ویروس کرونا | رسیدن به کووید صفر امکان‌پذیر است؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده - اکثر دانشمندان بر سر این موضوع توافق دارند که برای کاهش شیوع SARS-CoV-2 اقدامات کنترلی دقیقی مثل انجام آزمایش‌های گوناگون، قرنطینه کردن، رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک لازم است. کره‌جنوبی، تایوان، چین و نیوزیلند همگی از این روش‌ها برای سرکوب کردن این ویروس استفاده کرده‌اند.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، حتی برخی از دانشمندان به دنبال شیوه‌ای هستند تا کووید-19 را به صفر برسانند و سعی دارند ویروس را کاملاً از بین ببرند. نیوزیلند تقریباً موفق به انجام این کار شد، اما پس از 100 روز بدون حتی یک مورد ابتلا در نتیجه باز شدن سفرهای بین‌المللی و سایر منابع ناشناخته ویروس‌های جدیدی پدید آمد. با استفاده از این اقدامات کنترلی می‌توان منحنی رشد ویروس را متوقف کرد، اما رسیدن به کووید صفر با به‌کارگیری این روش‌ها دشوار است.

از بین بردن کامل ویروس ممکن است برای برخی از کشورهای جزیره‌ای امکان‌پذیر باشد، اما مثال نیوزلند نشان می‌دهد که جزیره بودن برای جلوگیری از ورود مجدد ویروس کافی نیست و اقدامات دیگری نیز لازم است. این اقدامات احتمالاً مستلزم محدودیت‌های طولانی‌مدت و سخت‌گیرانه برای سفر و آزمایش دقیق مسافران قبل و بعد از مسافرت است.

با توجه به اینکه اشتیاق زیادی برای بسته شدن طولانی‌مدت مرزها وجود ندارد و اقدامات کنترلی جامعه به تنهایی برای از بین بردن ویروس کافی نیست، رسیدن به کووید صفر در حال حاضر میسر نیست، اما اگر از رویکردهای متفاوتی استفاده کنیم، نتایج آن می‌تواند در آینده نیز مفید واقع شود.

مصونیت بهترین استراتژی است

موثرترین روش برای از بین بردن کووید استفاده از مکانیسم دفاعی طبیعی بدن یعنی سیستم ایمنی بدن است. بهبود یافتن از شر یک عفونت ویروسی معمولاً با ایجاد ایمنی همراه است. هنوز مشخص نیست که آیا ابتلا به SARS-CoV-2 از ابتلای مجدد جلوگیری افراد می‌کند یا نه، اما تعداد کمی از افراد دوباره به ویروس مبتلا شده‌اند.

بیشتر افراد مبتلا آنتی‌بادی تولید می‌کنند. اگرچه کسانی که علائمی ندارند ممکن است آنتی‌بادی تولید نکنند، اما عفونت باز هم می‌تواند سلول‌های T سیستم ایمنی را که نوعی دفاع جانشین است، فعال کند. بنابراین به نظر می‌رسد عفونت در اکثر افراد حداقل در کوتاه‌مدت باعث ایجاد مصونیت می‌شود.

اخیراً برخی از دانشمندان اظهار داشتند که باید ویروس در میان افراد شیوع یابد- ضمن اینکه از افراد مسن و آسیب‌پذیر محافظت شود- تا به ایمنی گله‌ای کمک شود؛ یعنی افراد برای جلوگیری از شیوع این بیماری ایمن شوند. آستانه این اتفاق برای ویروسی مثل سرخک که کاملاً قابل انتقال است 90 تا 95 درصد در نظر گرفته شده. برخی پیشنهاد کرده‌اند که ممکن است برای SARS-CoV-2 به 50 درصد هم نرسد. اتفاق نظر این است که حدود 60-70 درصد باشد.

اما در حال حاضر درصد افرادی که به SARS-CoV-2 مبتلا شده و بهبود یافته‌اند در این حدود نیست. مطالعات انجام‌شده برای آزمایش آنتی‌بادی‌ها حاکی از آن است که حدود سه درصد از افراد در دوبلین به این ویروس مبتلا شده‌اند. این رقم در شهر نیویورک بسیار بیشتر و حدود 23 درصد است، اما این میزان بالای ابتلا در نیویورک که منجر به مرگ تعداد بیشتری از افراد شده است، حتی با در نظر گرفتن جمعیت بالای این شهر همچنان زیاد است. سوئد که سیاستی لیبرال در قبال مهار این همه‌گیری اتخاذ کرده، آمارهای این کشور در هر یک میلیون نفر به اندازه 10 برابر میزان مرگ مبتلایان در کشورهای همسایه خود یعنی فنلاند و نروژ بوده است.

تاثیر موج دوم در مکان‌هایی از این قبیل که بسیاری از افراد قبلاً مبتلا شده‌اند کمتر خواهد بود، اما اگر مبتلایان به آستانه مصونیت گله‌ای نرسیده باشند، نمی‌توان از کل جمعیت محافظت کرد. نتیجه تلاش برای رسیدن به آستانه مصونیت از طریق عفونت طبیعی و مرگ‌ومیر بیشتر به خاطر گروه‌های در معرض خطر مثل افراد مسن، چاق و بیماران است. علاوه بر این، برخی از افراد مبتلا، به عوارض طولانی‌مدت دچار می‌شوند حتی اگر عفونت اولیه آنها خیلی شدید نباشد.

بنابراین خطرات ناشی از پیگیری موضوع مصونیت گله‌ای برای اکثر افراد، این استراتژی را به راه‌حلی غیرقابل قبول برای سرکوب ویروس تبدیل کرده چه رسد به آنکه بتوان با این شیوه ویروس کرونا را از بین برد.

واکسن راه‌حلی سریع نخواهد بود

با وجود این، دستیابی به مصونیت گله‌ای از طریق واکسیناسیون، از نظر تئوری این حسن را دارد که ما را به کووید صفر می‌رساند. تزریق واکسن در بسیاری از کشورهای پیشرفته توانسته شیوع دیفتری، کزاز، سرخک، اوریون، سرخجه و هموفیلوس آنفلوانزای نوع B را به نزدیک صفر برساند.

بیش از 200 واکسن برای پیشگیری از SARS-CoV-2 در حال تولید است؛ اما حذف کامل کووید-19 بسیار مهم است. هر واکسنی که تولید شود باید هم در پیشگیری از بیماری و هم در جلوگیری از شیوع ویروس در افراد مبتلا بسیار موثر عمل کند.

در حال حاضر واکسن‌های مختلفی در مراحل ساخت و آزمایش قرار دارند، گرچه هدف نهایی خود را تا این حد پایین آورده‌اند که حداقل تا 50 درصد موثر باشند که این درصد آستانه لازم برای تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکاست. ممکن است ساخت یک واکسن موثر آن هم در اولین تلاش‌ خیلی خوش‌بینانه باشد. واکسن‌ها نیز باید برای تمام گروه‌های سنی موثر و برای تزریق به کل افراد بی‌خطر باشند. ایمنی واکسن مساله مهمی است، زیرا هرگونه نگرانی در هر گروه سنی باعث کاهش اعتماد مردم و امتناع از تزریق آن می‌شود.

واکسن باید به مقدار کافی تولید شود تا واکسیناسیون بیش از هفت میلیارد نفر تامین شود که این امر زمان‌بر است؛ به عنوان مثال شرکت AstraZeneca که در حال تولید واکسن است برای ساخت 2 میلیارد دُز تا پایان سال 2021 معاملاتی انجام داده است. ممکن است سال‌ها طول بکشد تا دز کافی برای کل جهان تولید شود.

باید این مساله را در نظر داشت که تاثیر واکسن آنی نخواهد بود؛ به عنوان مثال آخرین مورد آبله در سال 1977 ده سال پس از آن بود که سازمان بهداشت جهانی برنامه ریشه‌کن کردن جهانی این بیماری را آغاز کرد و این امر تقریباً 200 سال پس از تولید اولین واکسن آبله به طول انجامید. همچنین بیش از 30 سال از آغاز طرح ریشه‌کن کردن فلج اطفال برای از بین بردن این بیماری در تمام جهان به جز کشورهای پاکستان و افغانستان می‌گذرد.

بنابراین در حالی که ساخت یک واکسن موثر این امکان را برای رسیدن به کووید صفر فراهم می‌آورد، ما باید نسبت به آنچه که واقعاً اتفاق خواهد افتاد نیز واقع‌بین باشیم. از بین بردن ویروس در بیشتر نقاط جهان اگرچه غیرقابل تصور نیست، اما ممکن است سال‌ها به طول انجامد.