹۸۲ اسپانیا در ۴۰ سالگی، او را تبدیل به مسن‌ترین بازیکنی کرد که به چنین افتخاری رسیده است.

در پایان بازی خاطره‌انگیز با برزیل در دور دوم گروهی که با پیروزی ۲-۳ ایتالیا همراه بود، زوف که همیشه آرام بود، به سمت سرمربی‌اش، انزو بیرزوت دوید و بدون کلمه‌ای، گونه او را مقابل چشمان نود هزار تماشاچی بوسید. نمایشی نادر از احساسات یک اسطوره واقعی ایتالیا.

هاکان شوکور - ترکیه

از قهرمان ملی تا راننده تاکسی در تبعید، سرنوشت عجیب هاکان شوکور، ستاره بین‌المللی فوتبال ترکیه پس از بازنشستگی است. مهاجم ۱۹۰ سانتی‌متری ترکیه با بیش از ۱۱۲ بازی ملی و ۵۱ گل زده رکوردی دست نیافتنی در تیم ملی این کشور دارد.

او بازیکنی کلیدی تیمی بود که بهترین نتیجه ترکیه در جام های جهانی را بدست آورد. اما در ترکیه، دولت نه تنها تقدیر و تشکری از او نکرد، بلکه تمام دارایی‌اش را مسدود و او را مجبور به ترک کشور کرد.

اکنون او در آمریکا با مسافرکشی، زندگی‌اش را می‌چرخاند. بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، شوکور نماینده مجلس از حزب عدالت و توسعه بود. اما به جرم انتقاد از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، در توییتر متهم شناخته شد و کمی بعد به اتهام مشارکت در کودتای نافرجام علیه دولت دستگیر شد.

همه چیز برای او کاملاً متفاوت با دوران حرفه‌ای شده بود. او به قدری محبوب بود که حتی مراسم عروسی‌اش بصورت مستقیم از تلویزیون ترکیه پخش شد.

بین اولین بازی ملی‌ در سال ۱۹۹۲ تا بازنشستگی در سال ۲۰۰۷، شوکور به طور متوسط در هر بازی برای کشورش گل زد. او هفت گل در مقدماتی یورو ۱۹۹۶، هشت گل در مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸ و چهار گل در بازی مقدماتی یورو ۲۰۰۸ مقابل مولداوی به ثمر رساند.

ترکیه پیش از دوره شوکور، تنها به مسابقات جام جهانی ۱۹۵۴ صعود کرده بود. اما به عنوان عضوی از یک نسل با استعداد، گاو نر بوسفور (لقب شوکور) در مسابقات یورو ۱۹۹۶ شرکت داشت و به ترکیه کمک کرد تا با پیروزی مقابل میزبان مسابقات، بلژیک، به یک‌چهارم نهایی یورو ۲۰۰۰ برسند.

جام جهانی ۲۰۰۲، شاید بهترین لحظه فوتبال ترکیه باشد، جایی که آنها به نیمه نهایی رسیدند و با تک گل رونالدو مقابل قهرمان مسابقات، برزیل شکست خوردند. در دیدار رده‌بندی، شوکر با گلزنی در ثانیه ۱۱ بازی، کشورش را به مقام سومی و خود را دارنده یکی از رکوردهای جام جهانی کرد.

شوکور برای مسابقات یورو ۲۰۰۸ توسط فاتح تریم، سرمربی ترکیه، دعوت نشد تا به نوعی دوره تبعیدش، آئینه‌ای باشد از روزهای آخر فوتبالش که به تدریج رو به افول گذاشت.

گروه B

پیتر اشمایکل - دانمارک

اشمایکل بدون شک یکی از بزرگترین دروازه‌بانان تاریخ فوتبال است. گرچه بسیاری او را با بازی‌هایش در تیم رویایی منچستریونایتد در دهه نود میلادی به خاطر می‌آورند، اما برخی از بهترین لحظات زندگی حرفه‌ای این دانمارکی، با لباس تیم ملی کشورش بوده است.

اشمایکل نقشی محوری در قهرمانی تیم شگفت‌انگیز دانمارک در مسابقات یورو ۱۹۹۲ داشت. او که آن زمان ۲۸ ساله بود، در بهترین فرم خود بود و با واکنش‌های سرنوشت‌سازش، بسیاری از حملات رقبای قدرتمند دانمارک از جمله انگلیس و فرانسه را خنثی کرد.

او در نیمه‌نهایی نماد مقاومت تیم بود و با واکنش‌های شجاعانه و سریع‌اش در برابر حملات تیم مدافع قهرمانی، هلند، بازی را به ضربات پنالتی کشاند. اشمایکل با مهار ضربه پنالتی فان‌باستن، ستاره هلند و تیم آث میلان، دانمارک را به دیدار نهایی رساند.

در دیدار نهایی، اشمایکل دوباره درخشید. بازی در‌حالی‌که با یک گل به سود دانمارک در جریان بود، اشمایکل بهترین فرصت جبران نتیجه را با مهار ضربه سر خطرناک یورگن کلینزمن از آلمان گرفت و تا با گل دیگری که دانمارک پس از آن به ثمر رساند، در کمال شگفتی همگان با پیروزی ۰-۲ قهرمان مسابقات شوند.

اشمایکل با ۱۲۹ مسابقه که در ۳۰ بازی آن کاپیتان تیمش بوده است، رکورددار پوشیدن پیراهن تیم‌ملی دانمارک است. او حتی سابقه گلزنی در ضربات پنالتی مقابل بلژیک را هم در کارنامه‌ دارد.

هر چند دانمارکی‌ها دیگر نتوانستند نتایج درخشان خود در یورو ۹۶ را تکرار کنند، اما سبک متمایز اشمایکل در دروازه‌بانی و پوشش کامل هر چهار گوشه دروازه با دستان کشیده‌ و بازیخوانی فوق‌العاده‌اش، از او دروازه‌بانی بی‌همتا در تاریخ فوتبال ساخته است.

یاری لیتمانن - فنلاند

اگر می‌خواهید ترکیبی فانتزی از بازیکنان با استعداد بچینید، نه تنها باید نام یاری لیتمانن فنلاندی را در تیم خود بگنجانید، بلکه حتی می‌توانید در کنار ژرژ وه‌آ از لیبریا یا جرج بست از ایرلندشمالی، او را نامزد کاپیتانی تیم هم بکنید.

او در زمان اوجش بازیسازی بزرگ بود و در تیم‌هایی چون آژاکس بسیار موفق عمل کرد و توانست قهرمانی جام باشگاه‌های اروپا را کسب کند. او در بارسلونا و لیورپول نیز بازی‌های درخشانی از خود به نمایش گذاشت.

اما در دوران بازی لیتمانن در تیم ملی، فنلاند نتوانست به هیچ تورنمنت بزرگی صعود کند تا نبوغ و استعداد بی‌نظیرش بیشتر دیده شود.

لیتمانن و فنلاند دو بار در آستانه حضور در تورنمنت‌های بزرگ بین‌المللی قرار گرفتند. ابتدا، بازی سرنوشت‌ساز مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸ مقابل مجارستان بود که با گل به خودی فنلاندی‌ها، بازی برده به تساوی کشیده شد و مجارستان راهی دیدار پلی‌آف شدند. دومی، ده سال بعد و در گروه سخت مقدماتی یورو ۲۰۰۸ بود. این بار هم نتوانستند نتیجه مناسبی بگیرند و از صعود بازماندند.

با وجود همه ناکامی‌ها در تیم ملی، او دوام زیادی در تیم ملی داشت و ۱۳۷ بازی بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۰ برای تیم ملی کشورش انجام داد تا تنها بازیکنی باشد که چهار دهه برای فنلاند بازی کرده است.

او همچنین با زدن گل در ۳۹ سالگی، در مسابقات مقدماتی یورو، تبدیل به مسن ترین گلزن تاریخ این مسابقات شد. البته تداوم حضور او در تیم ملی صرفاً از روی احساسات نبود، بلکه او با مهارت خود و خلق لحظاتی جادویی، الهام بخش تیم ملی کشورش و مردمش، حتی در روزهای پایانی دوران بازی خود بود.

لیتمان برای فنلاند ۳۲ گل زد و تا چندی پیش رکورددار بود تا اینکه تیمو پوکی از او سبقت گرفت. در مقابل همه لحظات خوبی که او در تیم ملی داشت، شانس بازی برای کشورش در یک تورنمنت بزرگ، همچنان بزرگترین حسرت اوست.

گروه C

آندری شوچنکو - اوکراین

به نظر می‌رسد تقدیر شوچنکو قرارگیری در کنار بزرگانی چون آلفردو دی‌استفانو، جرج بست و رایان گیگز بوده است، بازیکنان بزرگ و بین‌المللی که هیچکدام در فینال یک تورنمنت بزرگ شرکت نداشته‌اند.

ماشین گلزنی اوکراین در سه پلی‌آف پیاپی که همگی با شکست همراه بودند، بازی کرد و در نهایت با شکستن طلسم توانست همراه اوکراین به دور نهایی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان صعود کند.

به عنوان مهاجمی که مهارت گلزنی‌اش به مدت یک دهه در دیناموکیف و میلان، باعث وحشت مدافعین اروپایی می‌شد، شوچنکو همیشه شایستگی حضور و درخشش در یک تورنمنت بزرگ بین‌المللی را داشت. گلزنی او به شکل ترسناکی استمرار داشت، برای مثال او در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ که با ناکامی در راهیابی به دور نهایی همراه بود، ده گل زد. او در مجموع ۴۸ گل در ۱۱۱ بازی ملی برای اوکراین به ثمر رساند.

شوچنکو که دو سال قبل برنده توپ طلای اروپا شده بود، وقتی در نهایت موفق به حضور در جام جهانی ۲۰۰۶ شد، وقت را تلف نکرد و فرصت نمایش توانایی‌هایش را از دست نداد. او در برد ۰-۴ مقابل عربستان سعودی، اولین گل خود در جام جهانی را زد و در مقابل تونس، با گل بعدی خود از روی ضربه پنالتی، اوکراین را راهی مرحله بعد مسابقات کرد.

آنها توانستند در بازی پربرخورد و در ضربات پنالتی سوئیس را شکست دهند و به یک‌چهارم نهایی صعود کنند. در آن مرحله، شوچنکو یک ضربه پناتی را از دست داد و آنها در نهایت ۰-۳ مغلوب ایتالیا، قهرمان آن دوره شدند.

شوچنکو همچنین توانست در سال ۲۰۱۲، زمانی که بصورت مشترک با لهستان میزبان مسابقات یورو بودند، فرصت بازی در این مسابقات را پیدا کند. او در آن زمان ۳۵ ساله بود و مجدداً به باشگاه اول خود، دیناموکیف بازگشته بود.

ممکن است توانایی‌هایش رو به افول گذاشته شده بود، اما همچنان جادوگر کشورش بود. او دو گل فوق‌العاده با ضربه سر مقابل سوئد زد. اما با باخت برابر فرانسه و انگلیس، اوکراین در همان مرحله گروهی از مسابقات کنار رفت.

نه سال پس از آن، شوچنکو مجدداً بازگشته است، این بار به‌عنوان سرمربی تیم ملی کشورش تا با طرح‌هایش آنها را به مراحل بالاتری هدایت کند.

مارکو فان‌باستن‌ - هلند

بازیکنان کمی هم‌ردیف مارکو فان‌باستن‌ در مسابقات قهرمانی اروپا هستند. او برخی از بهترین نمایش‌هایش را در این مسابقات داشته است. بازیکنی که ترکیبی از یک مهاجم نوک مرگبار و یک رقصنده باله بود.

برنده سه توپ طلای اروپا، ستاره هلند قهرمان در مسابقات سال ۱۹۸۸ بود. اولین موفقیت هلند در یک تورنمنت بزرگ با فهرستی از بازی‌های جذاب و بیادماندنی.

فان‌باستن باستن در بازی گروهی مقابل انگلیس هت‌تریک کرد و در بازی مقابل آلمان غربی در نیمه‌نهایی نیز گل زد. اما بیادماندنی‌ترین لحظه او مقابل اتحادجماهیرشوروی بود. توپ بلندی که روی پای راست او نشست تا با ضربه والی استثنائی خود از زاویه‎ای بسته دروازه رنات داسایف را باز کند. گلی که حتی باعث حیرت سرمربی‌اش، رینوس میشل شد.

مهاجم میلان، به شایستگی جایزه بهترین بازیکن مسابقات را از آن خود کرد. دستاوردی که او چهار سال بعد نیز آن را تکرار کرد، اما این بار آنها در نیمه‌نهایی مغلوب دانمارک، قهرمان مسابقات شدند.

رکورد او با ۲۴ گل در ۵۸ بازی ملی، به نظر دستاورد کمی در مقایسه با بازی‌های حیرت‌انگیز او در لباس تیم ملی هلند باشد، اما مصدومیت ادامه‌دار مچ پا برایش مشکل‌ساز شد و دنیای فوتبال را از دیدن بهترین شماره ۹ تاریخ آن هم در اوج، محروم کرد. او آخرین بازی‌اش را در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های اروپا برابر مارسی در سن ۲۸ سالگی انجام داد.

فان‌باستن همچنان در قلب هموطنان خود جا دارد. در نظرسنجی که سال ۲۰۰۴ برای انتخاب بزرگترین بازیکن تاریخ هلند انجام شد، از میان ۱۰۰ بازیکن، او پس از یوهان کرویف دومین بازیکن برتر تاریخ فوتبال هلند انتخاب شد. مردی که در لحظات بزرگ شکوفا شد.