دادگاه ویژه روحانیت مشهد مولوی «فضل‌الرحمن کوهی»، امام جمعه اهل سنت یکی از مناطق سیستان‌و‌بلوچستان، را به شش سال و چهار ماه زندان محکوم کرده است. او آذر ماه سال ۱۳۹۸، مدتی پس از این که نسبت به سرکوب معترضان آبان ۱۳۹۸ اعتراض کرد، بازداشت شد و روز گذشته، ۱۱مهر۱۳۹۹، حکم زندان او در رسانه‌ها منتشر شد. دادگاه این روحانی اهل سنت غیرعلنی بوده و اتهاماتی که رای دادگاه بر مبنای آن‌ها صادر شده است، تا کنون اعلام نشده‌اند.
به بهانه صدور حکم بیش از شش سال زندان برای فضل الرحمن کوهی، به بررسی رابطه جمهوری اسلامی با روحانیون اهل سنت، از آغاز تا کنون پرداخته‌ایم.
***
ماه عسل روحانیون اهل سنت و انقلاب اسلامی پنج ماه بیشتر طول نکشید و با تبدیل شدن جمهوری اسلامی به یک حکومت شیعه، فشار بر این روحانیون آغاز شد. در ۴۰ سال گذشته صدها روحانی اهل سنت بازداشت و برخی از آنان اعدام و یا ترور شده‌اند.
«احمد مفتی‌زاده»، پرنفوذترین روحانی اهل سنت است که پس از انقلاب بازداشت شد و تا مدت کوتاهی پیش از مرگش زندانی بود. آیت‌الله «خمینی» که زمانی او را «دانشمند ارجمند و روحانی شجاع» خوانده بود، در سال ۱۳۶۱ دستور بازداشتش را داد و او را «فاسد» خواند.
او که از حامیان انقلاب بود، پس از اعلام شدن تشیع به عنوان مذهب رسمی در قانون اساسی و حذف اهل سنت از سمت‌های سیاسی، منتقد جمهوری اسلامی شد. هر چند او از سیاست کناره گرفته بود، اما «کنگره اهل سنت» را در تهران برگزار کرد. رهبران جمهوری اسلامی از همان ابتدا با تشکل یافتن روحانیون اهل سنت مخالف بودند و از تشکیل دومین کنگره اهل سنت در تهران جلوگیری کردند. در این میان مفتی‌زاده این نشست را در خانه خود در کرمانشاه برگزار کرد. او در سال ۱۳۶۱ زندانی و به پنج سال زندان محکوم شد، اما پس از پایان این حکم نیز از زندان آزاد نشد و تا آذر ۱۳۶۷ در زندان انفرادی محبوس بود. این روحانی شاخص اهل سنت سپس در بند عمومی و از اواخر سال ۱۳۶۹ تا اوایل پاییز ۱۳۷۱ در یک خانه امن زندانی بود، تا این که پس از وخامت حالش آزاد شد و مدتی بعد مشخص شد که سرطان داشته است و در ۲۰ بهمن ۱۳۷۱ درگذشت.
شاگردان مفتی‌زاده و اعضای «شورای مرکزی سنت (شمس)» نیز تحت تعقیب قرار گرفتند. در این میان بیش از ۱۸۰ نفر از اعضای «مکتب قرآن» که زیر نظر مفتی‌زاده بود، بازداشت و با پیگیری‌های آیت‌الله «منتظری» که آن زمان قائم‌مقام رهبری بود، تا سال ۱۳۶۴ از زندان آزاد شدند.
اما «ناصر سبحانی» که از شاگردان برجسته مفتی‌زاده بود، پس از خروج از ایران و سپس بازگشت به ایران و مدتی زندگی مخفی در سال ۱۳۶۸ بازداشت و اعدام شد. «فاروق فرساد»، عضو «شورای افتاء و قضاوت مکتب قرآن»، نیز از جمله روحانیون اهل سنت بود که کشته شد. او پس از چند بار بازداشت به اردبیل تبعید شد و در نهایت سال ۱۳۷۴، در این شهر، در جریان قتل‌های زنجیره‌ای، به قتل رسید.
«عبدالملک ملازاده»، فرزند مولوی «عبدالعزیز ملازاده»، روحانی شاخص اهل سنت شرق کشور، نیز در شهریور ۱۳۶۱ بازداشت و پس از شش ماه آزاد شد. او پس از چندین بار احضار در سال ۱۳۶۸ به پاکستان رفت و روز ۱۴اسفند۱۳۷۴ همراه با مولوی «عبدالناصر جمشیدزهی»، دیگر روحانی اهل سنت، در شهر کراچی پاکستان ترور شد.
«شیخ محمد ضیایی»، امام جمعه اهل سنت بندرعباس، مولوی «حبیب‌الله حسین‌بر» از روحانیون سراوان، «ماموستا محمد ربیعی»، نواندیش اهل سنت و امام جمعه کرمانشاه، از جمله روحانیونی بودند که در ایران ترور شدند. برخی از روحانیون اهل سنت نیز در پاکستان و افغانستان ترور شدند. این ترورها در سال‌های اخیر نیز ادامه یافت و از جمله مولوی «محمدابراهیم صفی‌زاده»، یکی از عالمان برجسته اهل سنت ایران، سال گذشته با شلیک گلوله افراد مسلح ناشناس زخمی شد.
با وجود فشارها بر روحانیون اهل سنت در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰، از برخی از روحانیون شاخص در مناسبت‌های رسمی و از جمله سفر مقامات به استان‌های سنی‌نشین دعوت می‌شد. «هاشمی رفسنجانی» در خاطرات سال ۱۳۷۳ خود درباره سفر به سیستان‌و‌بلوچستان نوشته است: «حتی مولوی "عبدالحمید(اسماعیل زهی)"، پرنفوذترین عالم اهل سنت، که معروف به مخالفت با انقلاب است، آمده بود.»
پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۷۶ و قدرت گرفتن «محمد خاتمی»، تا حدودی از فشارها بر روحانیون اهل سنت کاسته شد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۴، پس از حمایت تعدادی از روحانیون شاخص اهل سنت از «مصطفی معین»، نقش آن‌ها در فضای سیاسی برجسته شد. این رویه در انتخابات‌های سال‌های اخیر نیز ادامه یافت و روحانیون شاخص از «حسن روحانی» حمایت کردند.
در این میان اما فشار بر روحانیون اهل سنت ادامه دارد و روحانیون شاخصی چون مولوی عبدالحمید و «حسن امینی»، مدیر «مدرسه علوم دینی امام بخاری» در سنندج و مولانا «گرگیج»، امام جمعه اهل سنت بلوچ آزادشهر در استان گلستان، عملا ممنوع‌السفر به مناطق سنی‌نشین شده‌اند.
به جز این محدودیت‌ها درباره روحانیون شاخص، برخی از دیگر روحانیون اهل سنت نیز، بازداشت و یا احضار شده‌اند. بازداشت روحانیون اهل سنت در سال‌های اخیر دلایل مختلفی داشته است. برخی از این روحانیون، از جمله «محمد برایی»، با اتهام تبلیغ تفکرات سلفی بازداشت شده‌اند.
برخی از این روحانیون به دلیل سخنان خود درباره تبعیض علیه سنت بازداشت شده‌اند. بازداشت برخی از روحانیون اهل سنت نیز به دلیل درگیری بر سر دخالت حکومت در فعالیت حوزه‌های علمیه اهل سنت است.
«عبدالرشید ریگی»، مولوی «محمد قلندرزهی»، «حبیب‌الله جمشیدی»، «عبدالغفار دهانی» و «محمد دهواری»، از جمله روحانیون اهل سنت سیستان‌و‌بلوچستان، در سال‌های اخیر بازداشت شده‌اند.
مولوی «سعید آرامش»، حافظ «عبدالحی آرامش» و مولوی «امین مبارکی»، سه روحانی اهل سنت در هرمزگان، «عیسی آذری»، روحانی اهل سنت در روستاهای ارومیه و مولوی «علی صفر زهی»، روحانی اهل سنت ساکن استان گلستان، از جمله دیگر روحانیون اهل سنت بازداشت‌شده هستند.
بازداشت مولوی فضل‌الرحمن کوهی، امام جمعه پشامگ، بازتاب گسترده‌تری نسبت به بازداشت دیگر روحانیون اهل سنت داشت و با اعتراضاتی در شهرهای مختلف سیستان‌و‌بلوچستان، به‌ویژه راسک و سرباز همراه شد. در برخی از این تجمع‌ها ماموران امنیتی اقدام به تیراندازی و همچنین شلیک گاز اشک‌آور کردند. اینک او به شش سال و چهار ماه زندان محکوم شده است.
با این همه بازداشت روحانیون اهل سنت به نسبت برخی از دیگر گروه‌ها، با توجه کمتری در فضای سیاسی و رسانه‌ها و همچنین نهادهای حقوق بشر مواجه می‌شود و از این جهت دست نهادهای امنیتی برای فشار بر آن‌ها بازتر است.
مطالب مرتبط:
یک امام جمعه اهل سنت به بیش از ۶ سال زندان محکوم شد
حمزه درویش زندانی اهل سنت: رئیسی گرگی در لباس چوپان است
اهل سنت ایران بی‌اختیار در انتخاب امامان جمعه سنی
سخنی با علمای اهل سنت بلوچستان که برای حوادث آمریکا اشک می‌ریزند
زندانیان عقیدتی اهل سنت: اگر کاری نکنید، ویروس کرونا در زندان فاجعه می‌آفریند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر