دادگاهی که برای آینده جنبش #من‌هم در چین 'سرنوشت‌ساز' است

در رویدادی کم‌سابقه، دادگاهی در چین رسیدگی به اتهام آزار جنسی یک چهره سرشناس را شروع کرده است. به عقیده ناظران، حکم این دادگاه تاثیری بسزا بر جنبش #من‌هم در چین خواهد گذاشت.

جو شیائوشی‌آن که به شیانزی معروف است، یکی از سرشناس‌ترین مجریان تلویزیون را متهم به آزار و اذیت جنسی و از او شکایت کرده است. جو جین تمام این اتهام‌ها را تکدیب کرده و در مقابل از خانم شیانزی و هوادارانش به دلیل افترا و آسیب به سلامت روانی‌اش شکایت کرده است.

به گفته تحلیل‌گران در چین بسیار بندرت پیش می‌آید که چنین اتهامی به چنین مرحله‌ای از دادرسی برسد.

پیش از اولین جلسه دادرسی غیرعلنی در دوم دسامبر، شیانزی به بی‌بی‌سی گفت حکم دادگاه هر چه که باشد پشیمان نخواهد شد: "اگر برنده شوم، این بسیاری زن‌ها را تشویق می‌کند پا پیش بگذارند و داستانشان را تعریف کنند و اگر بازنده شوم، تا اجرای عدالت، تقاضای تجدید نظر خواهم کرد".

دراولین جلسه حدود ۱۰۰ نفر مقابل دادگاه منطقه هایدیان در پکن تجمع کردند تا حمایت خود از شیانزی را نشان دهند. بسیاری از آنها پوسترهایی حمل می‌کردند که رویشان نوشته شده بود #من هم. روی یکی دیگر نوشته شده بود: "ما همراه تو منتظر پاسخ تاریخ هستیم".

به گزارش خبرگزاری فرانسه، این تجمع مسالمت‌آمیز بود ولی پلیس سعی کرد معترضان و خبرنگاران خارجی را متفرق کند که باعث درگیری‌هایی شد.

تابستان ۲۰۱۸ بود که شیانزی از شکایت‌ها از هاروی واینستین تهیه کننده بانفوذ هالیوود مطلع شد. او کمی بعد تصمیم گرفت تجربه خودش را به (زبان) چینی در شبکه اجتماعی وی‌چت بنویسد. تصمیم او تا حدی هم برای همبستگی با دوست دوران کودکیش بود که به شیانزی گفته بود قربانی تجاوز بوده است.

در این مقاله سه هزار کلمه‌ای، شیانزی که آن زمان ۲۵ سال داشت، از اتفاقی نوشت که می‌گوید در سال ۲۰۱۴ برایش افتاد و مدعی شد وقتی در تلویزیون دولتی چین کارآموزی می‌کرد یکی از معروف‌ترین مجریان تلویزیونی چین به نام جو جون او را آزار جنسی داده است.

شیانزی مدعی است به پلیس شکایت کرده ولی آنها گفته بودند آقای جو یک مجری شناخته‌شده است و بخاطر "تاثیر مثبتش" بر جامعه، بهتر است شیانزی از این شکایت صرف نظر کند.

وقتی شی چائو دوست شیانزی که در یک سازمان غیردولتی کار می‌کند، این مطلب را در حساب کاربری خودش در شبکه اجتماعی ویبو همرسان کرد، انعکاس گسترده‌ای پیدا کرد. در آن زمان، اصطلاح "آزار و اذیت جنسی" جزء گفتمان رسانه‌های چین شده بود، به دلیل جنبش #من هم در آمریکا و اروپا و چند شکایت موفق در چین.

ژانویه همان سال، دانشگاهی در پکن یکی از استادانش را اخراج کرد که متهم به آزار جنسی یکی از دانشجویان سابقش شده بود. چند ماه بعد، موسس یک خیریه معروف متهم شد در یک برنامه جمع‌آوری کمک مالی در سال ۲۰۱۵، به یکی از داوطلبان تجاوز کرده است و او به همین دلیل استعفا داد.

مردی که شیانزی به او اتهام زده چهره‌ای شناخته شده است و به همین دلیل رسانه‌های چین بسرعت به این شکایت علاقه‌مند شدند. بسیاری از زن‌ها و البته مردها در فضای مجازی اعلام همبستگی کردند. ولی شیانزی بسرعت مدعی شد که به او گفته‌اند رسانه‌ها از پرداختن به این موضوع منع شده‌اند.

چند هفته بعد، آقای جو از شیانزی و شی چائو به دلیل هتک حرمت و آسیب زدن به سلامت روانیش شکایت کرد. جالب آنکه از آن به بعد موضوع توجه گسترده رسانه‌های چین را جلب کرد. پاپاراتزی‌ها (عکاسان جنجالی) به دنبال عکس بودند و شیانزی می‌گوید از آن زمان به بعد هزاران قربانی آزار جنسی، چه مرد چه زن، با او در شبکه‌های اجتماعی تماس گرفته‌اند.

پیش از شروع دادگاه، شیانزی به بی‌بی‌سی گفت: "لطمه زیادی دیده‌ام. کسی که او را متهم کرده‌ام مرا مبتلا به اختلال هذیانی دانست و من باید ثابت می‌کردم که یک فرد عادی هستم. در روند جمع آوری شواهد مربوط به سال ۲۰۱۴، بارها و بارها مجبور شدم آن حادثه را دوباره تجربه کنم و هر مرتبه‌اش شکنجه و تحقیر بود".

در حال حاضر شی چائو در انگلستان تحصیل می‌کند. او به بی‌بی‌سی گفت اگر دادگاه به نفع آقای جو رای بدهد یعنی شکایتش از او و شیانزی ادامه خواهد داشت "اما من دارم آماده می‌شوم که با این اتهام‌ها مبارزه کنم، حتی از راه دور".

آقای جو همه این اتهام‌ها را بارها تکذیب کرده است. درخواست بی‌بی‌سی برای مصاحبه با آقای جو و وکلایش قبل از شروع دادرسی بی‌پاسخ مانده است.

'هنوز خبری از عذرخواهی نیست'

در قوانین چین سوءرفتار جنسی در محل کار ممنوع است.

داریوس لونگارینو در مرکز پل تسای چین در دانشکده حقوق ییل در آمریکا در باره تغییر چارچو‌ب‌های قانونی آزار جنسی در چین تحقیق می‌کند. آقای لونگارینو به بی‌بی‌سی گفت قبلا در چین آزار جنسی هیچ تعریف قانونی نداشت:

"تا به امروز، تعداد اندکی شکایت از آزار جنسی به دادگاه‌های چین برده شده‌اند و آنچه اغلب می‌بینید این است که اگر کارفرما متهم را مجازات کرده باشد، او یا به دلیل نقض قوانین کار از کارفرما شکایت کرده است یا از کارفرما و شاکی به دلیل افترا و بدنامی".

در حقیقت در سال ۲۰۰۵ بود که در حمایت از منافع زنان اصطلاح "آزار جنسی" در قوانین چین ظاهر شد. به گفته آقای لونگارینو از آن به بعد، مقررات محلی و استانی برای تاکید بر اجرای این قانون وضع شده‌اند ولی در عمل تغییر چندانی اتفاق نیفتاده است.

به گزارش مرکز توسعه جنسیتی یوآن‌جونگ در پکن که یک سازمان غیردولتی است، از بیش از ۵۰ میلیون حکم علنی دادگاه‌های چین بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷، فقط ۳۴ مورد مربوط به آزار جنسی بوده که از این بین فقط دو قربانی از آزاردهنده شکایت کرده‌اند و هر دو مورد هم در نهایت به دلیل "کمبود شواهد" رد شده‌اند.

با این حال نشانه‌های تغییر وجود دارند. سال گذشته در یک پرونده مهم دیگر، یک مددکار اجتماعی از مدیر کل یک سازمان غیر انتفاعی در استان سیچوان در جنوب غربی چین شکایت کرد و دادگاه به نفع او حکم داد. رسانه‌های چین از آن به عنوان اولین پیروزی حقوقی از زمان آغاز جنبش #من هم در چین یاد کردند.

بر اساس یک گزارش خبری در چین، اگرچه دادگاه به متهم دستور داد ظرف ۱۵روز عذرخواهی کند، پس از بیش از یک سال هنوز هیچ عذرخواهی‌ای نشده است.

'لحظه سرنوشت‌ساز'

در ماه مه قانون مدنی جدیدی در چین تصویب شد که از ابتدای سال ۲۰۲۱ لازم الاجرا می‌شود و آزار جنسی را چنین تعریف می‌کند: "آنچه برخلاف خواست دیگران با گفتار، متن، تصویر یا تماس بدنی انجام شود". در این قانون دولت، شرکت‌ها و مدرسه‌ها موظف شده‌اند برای خاتمه دادن به چنین رفتارهایی تلاش کنند.

منتقدان هنوز این قانون را برای محافظت کامل از قربانیان آزار جنسی کافی نمی‌دانند. آقای لونگارینو می‌گوید: "این قانون تا آنجا پیش می‌رود که شرکت‌ها باید برای مقابله با آزار جنسی در محل کار تدابیری اتخاذ کنند ولی نمی‌گوید در غیر این صورت با چه پیامدهای قانونی روبرو خواهند شد".

بر اساس سک نظرسنجی در سال ۲۰۱۸ در شهرهای توسعه یافته چین، از بیش از صد پاسخ دریافتی، ۸۱ درصد گفتند شرکتشان هیچ مقرراتی در زمینه آزار جنسی ندارد و از ۱۲ درصدی که چنین مقرراتی داشتند، فقط هفت درصد به آن عمل می‌کردند.

آقای لونگارینو گفت با وجود تمام این نواقص، اینکه پرونده شیانزی تا چنین مرحله‌ای پیش رفته است نشانه دلگرم‌کننده تغییر است: "این یک لحظه مهم دیگری است که ببنیم آیا دادگاه می‌تواند منصفانه و موشکافانه دادرسی کند یا نه. فقط در این صورت است که قانون حمایت از قربانیان آزار جنسی معنی خواهد داشت".