همه چیز در بازار بورس تهران ظاهرا آرام است، اما کسی راضی نیست. سیاست‌گذار در هول و ولا است و هر روز از دفتر مدیریت بورس خبرهای تازه و دستورالعمل‌های جدید می‌رسد. سهامداران هم به رغم این که روند سقوط بازار نسبتا متوقف شده و ارزش بازار در یک محدوده ثابت مانده است، راضی نیستند. رونق فوق‌العاده‌ای که تا قبل از ۱۹ مرداد در بورس اتفاق افتاد، سطح توقع عمومی را -حتی سطح توقع حرفه‌ای‌های بورس را- بالا برده است، تا آن‌جا که طعم ثبات، حتی بعد از یک دوره پرفشار، زیر دندان کسی مزه نمی‌کند.
میزان ثبات یک ماه گذشته شاخص کل بورس تهران در یک سال گذشته بی‌نظیر است. از روز چهارم شهریور ماه تا ششم مهر ۱۳۹۹، شاخص کل بورس تهران بین یک میلیون و ۷۳۰ هزار تا یک میلیون و ۵۶۰ هزار واحد در نوسان است. در واقع ارزش بازار بورس در فاصله یک ماه، در یک بازه ده درصدی بالا و پایین شده است. این میزان نوسان از آذر پارسال تا الآن بی‌سابقه است.
میانگین نوسان سقف و کف بورس تهران از مهر پارسال تا الآن ۲۳ درصد است. در نیمه نخست تابستان ۱۳۹۹، میزان نوسان سقف و کف به ۳۳ درصد رسیده و در تیر ماه رکورد ۴۸ درصد را ثبت کرده است.
نوسان ماهانه سقف و کف شاخص کل
جدول بالا میزان نوسان بورس را در ۱۰ ماه گذشته نشان می‌دهد. با این حساب می‌توان آن‌چه را که طی یک ماه گذشته در بورس تهران رخ داده است، با اطمینان «ثبات» نسبی نامید؛ پدیده‌ای نادر در اقتصاد ایران که علاج درد بسیاری از مشکلات امروزی است.
اما از چشم بسیاری سهامداران و مدیران بورس هنوز یک جای کار می‌لنگد.
طی دو روز گذشته مدیران بورس تهران تصمیم‌های جدیدی را اعلام کرده‌اند. روز شنبه پنجم مهر ماه، «علی صحرایی»، مدیرعامل بورس اعلام کرد از این بعد افراد نمی‌توانند سهامی را که خریداری کرده‌اند، همان روز بفروشند. علاوه بر این، معاملات الگوریتمی هم در بازار بورس ممنوع شده است.
مدیرعامل بورس گفته است این تصمیم برای حمایت از سهامداران قدیمی گرفته شده است: «کسانی که در یک روز سهام را می‌خریدند و همان روز می‌فروختند، بقیه سهامداران را که نگاهی طولانی‌مدت به بازار سرمایه داشتند، متاثر می‌کردند. بر این اساس و نظرسنجی فعالان بازار سرمایه به اجرای ممنوعیت نوسان‌گیری روزانه تصمیم گرفتیم. در این شرایط، سهامداران به ویژه حقوقی‌ها که در بازار عملیات نقدشوندگی و اطمینان‌بخشی را انجام می‌دادند، از متولیان بازار سرمایه انتظار داشتند که برای جلوگیری از نوسان‌گیری روزانه به نحوی ممنوعیت ایجاد کنند تا ثبات بیشتری به بازار برگردد و از هیجانات بازار کاسته شود.»
این اقدام ظاهرا در راستای حفظ ثبات است، اما آیا به ثبات منجر خواهد شد؟
ممنوعیت نوسان‌گیری و خرید و فروش، اقدامی برای کنار گذاشتن کسانی است که در زمان خوشی بورس کسی میل به کنار زدن آن‌ها نداشت. در شرایطی که شاخص کل طی یک ماه (تیر و اردیبهشت ۱۳۹۹) تا ۵۰ درصد صعود می‌کرد، کسی دنبال ممنوعیت و حذف نوسان‌گیری نبود. کسی نمی‌خواست فعالیت افرادی را ممنوع کند که با تشکیل صف‌های صوری، سهام برخی شرکت‌ها را بالا می‌کشیدند و وسط روز سهم‌شان را می‌فروختند.
اما حالا که بازار به ثبات نسبی رسیده، صحبت از حفاظت از بازار سرمایه در برابر نوسان‌های شدید است؛ آن هم با شیوه‌های غیرمعمول، در حالی که ابزارهای متعارفی در اختیار مدیران بورس است. به طور مشخص دامنه نوسان و دامنه نوسان پویا که از سال‌ها پیش وعده آن داده شده بود، می‌توانست و می‌تواند تضمینی برای حفاظت از بازار سرمایه در مقابل شوک‌ها و هیجان‌های ناگهانی باشد. وقتی با توقف معاملات می‌توان شرایط را آرام کرد، چرا باید در فرایند خرید و فروش آزاد سهام محدودیت ایجاد کرد؟
خیلی‌ها، از جمله احتمالا مدیران بورس حسرت روزهای پر رونق اردیبهشت تا نیمه مرداد ۱۳۹۹ را می‌خورند، حال آن که اگر نوسان بد است، نوسان صعودی هم بد است. وقتی در عرض کمتر از یک ماه ارزش بازار یک و نیم برابر زیاد می‌شد، کسی به فکر ممنوعیت معاملات الگوریتمی و استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل بازار نبود. معاملات الگوریتمی اصطلاحا آن دسته از معاملاتی است که توسط نرم‌افزارهایی انجام می‌شود که با استفاده از الگوریتم‌های مشخص داده‌های بورس را تحلیل و تصمیم‌گیری می‌کنند.
حسن این نرم‌افزاها این است که احتمال خطای انسانی را در تحلیل کم می‌کنند و بر اساس مدلی که با استفاده از داده‌ها ترسیم شده است، تصمیم‌گیری می‌شود. اما این نوع معاملات همیشه جواب نمی‌دهند. به هر حال بازار بورس، به خصوص در کشوری مانند ایران متاثر از عوامل متنوعی است که ملاحظات سیاسی، اقتصادی و حتی رانت و روابط فاسد در آن تاثیر دارد.
معاملات الگوریتمی کمک بسیار زیادی به تازه‌کارهای بورس کرده است تا در زمان سریع خود را به تحلیل‌گران کهنه‌کار برسانند، اما به هر حال این نوع معاملات حجم خرید و فروش را هم بالا برده و باعث شده است تا با دیده شدن نخستین نشانه‌های تغییر در ارزش یک سهام، صف‌های بزرگ خرید و فروش با استفاده از معاملات الگوریتمی تشکیل شود.
تردیدی نیست که فراگیر شدن معاملات الگوریتمی به حساسیت و تشدید نوسان در بازار بورس دامن می‌زند، اما سوال این‌جا است که چرا در زمانی که همه نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر مردم کوچه و بازار را به بازار بورس دعوت می‌کردند، کسی به فکر منطقی کردن بازار نبود؛ نه سیاست‌گذران و نه سهامداران کهنه‌کار. همه راضی بودند، اما همین که شاخص کل از قله ۱۹ مرداد روند نزولی گرفت و بازار تا ۲۰ درصد خودش را اصلاح کرد، همه به فکر تثبیت و ایجاد آرامش افتاده‌اند.
مطالب مرتبط:
تب داغ بورس بازی در ایران و ریسک پرمخاطره شهروندان
نوار قلبی بورس؛ چرا حال بازار سرمایه خوش نیست؟
بورس تهران و شیشه های شکسته امید
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر