سرلشکر «عبدالرحیم موسوی»، فرمانده ارتش جمهوری اسلامی ایران، روز ۱۲ اسفند ۱۳۹۹ در جشنواره فرهنگی مصباح مدعی شد: «ارتش جمهوری اسلامی ایران کم هزینه‌ترین ارتش در بین همه ارتش‌های جهان است».
او گفت: «ارتش جمهوری اسلامی ایران به نسبت برون‌داد، کم هزینه‌ترین ارتش در بین همه ارتش‌های جهان است و همین لحظه‌ای که ما اینجا هستیم کارکنان نیروی هوایی، دریایی، پدافند، زمینی و سازمان‍‌های عقیدتی‌سیاسی و حفاظت اطلاعات در حال محافظت و مراقبت از مرز‌های فیزیکی و معنوی و تامین امنیت ایران اسلامی هستند».
آیا ارتش ایران کم هزینه‌ترین ارتش دنیاست؟ ایران‌وایر در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.
ابتدا باید توجه داشت با اینکه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شامل ارتش، سپاه و نیروی انتظامی است اما نیروهای نظامی در واقع ارتش به علاوه سپاه است. جدا بودن سپاه و ارتش در واقع تفکیک داخلی و تقسیم ماموریت به شمار می‌رود اما در واقع باید گفت سپاه و ارتش تشکیل‌دهنده ارتش ایران هستند؛ هر دو نیروی نظامی هستند، هر دو نیروهای هوایی، دریایی و زمینی دارند و ماموریت هر دو شرکت در جنگ‌ها و دفاع از کشور است. بنابر این در گزارش فعلی تصویری از بودجه نظامی ایران با ارتش‌های جهان ارائه می‌شود.
بودجه نظامی-امنیتی ایران
بودجه دقیق نظامی-امنیتی ایران، همچون بودجه بسیاری از نهادها و دستگاه‌های جمهوری اسلامی شفاف نیست. تنها بخش مشخص بودجه نظامی-امنیتی ایران بخشی است که در قانون بودجه سالیانه ذکر می‌شود و روشن نیست که این مبلغ چه میزان از بودجه واقعی نظامی-امنیتی است.
سپاه پاسداران مالک صدها بنگاه اقتصادی است که درآمد و هزینه آنها نامعلوم است. ضمن اینکه رهبر جمهوری اسلامی که در مقام فرمانده کل قوا نفر اول نیروهای مسلح ایران به شمار می‌رود، عملا ریاست و اختیار ثروتمندترین نهادها را برعهده دارد.
از این رو در این گزارش تنها به بخش شفاف بودجه نظامی-امنیتی ایران پرداخته می‌شود.
کل بودجه جاری، عمرانی و اعتبارات مالی کشور در سال ۱۳۹۹ معادل ۵۹۶,۴۸۰.۵۹ میلیارد تومان است که ۱۱۷,۲۲۱.۱۵ میلیارد تومان آن (حدود یک‌پنجم کل بودجه کشور) به امور نظامی، انتظامی و امنیتی اختصاص یافته است.
بودجه نهادهای نظامی، امنیتی و انتظامی یا به عبارتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به این شرح است:
- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ۳۳۸۱۸.۷ میلیارد تومان
- تامین اجتماعی نیروهای مسلح ۳۵۵۰۶.۶ میلیارد تومان
- نیروی انتظامی ۱۹۱۱۳.۶۲ میلیارد تومان
- ارتش جمهوری اسلامی ۱۳۵۱۸.۵۸ میلیارد تومان
- وزارت اطلاعات ۷۵۶۹.۶۹ میلیارد تومان
- وزارت دفاع ۶۰۱۴.۹۹ میلیارد تومان
- ستاد کل نیروهای مسلح ۱۶۶۳.۸۶ میلیارد تومان
بودجه نظامی-دفاعی ایران (بدون در نظر گرفتن بودجه نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات) معادل ۹۰۵۳۷.۸۴ میلیارد تومان است که بین ارتش، سپاه، وزارت دفاع و ستاد کل نیروهای مسلح توزیع می‌شود.
نمودار زیر چگونگی توزیع بودجه سال ۹۹ در بخش‌های مختلف هزینه‌ای کشور را نشان می‌دهد؛ به این معنی که ترسیم می‌کند کل بودجه کشور صرف چه اموری می‌شود. برای مثال در این سال و با وجود بحران شیوع کرونا، همچنان بودجه بخش سلامت کمتر از بودجه نظامی بوده است.
بودجه نظامی-دفاعی در قیاس با بودجه عمرانی کل کشور
بودجه نظامی-دفاعی ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۵ هزار میلیارد تومان از بودجه عمرانی کشور بیشتر است؛ ضمن اینکه معادل ۱۱۰۱۰.۸۷ میلیارد تومان از بودجه‌های عمرانی نیز به بخش عمرانی نهادهای نظامی تعلق دارد که در ردیف بودجه نهادهای نظامی نیز آمده است. حدود یک‌هشتم بودجه‌های عمرانی کل کشور نیز به فعالیت‌های عمرانی نهادهای نظامی تخصیص یافته است.
نمودار زیر نشان می دهد که بودجه نظامی-عمرانی چقدر از بودجه عمرانی کشور در سال ۱۳۹۹ بزرگ‌تر بود:
بودجه ارتش‌های جهان
«موسسه بین‌المللی تحقیقاتی صلح استکهلم» (SIPRI)، درباره بودجه ارتش‌های جهان یا میزان بودجه‌ای که هر کشور در امور نظامی هزینه کرده نوشته است: در سال ۲۰۱۹ کشورهای جهان ۱۹۱۷ میلیارد دلار در امور نظامی هزینه کردند که در مقایسه با سال ۲۰۱۸ معادل ۳.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.
به گزارش این موسسه بین‌المللی، طی ده سال گذشته در هیچ سالی میزان افزایش بودجه‌های نظامی این مقدار نبوده است.
بر اساس این گزارش، بیشترین بودجه را به ترتیب ارتش‌های آمریکا، چین، هند، روسیه و عربستان سعودی دارا هستند. این اولین بار است که دو کشور آسیایی در میان سه کشور اول جهان با بیشترین بودجه نظامی قرار گرفته است.
نکته مهم گزارش موسسه سیپری بررسی بودجه نظامی کشورها براساس تولید ناخالص داخلی (جی‌دی‌پی) آنهاست. بررسی‌های این موسسه نشان می‌دهد به طور متوسط کشورهای جهان ۲.۲ درصد تولید ناخالص داخلی خود را در سال ۲۰۱۹ در امور نظامی هزینه کردهاند. کشورهای آمریکایی ۱.۴ درصد، کشورهای آفریقایی ۱.۶ درصد، کشورهای اروپایی، آسیایی و اقیانوسیه ۱.۷ درصد و کشورهای منطقه خاورمیانه ۴.۵ درصد جی‌دی‌پی خود را به ارتش اختصاص داده‌اند.
هزینه کرد کشورها بر اساس جی‌دی‌پی
گزارش بانک جهانی درباره میزان هزینه‌کرد کشورها در امور نظامی نشان می‌دهد که عمان با هزینه‌کرد ۸.۸ درصد جی‌دی‌پی خود در سال ۲۰۱۹ بیشترین بودجه را به امور نظامی اختصاص داده است. پس از آن عربستان سعودی با ۸ درصد، الجزایر با ۶ درصد، کویت و امارات با ۵.۶ درصد، اسرائیل با ۵.۳ درصد، ارمنستان با ۴.۹ درصد، اردن با ۴.۷ درصد، لبنان با ۴.۲ درصد، سوریه با ۴.۱ درصد، پاکستان و آذربایجان با ۴ درصد بیشترین بودجه را به نسبت جی‌دی‌پی خود به ارتش اختصاص داده‌اند.
ارتش‌های آمریکا، چین، هند و روسیه، به عنوان چهار ارتش پولدار که بیشترین بودجه را دارند، در میان ۱۲ کشوری که بیشترین سهم از جی‌دی‌پی خود را به ارتش می‌دهند حضور ندارند. آمریکا ۳.۴، چین ۱.۹، هند ۲.۴ و روسیه ۳.۹ درصد جی‌دی‌پی خود را به ارتش اختصاص داده‌اند. عربستان، پنجمین ارتش پولدار جهان (۸ درصد جی‌دی‌پی) محسوب می‌شود.
بنابر داده‌های بانک جهانی، ایران در سال ۲۰۱۹ با هزینه‌کرد ۲.۳ درصد جی‌دی‌پی خود، یک‌دهم درصد بیش از میانگین جهانی و حدود نصف کشورهای منطقه خاورمیانه برای امور نظامی هزینه کرد.
ارتش ایران در میان کشورهای همسایه در ردیف کم هزینه‌ترین ارتش‌ها قرار دارد، اما در مقایسه با بیش از نیمی از ارتش‌های جهان پرهزینه‌تر است. ارتش چین و فرانسه ۱.۹ درصد جی‌دی‌پی این کشور و ارتش سوئیس تنها هفت‌دهم درصد جی‌دی‌پی این کشور را می‌بلعد. کم هزینه‌ترین ارتش‌های جهان متعلق به هائیتی با صفر درصد، موریتس با ۰.۲درصد، ایرلند با ۰.۳ مولداوی با ۰.۴درصد، ونزوئلا و مکزیک با ۰.۵ درصد، ماداگاسکار و لوکزامبورگ با ۰.۶ درصد و سوئیس و زیمباوه با ۰.۷ درصد است. (حدود ۳۰ کشور در سال ۲۰۱۹ زیر ۱ درصد جی دی پی خود را صرف امور نظامی کردهاند.)
همچنین بر اساس آمار بانک جهانی، کشورهای پردرآمد ۲.۴ درصد، کشورهایی که درآمد متوسط دارند ۱.۹ درصد و کشورهای کم درآمد به طور متوسط ۱.۲ درصد جی‌دی‌پی خود را به امور نظامی اختصاص داده‌اند.
این تقسیم بندی نشان می‌دهد که ایران با تخصیص ۲.۳ درصد جی‌دی‌پی خود به امور نظامی، تقریبا در حدود کشورهای پردرآمد برای امور نظامی هزینه کرده است.
جمع بندی
سرلشکر عبدالرحیم موسوی مدعی شده است: «ارتش جمهوری اسلامی ایران کم هزینه‌ترین ارتش در بین همه ارتش‌های جهان است».
او البته تاکید کرده که ارتش ایران به نسبت «برون‌داد» کم هزینه‌ترین است. برای ایران‌وایر روشن نیست منظور او از برون‌داد و چگونگی محاسبه آن در هزینه‌ها دقیقا چیست. از این رو برای بررسی بودجه ارتش ایران و مقایسه آن با ارتش‌های جهان صرفا بر جی‌دی‌پی کشورها تمرکز کرده و به این نتایج دست یافتیم:
- بودجه نظامی ایران یک‌دهم درصد از میانگین جهانی در تخصیص بودجه‌های نظامی به نسبت کل جی‌دی‌پی بیشتر است. کشورهای جهان در سال ۲۰۱۹ به طور متوسط ۲.۲ درصد جی‌دی‌پی خود را به امور نظامی تخصیص دادند، حال آنکه ایران ۲.۳ درصد جی‌دی‌پی را به امور نظامی اختصاص داد.
- در مقایسه با کشورهای همسایه، ارتش ایران در ردیف کم خرج‌ترین‌هاست، چرا که پرخرج‌ترین ارتش‌های جهان عموما در همسایگی ایران قرار دارند.
- ایران درصد بالاتری از جی‌دی‌پی خود را به نسبت بیش از نیمی از کشورهای جهان، همچون چین و فرانسه، به امور نظامی اختصاص داده است.
- حدود ۳۰ کشور جهان زیر یک درصد جی‌دی‌پی خود را به امور نظامی اختصاص داده‌اند که کم خرج‌ترین ارتش‌های جهان شناخته می‌شوند. میزان هزینه‌کرد ایران در امور نظامی بسیار بیشتر از این کشورهاست.
- میزان هزینه‌کرد ایران در امور نظامی به نسبت کل جی‌دی‌پی قابل مقایسه با کشورهای پردرآمد دنیاست.
این نکته را نیز می‌توان در نظر داشت که گزارش‌های بین‌المللی بر گزارش‌های رسمی کشورها استوار است و از آنجا که بخش پنهان و غیر شفاف بودجه نظامی ایران در این گزارش‌ها نمی‌آید، لذا بودجه نظامی ایران می‌تواند رقمی بزرگ‌تر از آن چیزی باشد که در بودجه سنواتی و گزارش رسمی دولت ایران می‌آید.
با مجموع اطلاعات موجود و قابل استناد، ایران‌وایر به ادعای سرلشکر عبدالرحیم موسوی، فرمانده ارتش جمهوری اسلامی ایران، مبنی بر اینکه «ارتش جمهوری اسلامی ایران کم هزینه‌ترین ارتش در بین همه ارتش‌های جهان است» نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.
حقیقت ندارد: اظهار دروغی درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی است که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده است، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
نقش حیاتی نیروی هوایی ارتش ایران در جنگ با عراق
آیا ارتش ایران قدرتمند‌تر می‌شود؟
جدا شدن پدافند هوایی ارتش و سپاه؛تغییرات از زمین به هوا رسید
دروغ‌های خامنه ای؛ ««نیروی هوایی امروز کل هواپیما را می‌سازد»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر