آیا می‌توان همجنس‌گراهراسی را درمان کرد؟

ایده تغییر گرایش جنسی مدت‌هاست از سوی علم رد شده اما حالا توجه‌ها بیشتر روی این تمرکز دارد که چرا عده‌ای از مردم با گرایش جنسی دیگران مشکل دارند.

علم از دیرباز ایده تغییر گرایش جنسی را رد کرده و بیشتر دانشمندان معتقدند چیزی که "بیماری" محسوب نمی‌شود را نمی‌توان درمان کرد.‌ آمریکا در ۱۹۷۳ همجنسگرایی را از فهرست بیماری‌های روانی خارج کرد و سازمان جهانی بهداشت هم در ۱۹۹۰ دست به اقدامی مشابه زد.

اما از سوی دیگر هوموفوبیا یا همجنس‌گراهراسی موضوعی است که هر روز بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و آن‌ها در تلاش برای فهم دلایل مختلف این پدیده هستند.

'ترس غیرمنطقی'

جورج وینبرگ، روان‌شناس آمریکایی که در دهه ۱۹۶۰ میلادی برای اولین بار واژه هوموفوبیا را به کار برد، این پدیده را این‌گونه تعریف کرده است: "هراس از قرار گرفتن در مجاورت افراد همجنس‌گرا". پسوند یونانی "فوبیا" (phobia) در انتهای این کلمه به ترس غیرمنطقی اشاره دارد.

دکتر وینبرگ در کتاب خود با عنوان "جامعه و همجنسگرای سالم" که سال ۱۹۷۲ منتشر شد، نوشته: "تا زمانی که یک بیمار بر تعصب خود نسبت به همجنسگرایی غلبه نکرده باشد او را سالم در نظر نمی‌گیرم."

امانوئل آ. جانینی، متخصص غدد درون‌ریز و مطالعات جنسی پزشکی از دانشگاه تور ورگاتا در شهر رم می‌گوید همجنس‌گرا‌هراسی تنها "نوک کوه یخ" محسوب می‌شود.

او این مساله را با برخی ویژگی‌های شخصیتی مرتبط می‌داند و معتقد است اگر با خشونت همراه باشد می‌تواند به عنوان یک بیماری روانی تشخیص داده شود.

دکتر جانینی با مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۵ در مجله پزشکی جنسیت به چاپ رساند، جنجال زیادی به پا کرد. او در این مطالعه همجنس‌گرا‌هراسی را با روان‌پریشی ( که از جمله ویژگی‌های بالقوه آن خشم و پرخاشجویی است)، سازوکارهای دفاعی نابالغ (که می‌تواند با فرافکنی احساسات همراه باشد) و دلبستگی شدید به والدین (که به عدم امنیت ناخودآگاه منجر می‌شود) مرتبط دانست.

منتقدان محافظه‌کار این پژوهش را به عنوان "مطالعه‌ای بی‌ارزش در حمایت از ال‌جی‌بی‌تی" توصیف کردند. اما دکتر جانینی در گفت‌و‌گو با بی‌بی‌سی به دفاع از پژوهش خود پرداخت و گفت همجنسگراهراس شخصیتی "ضعیف" دارد.

او می‌گوید: "این یک واژه علمی نیست اما من برای فهم بهتر از آن استفاده می‌کنم."

مقیاس همجنس‌گرا‌هراسی

جانینی در مطالعه خود از مقیاسی موسوم به مقیاس همجنس‌گرا‌هراسی برای اندازه‌گیری میزان ترس از همجنسگرایان در ۵۵۱ دانشجوی ایتالیایی استفاده کرده و نتایج بدست آمده را به معیارهای مربوط به سنجش سایر ویژگی‌های روانشناختی ارجاع داده است.

او در مطالعه خود به این نکته اشاره کرده که در افراد با نگرش‌های همجنس‌گراهراسانه قوی‌تر، ویژگی‌های اخلاقی نظیر روان‌پریشی و سازوکارهای دفاعی نابالغ هم پر‌رنگ‌تر هستند . این در حالی است که به گفته او دلبستگی ایمن به والدین نشان‌دهنده سطح پایین همجنس‌گرا‌هراسی در فرد است.

از نظر او همه این‌ها مشکلات روانی هستند و می‌توان آن‌‌ها را درمان کرد.

دکتر جانینی می‌گوید:‌ "ممکن است شما از رفتارهای همجنسگرایانه خوشتان نیاید. اما نیازی نیست مدام بگویید من همجنسگرا نیستم، از همجنسگراها نفرت دارم، دوست ندارم همجنسگراها به خانه‌ام بیایند، دوست ندارم معلم مدرسه‌ام همجنسگرا باشد. بعد از قرن‌ها بحث در رابطه با این که آیا همجنسگرایی باید یک بیماری در نظر گرفته شود یا نه، برای اولین بار ما نشان دادیم بیماری واقعی که نیاز به درمان دارد همجنسگرا‌هراسی است."

قدرت فرهنگ‌ها

اما محیط هم در شکل‌گیری شخصیت‌ افراد بسیار موثر است. در همین راستا دکتر جانینی و تیمش در پژوهش بعدی خود روی رابطه میان همجنسگرا‌هراسی با رفتارهای اخلاق‌گرایانه و فرهنگ‌هایی که مردباوری و زن‌‌‌ستیزی به شدت در آن‌ها نفوذ کرده، مطالعه کردند.

آن‌ها در ۲۰۱۷ نتایج مطالعه روی ۱۰۴۸ دانشجو از سه کشور با ساختار مذهبی متفاوت را مقایسه کردند. این سه کشور عبارت بودند از ایتالیا (با اکثریت کاتولیک)، آلبانی (که بخش عمده جمعیت آن مسلمان هستند) و اوکراین (با جمعیت غالب مسیحی ارتدوکس).

دکتر جانینی می‌گوید: " نکته بسیار جالب این بود که خود مذهب با همجنسگرا‌هراسی ارتباطی نداشت. بلکه عامل موثر در میزان همجنسگرایی باورهای بنیادگرایانه مذهبی در هر سه این ادیان بود. "

قدرت اعتقادات مذهبی

چهره‌های مذهبی میانه‌رو می‌گویند دین همجنسگراهراسی را تایید نمی‌کند.

واهتانگ کیپشیدزه، سخنگوی رسمی کلیسای ارتدوکس روسیه به بی‌بی‌سی گفت: "ما از گناه نفرت داریم نه از کسانی که مرتکب گناه می‌شوند." او می‌گوید کلیسا نمی‌تواند نظر خود در رابطه با گناه بودن همجنسگرایی را تغییر دهد چون اصلی است که "خداوند تعیین کرده نه کلیسا."

او می‌گوید: "ما معتقدیم افرادی که با همجنس خود رابطه دارند قربانی گناه‌ خود هستند و بنابراین به عنوان قربانی حق دارند از هدایت معنوی برخوردار شوند. "

اما عده‌ای هم رویکردی به شدت سختگیرانه‌تر دارند.

در ۲۰۱۲ سرگی ربیکو، کشیش روس بعد از حمله چند مهاجم مسلح به یک باشگاه همجنسگرایان و تخریب آن گفت: "انجیل به ما دستور می‌دهد به سوی افرادی که گرایش جنسی سنتی ندارند سنگ پرتاب کنیم."

" من کاملا با کسانی که سعی دارند میهن‌مان را از وجود این افراد پاک کنند، موافق هستم."

اما آقای کیپشیدزه می‌گوید: "در عهد جدید هیچ مدرکی مبنی بر پرتاب سنگ به سوی گناهکاران وجود ندارد."

به گفته او کلیسا به همان‌صورتی که گناه رابطه جنسی نا‌مشروع را مستحق مجازات نمی‌داند، "از جرم‌انگاری رابطه با همجنس هم حمایت نمی‌کند. "

با این حال او معتقد است عده‌ای از مردم آموزه‌های کتاب مقدس را اشتباه متوجه می‌شوند و از آن به عنوان بهانه‌ای برای خشونت استفاده می‌کنند.

قدرت زبان

تیرنان برادی، مدافع حقوق اقلیت‌های جنسی در کلیسای کاتولیک می‌گوید:‌ "هیچ شکی نیست که بخشی از ادبیاتی که بسیاری از رهبران کلیساها برای آموزش مردم به کار می‌برند، باعث ایجاد خشم و وحشت نسبت به این افراد می‌شود."

او مدیر کارزاری با عنوان "آینده برابر" است که با هدف دفاع از حقوق اقلیت‌های جنسی در جریان سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان به دوبلین اوت سال گذشته به راه افتاد.

"همجنسگراهراسی چیزی است که به ما آموزش داده شده. ما همجنسگراهراس به دنیا نیامده‌ایم و آن را از جایی فرا گرفته‌ایم."

او می‌‌گوید نحوه نگرش نسبت به اقلیت‌های جنسی در سراسر جهان - در آمریکای مرکزی و جنوبی، شرق اروپا و هند و چین- در حال تغییر است اما ادبیات خصمانه‌ای که قرن‌ها وجود داشته یک شبه عوض نمی‌شود.

"اما کلیسا تنها یک بخش از زندگی مردم است. ورزش، سیاست و جامعه از جمله موارد دیگری هستند که همجنسگراهراسی را به ما یاد می‌دهند."

او معتقد است فرهنگ موجود در کشورهای محافظه‌کار می‌تواند سختگیرانه‌ترین جنبه‌های مذهب را تقویت کند.

" در کشورهای که در آن‌ها شاهد همجنسگراهراسی بیشتری هستیم، افراد گرایش جنسی‌شان را چندان آشکار نمی‌کنند به این دلیل که در این کشورها راحت‌تر می‌توان ترس و بی‌اعتمادی ایجاد کرد."

قدرت کلیشه‌ها

پاتریک ر. گرزانکا، استادیار رشته روان‌شناسی در دانشگاه تنسی و معاون سردبیر مجله روانشناسی مشاوره است. او در پژوهش خود همجنسگراهراسی را با یک عامل دیگر هم مرتبط دانسته است: از نظر گرزانکا کلیشه‌ها هم در شکل‌‌گیری این پدیده موثر هستند.

در ۲۰۱۶، او و تیمش میزان همجنسگراهراسی را در ۶۴۵ دانشجوی کالج در آمریکا اندازه‌گیری کردند.

آن‌ها نظر شرکت‌کنندگان را در رابطه با ۴ باور مختلف پرسیدند و بر اساس پاسخ‌هایشان به آن‌ها امتیاز دادند. این ۴ باور عبارت بودند از:

۱) افرادی که به یک اقلیت جنسی تعلق دارند به همان شکل به دنیا آمده‌اند؛ ۲) تمای اعضای یک گروه جنسی مثل هم هستند؛ ۳) هر فرد می‌تواند تنها به یک گروه جنسی تعلق داشته باشد؛ ۴) وقتی یک نفر از اعضای یک گروه را ملاقات می‌کنی، همه آن گروه را می‌شناسی.

همان‌طور که انتظار می‌رفت دانشجویان شرکت‌کننده در این آزمون تا حد بسیار زیادی با باور شماره یک ( این که اقلیت‌ها جنسی به همان شکلی که هستند به دنیا آمده‌اند) موافق بودند و این مسأله هم برای شرکت‌کنندگان دگرجنسگرا و هم آن‌هایی که به گروه‌های اقلیت‌ جنسی تعلق داشتند، صدق می‌کرد.

آنچه شرکت‌کنندگان با نگرش‌ منفی شدید نسبت به اقلیت‌های جنسی را از سایرین متمایز می‌کرد این بود که آن‌ها در سه باور دیگر امتیاز بیشتری به دست آورده بودند.

قدرت دیده شدن

از نظر دکتر گرزانکا، "سوگیری ضمنی" در ذهن افراد آن‌ها را به سمت پذیرش برخی پیش‌‌داوری‌ها سوق می‌دهد.

او معتقد است برای کاهش همجنسگرا‌هراسی باید به مردم در رابطه با افرادی که به آن‌ها به چشم "غیرخودی" نگاه می‌کنند، آموزش داد.

او می‌گوید: "باید در رابطه با باورهایی نظیر این که همه همجنسگراها مثل هم هستند یا گرایش جنسی سیال نیست به مردم آموزش بدهیم، کارزارهای آگاهی‌رسانی برگزار و سیاست‌های ضد همجنسگرا‌هراسی تنظیم کنیم. "

او می‌گوید: "ترس غیرمنطقی نسبت به اقلیت‌های جنسی از ذات ما نشات نمی‌گیرد. در طول تاریخ بشر دوره‌هایی هم وجود داشته که رفتارهای همجنسگرایانه مورد قبول، مشروع و حتی قابل احترام بودند."

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیشتر دیده شدن اقلیت‌های جنسی در جامعه، می‌تواند هم در شکل‌گیری درک مردم نسبت به این افراد موثر باشد و هم به آنها در دستیابی به حقوق‌شان کمک کند.

بنابر آمار و ارقام موسسه گالوپ، در ۱۹۹۹ حدود دو سوم مردم آمریکا مخالف ازدواج همجنس‌ها بودند و تنها یک سوم جمعیت این کشور اعتقاد داشتند این مسأله باید قانونی شود.

اما در حالی که کمتر از ۲۰ سال از آن زمان گذشته، آمار کاملا برعکس شده است: حالا بیش از دو سوم مردم آمریکا طرفدار ازدواج همجنس‌ها هستند و تعداد مخالفان به کمتر از یک‌سوم جمعیت کل کشور رسیده است.

پژوهشگران می‌گویند در حال حاضر بیش از ۱۰ درصد جمعیت ال‌جی‌بی‌تی‌کیو بزرگسال با یک شریک زندگی همجنس خود ازدواج کرده‌اند. دیده شدن آنها در جامعه به تغییر نظر افرادی که با برخورداری این افراد از جایگاه قانونی مخالف هستند کمک می‌کند و علاوه بر آن در کاهش نگرش‌های همجنسگرا‌هراسانه هم موثر است.

هنوز نمی‌دانیم درمانی برای همجنسگرا‌هراسی وجود دارد یا نه اما محققان می‌گویند دارند به درک این پدیده نزدیک‌تر می‌شوند.