پدر چای ایران | DW | 14.02.2021

26/11/1399 10:28 ق.ظ

۲۶ بهمن ۱۲۴۳؛ ۱۵۶ سال پیش محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چایکار در تربت حیدریه زاده شد: «کسانی که بد را پسندیده‌اند / ندانم چه خوبی ز بد دیده‌اند.»

۲۶ بهمن ۱۲۴۳؛ ۱۵۶ سال پیش محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چایکار در تربت حیدریه زاده شد: «کسانی که بد را پسندیده‌اند / ندانم چه خوبی ز بد دیده‌اند.» پدر و مادرش از شاهزادگان قاجاری بودند. سه ساله بود که مادرش را از دست داد و پدرش پرورش او را به حسام‌السلطنه فرماندار بخش‌هایی از خراسان سپرد.

۱۰ ساله بود که پس از فراگیری ادبیات فارسی و عربی در دارالفنون تهران فرانسه و دانش‌های تجربی خواند و چون به چند زبان تسلط داشت در ۱۵ سالگی منشی وزارت خارجه شد.

۱۷ ساله بود که به پاریس رفت، نُه سال در آنجا زیست، دستیار سفیر ایران در فرانسه شد، حقوق خواند و"تغییرات و ترقیات در وضع و حرکت و مسافرت و حمل اشیا و فواید راه‌آهن" را نوشت: «نگارنده این اوراق، محض ... حب وطن و دوستی با اهل آسیا خواست به قدر قوه، خدمتی کرده باشد.»۲۶ ساله بود که به تهران بازگشت، مترجم دربار به ویژه پزشک ویژه شاه شد و سرانجام به فرمانداری زادگاهش رسید. اما چون در پی پشتیبانی از آزادیخواهان، دستور دستیگیری‌اش صادر شد، به استانبول و سپس پاریس گریخت.

پس از کشته شدن ناصرالدین‌شاه به ایران بازگشت و ۳۴ ساله بود که به پیشنهاد مظفرالدین‌شاه به عنوان کنسول ایران به هند رفت تا کشت چای را در ایران ممکن سازد. او حدود دو سال در چند شهر، بیشتر در ایالت پنجاب زیست و چون انگلیسی‌ها کشت چای را"راز کمپانی‌های چایکاری" می‌دانستند، خود را بازرگان فرانسوی جا زد: headtopics.

ادامه مطلب:
dw_persian »

تاریخ زادروز محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چایکار را متفاوت نوشته‌اند. برخی منابع تولد او را در فروردین ۱۲۴۴ ذکر کرده‌اند.

پدر و مادرش از شاهزادگان قاجاری بودند. سه ساله بود که مادرش را از دست داد و پدرش پرورش او را به حسام‌السلطنه فرماندار بخش‌هایی از خراسان سپرد.۱۰ ساله بود که پس از فراگیری ادبیات فارسی و عربی در دارالفنون تهران فرانسه و دانش‌های تجربی خواند و چون به چند زبان تسلط داشت در ۱۵ سالگی منشی وزارت خارجه شد.

۱۷ ساله بود که به پاریس رفت، نُه سال در آنجا زیست، دستیار سفیر ایران در فرانسه شد، حقوق خواند و"تغییرات و ترقیات در وضع و حرکت و مسافرت و حمل اشیا و فواید راه‌آهن" را نوشت: «نگارنده این اوراق، محض ... حب وطن و دوستی با اهل آسیا خواست به قدر قوه، خدمتی کرده باشد.»۲۶ ساله بود که به تهران بازگشت، مترجم دربار به ویژه پزشک ویژه شاه شد و سرانجام به فرمانداری زادگاهش رسید. اما چون در پی پشتیبانی از آزادیخواهان، دستور دستیگیری‌اش صادر شد، به استانبول و سپس پاریس گریخت.

پس از کشته شدن ناصرالدین‌شاه به ایران بازگشت و ۳۴ ساله بود که به پیشنهاد مظفرالدین‌شاه به عنوان کنسول ایران به هند رفت تا کشت چای را در ایران ممکن سازد. او حدود دو سال در چند شهر، بیشتر در ایالت پنجاب زیست و چون انگلیسی‌ها کشت چای را"راز کمپانی‌های چایکاری" می‌دانستند، خود را بازرگان فرانسوی جا زد:

«صبح تا شام با مزدوران و کارخانجات آنجا همه روزه کار می‌کردم و به موسیو کاشف فرانسوی معروف بودم تا آن که موسم تخم‌گیری دررسید. قدری تخم بی‌عیب تازه با مقداری از انواع نمونه‌های چای با مختصر دستورالعملی در کاشتن آن از پالمپور، انفاذ مظفرالدین شاه نمودم. نمی‌دانم چه باعث شد که با وجود آن همه دقت، تخم‌های چای مانند سابق سبز نگشت.»سرانجام با کار پیوسته، گواهینامه مهارت در کشت چای را از"انجمن چای" پنجاب از یک انگلیسی (اندرو ترانبِل) گرفت و در یک سفر سخت و پرهزینه با چهار هزار نهال چای به ایران بازگشت، امتیاز کشت آن در شمال را از شاه دریافت کرد، یک دستورالعمل کشت چای نگاشت و نخستین چایکاری را در جنوب شرقی لاهیجان گشود.

افزون بر این او یک سال سرپرست اداره شهرداری شد، انجمن شهر تهران را بنیاد نهاد و نخستین بار کوچه‌ها و خانه‌ها را شماره‌گذاری کرد.

محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چایکار در ۶۴ سالگی در کتل ملو در جاده بوشهر درگذشت.روز جهانی چای هرساله در۱۵ دسامبر گرامی داشته می‌شود. از سال ۲۰۰۵ این رسم در کشورهای تولیدکننده‌ی چای از جمله بنگلادش، سریلانکا، اندونزی، هند و تانزانیا اجرا می‌شود. برگزاری مراسم بزرگداشت چنین روزی به منظور جلب توجه جهانی به تجارت چای، وضعیت کارگران و چای‌کاران در سطح دنیاست.از اواخرقرن نوزدهم میلادی چای به نوشیدنی ملی ایرانیان تبدیل شد. نوع مرغوب چای ایرانی در مقایسه با چای‌های خارجی خالص‌تر است ، زیرا برای بهسازی عطر و طعم آن از مواد معطر استفاده نمی‌شود. ایرانیان طبق رسوم قدیمی از برگ‌های تازه گل یاس و شمعدانی و گاهی هل یا چوب دارچین برای معطر کردن چای سنتی استفاده می‌کرده‌اند.رئيس سازمان چای كشور، علی محرر، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اعلام کرد سرانه مصرف چای براي هر ايرانی سالانه ۵ کیلوگرم است كه با توجه به جمعيت ۷۴ ميليونی ایران، مصرف سالانه چای به حدود ۱۰۵ هزار تن می‌رسد.واردات بی‌رویه چای خارجی توسط دست‌اندرکاران صنعت چای در ایران وهم‌چنین قاچاق چای ارزان با رنگ و اسانس، بازار چای طبیعی ایرانی را کساد کرده است.رییس سازمان چای کشور، محمدولی روزبهان، اعتقاد دارد که مصرف چای داخلی به دلیل غیرسمی بودن موجب ارتقای سلامت مصرف‌کنندگان می‌شود و نیز به اشتغال و تولید رونق می‌بخشد. به گفته روزبهان، ایران تنها کشوری است که برای تولید چای نیازی به استفاده از سم ندارد.وزیر جهاد کشاورزی، محمود حجتی، مردادماه ۱۳۹۶ طی نامه‌ای به معاون اول رئیس جمهور استفاده از چای ایرانی در ادارات دولتی را خواستار شد. با وجود این به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، بیش از ۹۵ درصد دستگاه‌های اجرایی در ایران هنوزاز چای خارجی استفاده می‌کنند.حدود ۵۰ درصد چای تولیدکنندگان داخلی روی دستشان مانده است. یکی از کارخانه‌داران چای به خبرگزاری صدا و سیما می‌گوید که در سال ۱۳۹۶ فقط ۲۲ تن از ۱۰۲ تن چای خشک تولیدی خود را به‌فروش رسانده است و ۸۰ تن دیگر محصولش در انبار مانده است و مشتری به سراغش نمی‌آید.محققان دانشگاه لس‌آنجلس، در پژوهشی تازه متوجه شدند که چای سیاه از طریق یک مکانیسم ویژه توسط میکروبیوم‌های روده، ممکن است در سلامت و کاهش وزن انسان نیز نقش داشته باشد.این محققان هم‌چنین دریافته‌اند پلی‌فنول‌های چای سبز موثرتر هستند و ازآنجا که مواد شیمیایی چای سبز در خون و بافت بدن جذب می‌شوند، در مقایسه با چای سیاه، برای سلامتی مفیدتر است.انواع مختلف چای سیاه موجود می‌تواند زوددم و دیردم باشد و حدود ۳ تا ۱۵ دقیقه تهیه کردن انواع آن طول می‌کشد. انواع مختلف چای حتی چای سیاه، بهتر است که با درجه حرارتی حدود ۸۰ تا ۸۵ درجه تهیه شود.چای‌های میوه‌ای یا گیاهی، دم‌نوش‌ها، مدت بیشتری برای دم کشیدن نیاز دارند و تنها پس از این مدت امکان بسط مزه، بو و رنگ ‌آنها فراهم می‌شود. البته این دم‌نوش‌ها اگر مدت زیادی در آب باقی بمانند مزه آنها به‌تدریج تلخ می‌شود.