گروه استانها- وضعیت تالاب گاوخونی از مرحله اضطرار عبور کرده و هر روز خطرناک‌تر می‌شود؛ شعاع 600 کیلومتری تالاب در معرض بحران جدی قرار گرفته و گرد و غبار تالاب فراموش‌شده در غفلت خواسته یا ناخواسته مسئولان، همین روزهاست. ، هر اصفهانی تالاب گاوخونی را می‌شناسد، منطقه جغرافیایی نابود شده بر اثر تصمیمات غلط و نابه‌جای مسئولان دوره‌های مختلف که حاصل همه آن بی‌تدبیری‌ها، خشک شدن زاینده‌رود و جریان موقت در بستر این رودخانه بی‌جان شد و نهایتاً تالابی که سال‌های زیادی است...
، هر اصفهانی تالاب گاوخونی را می‌شناسد، منطقه جغرافیایی نابود شده بر اثر تصمیمات غلط و نابه‌جای مسئولان دوره‌های مختلف که حاصل همه آن بی‌تدبیری‌ها، خشک شدن زاینده‌رود و جریان موقت در بستر این رودخانه بی‌جان شد و نهایتاً تالابی که سال‌های زیادی است بر تن خود زخمه بی‌تدبیری را می‌چشد.
از آن جائی که حیات تالاب گاوخونی در گرو حیات زاینده‌رود است، باید به این نکته اشاره کرد که فاز نخست انتقال آب از زاینده‌رود به شهر یزد در اسفندماه 1378 توسط رئیس‌جمهور وقت به بهره‌برداری رسید و بارگزاری‌های مختلف طی سال‌های بعدی و مشکلات ناشی از عدم مدیریت حوضه آبریز زاینده‌رود باعث شد که از سال 1379 خشکی زاینده‌رود عملاً به صورت جدی کلید بخورد. پس از آن سال 1386 به طور کل جریان دائمی خود در کل مسیر را از دست داد و تبدیل به یک رودخانه‌ای شد که عنوان فصلی بودن را لقب گرفت.
پس از این تغییرات تالاب گاوخونی هم بی‌نصیب نماند و روند خشک شدن را در پیش گرفته است و اکنون به جایی رسیده که عملاً سطح آن کاملاً خشک و بی‌آب است.
اصفهان
، هر اصفهانی تالاب گاوخونی را می‌شناسد، منطقه جغرافیایی نابود شده بر اثر تصمیمات غلط و نابه‌جای مسئولان دوره‌های مختلف که حاصل همه آن بی‌تدبیری‌ها، خشک شدن زاینده‌رود و جریان موقت در بستر این رودخانه بی‌جان شد و نهایتاً تالابی که سال‌های زیادی است بر تن خود زخمه بی‌تدبیری را می‌چشد.
از آن جائی که حیات تالاب گاوخونی در گرو حیات زاینده‌رود است، باید به این نکته اشاره کرد که فاز نخست انتقال آب از زاینده‌رود به شهر یزد در اسفندماه 1378 توسط رئیس‌جمهور وقت به بهره‌برداری رسید و بارگزاری‌های مختلف طی سال‌های بعدی و مشکلات ناشی از عدم مدیریت حوضه آبریز زاینده‌رود باعث شد که از سال 1379 خشکی زاینده‌رود عملاً به صورت جدی کلید بخورد. پس از آن سال 1386 به طور کل جریان دائمی خود در کل مسیر را از دست داد و تبدیل به یک رودخانه‌ای شد که عنوان فصلی بودن را لقب گرفت.
پس از این تغییرات تالاب گاوخونی هم بی‌نصیب نماند و روند خشک شدن را در پیش گرفته است و اکنون به جایی رسیده که عملاً سطح آن کاملاً خشک و بی‌آب است. اگر چه سال گذشته کمی این تالاب لب تر کرد اما به گفته بسیاری، این جریان آب نیز با تلاش کشاورزن شرق اصفهان صورت گرفت که از حقابه خود گذشتند تا تالاب گاوخونی نیز لبی تر کند؛ زاینده‌رود اما این روزها تلخ‌ترین دوران خود را می‌گذرد و تالاب گاوخونی هم، از آنچه باید باشد، فرسنگ‌ها فاصله دارد. این تالاب که عنوان بین‌المللی را یدک می‌کشد، با بیتوجهی مسئولانی که سر جای خود نیستند و از دغدغه‌مندی، فقط اسمش را یدک می‌کشند تالابی که با خشک شدن تبدیل به یک تهدید شده است.کم لطفی وزارت نیرو و آب منطقه‌ای اصفهان به تالاب گاوخونیاین تهدید زیست محیطی که با خود ریزگردهای سمی دارد نه تنها شامل مردم اصفهان می‌شود بلکه فلات مرکزی را هم در خود فرو می‌برد.
چندی پیش منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از وضعیت کنونی تالاب گاوخونی و وزش بادهای شدید ابراز نگرانی کرده و عنوان کرد که با پراکندگی ریزگردهای تالاب گاوخونی، 10 استان کشور و پایتخت درگیر گرد و غبار خطرناک خواهند شد و این موضوع، ضربات جبران‌ناپذیری را به کشور وارد خواهد کرد.
موضوع اما این بار ساده نیست. تالاب گاوخونی نه شوخی دارد و نه ریزگردهای آن که به گفته مسئولان مختلف، تا شعاع 10 استان را دربر می‌گیرند، مسئله‌ای قابل چشم‌پوشی هستند؛ هرچند که به نظر می‌رسد مسئولان کشور، مثل خیلی از موضوعات دیگر حوضه آبریز زاینده‌رود، تالاب را جدی نگرفته‌اند.
اگر درباره تالاب گاوخونی و آنچه بر سر آن آمده، سخن گفته شود، ماجرا ابعاد مختلفی پیدا می‌کند؛ ماجرایی که از بیتوجهی به حقابه زیست‌محیطی شروع می‌شود و تا بحرانی بزرگ در مرکز کشور ادامه پیدا می‌کند... بیتوجهی به رهاسازی آب در تالاب، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته است.کم لطفی مدیریتی در حق تالاب گاوخونیحسین اکبری معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان در مورد وضعیت تالاب گاوخونی به تسنیم گفت: با وجود پیگیری‌های انجام شده برای تالاب گاوخونی، از ابتدای امسال تاکنون رهاسازی آب برای آن صورت نگرفته است. اگرچه در تابستان آب برای کشاورزان رها بود و قرار شد برای تالاب از بند رودشتین رهاسازی برای تالاب انجام شود اما این اتفاق عملاٌ صورت نگرفت. تا این لحظه آب رهاسازی شده به تالاب نرسیده و فقط مقداری ناچیز از زهاب‌ها به سمت تالاب جاری شد و شاید بتوان گفت این میزان به طور میانگین 300 لیتر در ثانیه بوده است.
وی افزود: در نیمه نخست امسال آب در رودخانه تا سد رودشتین به صورت جاری برقرار بود و برای کشاورزی هم رها شده بود. به نظر من می‌شد در برنامه زمانی، آب برای تالاب گاوخونی اختصاص یابد و به نظرم این قسمت کم‌لطفی مدیریتی بود. درست است که با شرایط کمبود آب روبرو هستیم و محدودیت‌های منابع آبی وجود دارد و بخش زیادی از سد خالی بود، اما برای حفظ محیط زیست، می‌شد به صورت محدود اقدامی انجام داد.
درست است که موضوع خشکسالی‌های پیاپی و کمبود آب در زاینده‌رود، یک مسئله مهم به شمار می‌رود اما نباید فراموش کرد که این رودخانه مهم و حیاتی، باید لب‌های خشک تالاب گاوخونی را نیز تر کند.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان تصریح کرد: ما بر شرایط و بحران کم آبی موجود در استان اصفهان و کسری منابع نسبت به مصارف و خشکسالی‌ها واقف هستیم. سال گذشته از نیمه اول اسفند حجم زیادی از آب در بستر رودخانه تا سد رودشتین جاری بود. کاربری‌های مختلف مانند کشاورزی، شرب، صنعت، فضای سبز از آن استفاده کردند ولی این آب به تالاب نرسید. حداقل می‌شد بخشی از این آب به تالاب گاوخونی به عنوان حقابه آن که یک حقابه تاریخی است برسد که این کم لطفی وزارت نیرو و سازمان آب منطقه‌ای بود.اکبری با اشاره به حقابه تالاب گاوخونی بیان کرد: حقابه و سهم آب تالاب مطابق با مطالعات تخصصی که تیم دانشگاهی انجام داده 176 میلیون متر مکعب بوده و این میزان، حداقل نیاز آبی برای تالاب گاوخونی است. در حال حاضر نیازمند آن هستیم حداقل 137 میلیون مترمکعب برای استمرار جریان آب در رودخانه زاینده‌رود برای حفظ کارکردهای اکولوژی جریان داشته باشد و این میزان، به صورت دقیق محاسبه شده است. در واقع، رودخانه و تالاب گاوخونی مجموعاً در یک سال 313 میلیون مترمکعب آب نیاز دارند که باید برای تأمین آن اقدامات لازم صورت گیرد.
وی ادامه داد: متأسفانه مشکلی که همیشه داشته‌ایم این بوده که آب رها سازی در رودخانه زاینده‌رود برای مصارف صنعت فضای سبز و ... به عنوان حقابه زیست محیطی هم در نظر گرفته شده اما عملاً این حقابه به کسی نمی‌رسد.به نام تالاب، به کام دیگرانمعاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با گلایه از آنکه حقابه تالاب گاوخونی به مصارف دیگر می‌رسد، تصریح کرد: ما چنین چیزی را قبول نداریم و می‌دانیم آبی که در بستر زاینده‌رود جاری شده، کارکردهای زیست محیطی هم دارد اما این به معنی حقابه تالاب نیست. متأسفانه به اسم حقابه زیست محیطی است ولی در کاربری‌های دیگر از آن استفاده می‌شود و چیزی به تالاب نمی‌رسد. این حق عامه است و مطالبه عمومی و رسالت اخلاقی و قانونی است و همه دستگاه‌های ذیربط در این زمینه مسئولیت دارند.
اکبری اظهار داشت: اگر قرار است خشکسالی باشد مطابق با محدودیت‌های منابع آبی متناسب با آن از حقابه‌ها و سهم آبه‌ها کم کنیم نه اینکه یک حقابه را به کلی حذف کنیم؛ من نمی‌گویم در نیمه اول سال همه سهمیه خود را کامل گرفتند اما بخش قابل توجهی را دریافت کردند و متأسفانه این حقابه محیط زیست بود که تأمین نشده و یک ظلم به رودخانه و تالاب است. متأسفانه در این چند سال حقابه‌های زیست محیطی خط خورده و این در مغایرت با ضوابط ، مقررات و مصوبات شورای عالی آب است.
جدیتی درباره احیای تالاب گاو خونی در دستور کار وزارت نیرو نیست
ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هفته گذشته در نشست خبری خود با خبرنگاران رسانه‌های گروهی با اشاره به گرفته شدن تأمین حقابه تالاب گاو خونی گفت: متأسفانه بسیاری از مشکلات مربوط به زاینده‌رود، به بارگذاری‌هایی باز می‌گردد که در سال‌های گذشته صورت گرفته و این حقابه نادیده گرفته شده و در حال حاضر با صنعتی شدن استان و افزایش جمعیت موضوع شرب هم در کنار دیگر مسائل در اولویت قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه امیدوار هستیم دولت در پرداخت این سهم‌ها موضوع مهم تالاب گاوخونی را در اولویت قرار دهد، در صورتی که اگر در ماهی که کشاورزی نمی‌شود، آب رهاسازی شود و در مرداد و شهریور هم آبی نرسید، 74 میلیون متر مکعب آب برای حق‌آبه امسال برای تالاب گاوخونی بود و وزارت نیرو این رها سازی را از پشت سد تنها به عنوان رودخانه و تالاب انجام می‌دهد.گاوخونی گریه‌کنی ندارد!حرف از مشکلات کشاورزان هر روز مطرح می‌شود و تجمعات مختلف کشاورزان اصفهانی هم مزید بر علت است که موضوع تالاب گاوخونی هر روز مطرح‌تر شود، گاوخونی اماگریه‌کنی ندارد و به نظر می‌رسد تلاش‌های مقطعی برخی انجمن‌های محیط زیستی و مردمی که درد زاینده‌رود را دارند نیز، خیلی اثری بر تصمیمات مدیران ندارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان بیان کرد: واقعیت روشن است که نقش کشاورزان پررنگ‌تر است که بیشتر می‌توانند حقابه خود را دریافت کنند و با توجه به خشکسالی و وضعیت پشت زاینده‌رود، موضوع تالاب به صورت جدی در دستور کار نیست.این روزها گرد و غبار، امانِ شهر اصفهان را بریده و شهرستان‌های مختلف اصفهان و استان‌های مرکزی ایران نیز، درگیر گرد و غبار هستند. گاوخونی اما، هنوز روی بدش را به کسی نشان نداده و دیر یا زود است که مشکلات ناشی از خشکی تالاب گاوخونی، گریبان 10 استان کشور را خواهد گرفت.
به گفته معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، وقتی یک زیست بوم آبی دچار تغییرات اساسی شد مشکلات قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت. در گستره زاینده‌رود و تالاب گاوخونی که طول آن امتدادی نزدیک به 410 کیلومتری از سرشاخه تا تالاب است و پهنه آن 47 هزار هکتار است، این مشکلات وجود خواهد داشت.
اکبری می‌گوید: وقتی قرار باشد آب در بستر زاینده‌رود استمرار همیشگی نداشته باشد، خسارت‌های زیادی بر زیست بوم و تنوع زیست بوم وارد می‌شود که جبران ناپذیر است. ضمن اینکه این موضوع قطعاً در کیفیت آب‌های زیرزمینی تاثیر گذار خواهد بود.تا 600 کیلومتری اصفهان، بفرمایید گرد و غبار!معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان تصریح کرد: خیزش گرد و غباری که ایجاد می‌کند تاثیر منفی بر بهداشت و سلامت عموم می‌گذارد حتی تاشعاع 600 کیلومتر می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد و بیابان‌زایی به خصوص در شرق اصفهان را افزایش داده و آلودگی کلان شهر اصفهان را هم تشدید کند. تمام این‌ها به ما یک هشدار است که تالاب گاوخونی را به عنوان یک اقدام ملی نجات دهیم؛ زیرا اگر تالاب گاوخونی را نجات دادیم در واقع منفعتش برای همه است.
موضوع اما، جدی‌تر از رفتارهای شوخی‌مسلکانه با موضوع تالاب گاوخونی و زاینده‌رود است. مسئله آنقدر جدی است که کل کشور را درگیر خواهد کرد و اگر هشدارهای کارشناسان و متخصصان جدی گرفته نشود، چند سال دیگر، همه و همه، از کرده‌های خود پشیمان خواهیم شد.اکبری با بیان اینکه در حال حاضر حداقل رطوبتی که در لایه‌ها وجود دارد، گفت: در حال حاضر آبی در سطح نیست و هنوز به گونه‌ای نشده که به کانون گرد و غبار تبدیل شده باشد اما در آستانه آن هستیم؛ نباید بگذاریم به این مرحله برسد و این موضوع یک تهدید بزرگ برای فلات مرکزی ایران به شمار می‌رود.