هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی که سال گذشته با فراز و فرودهایی مواجه شد، آذرماه امسال با افزودن بخش‌هایی همچون «کیوریتوری» و «گالری‌ها» که در دوسالانه‌های دیگر نبوده است آغاز به کار کرده. با محمود محرومی دبیر اجرایی این دوسالانه درباره این دوره صحبت کردیم. در جواب اینکه آیا انتظارات ما برآورده شده است، باید بگویم بله. بیشتر کارها معاصر و خوب هستند. در بخش فراخوان، جوان‌هایی که چند سالی است فارغ‌التحصل شده‌اند اثر دارند، البته مجسمه‌سازان حرفه‌ای هم در این بخش شرکت کرده‌اند.
به نظرم بخش کیوریتوری خیلی حرفه‌ای است.*یکی از بحث‌هایی که در این دوره در کانون توجه قرار گرقته کیوریتوری (نمایشگاه‌گردانی) است و اینکه یکسری از پروژه‌ها از مسیر کیوریتوری گذر کرده‌اند. با این حال درباره خود واژه، مفهوم و عملکرد کیوریتور بحث‌های زیادی وجود دارد و نقد می‌شود که در ایران کیوریتور حرفه‌ای نداریم. تعریف دوسالانه هشتم از کیوریتوری چه بوده است و بر این اساس کیوریتورها چگونه انتخاب شدند؟در شورای سیاست‌گذاری، چه زمانی که محمود بخشی دبیر بود چه بعد از آن، کیوریتور مستقل به معنای کسی است که نمایشگاه‌گردان است و یکسری پروژه‌ها را پژوهش و بر حسب استیتمنتی (بیانیه هنری) که طراحی کرده هنرمندان را انتخاب و پروپوزال خود را به دوسالانه ارائه کرده است.من البته در مورد کیوریتورهایی که در این دوسالانه کار کرده‌اند نظر خیلی مثبتی دارم چون رویکرد معاصر دقیقی داشته‌اند و خیلی درست روند دوسالانه را دنبال و بر اساس آن پروژه ارائه کرده‌اند. در واقع درخشان‌ترین کارهای دوسالانه بخشی از پروژه‌های کیوریتوری است. ضمن اینکه در دوسالانه‌های قبلی پروژه‌های کیوریتوری نداشته‌ایم.
*آثار این دوره چطور بود؟ آیا توانسته بود انتظار شما را برآورده کند؟آثار دوسالانه در چهار بخش شکل گرفتند. 35 اثر در فراخوان شرکت کردند و از سوی هیات انتخاب پذیرفته شدند. تعدادی از آثار هم در بخش کیوریتوری انتخاب شدند. در این بخش 2 کیوریتور معماری و پنج کیوریتور هنری داریم. بخشی از آثار از سوی گالری‌ها و بخش دیگر هم به صورت مدعو در دوسالانه شرکت دارند.
در جواب اینکه آیا انتظارات ما برآورده شده است، باید بگویم بله. بیشتر کارها معاصر و خوب هستند. در بخش فراخوان، جوان‌هایی که چند سالی است فارغ‌التحصل شده‌اند اثر دارند، البته مجسمه‌سازان حرفه‌ای هم در این بخش شرکت کرده‌اند. به نظرم بخش کیوریتوری خیلی حرفه‌ای است.*یکی از بحث‌هایی که در این دوره در کانون توجه قرار گرقته کیوریتوری (نمایشگاه‌گردانی) است و اینکه یکسری از پروژه‌ها از مسیر کیوریتوری گذر کرده‌اند. با این حال درباره خود واژه، مفهوم و عملکرد کیوریتور بحث‌های زیادی وجود دارد و نقد می‌شود که در ایران کیوریتور حرفه‌ای نداریم. تعریف دوسالانه هشتم از کیوریتوری چه بوده است و بر این اساس کیوریتورها چگونه انتخاب شدند؟در شورای سیاست‌گذاری، چه زمانی که محمود بخشی دبیر بود چه بعد از آن، کیوریتور مستقل به معنای کسی است که نمایشگاه‌گردان است و یکسری پروژه‌ها را پژوهش و بر حسب استیتمنتی (بیانیه هنری) که طراحی کرده هنرمندان را انتخاب و پروپوزال خود را به دوسالانه ارائه کرده است.من البته در مورد کیوریتورهایی که در این دوسالانه کار کرده‌اند نظر خیلی مثبتی دارم چون رویکرد معاصر دقیقی داشته‌اند و خیلی درست روند دوسالانه را دنبال و بر اساس آن پروژه ارائه کرده‌اند. در واقع درخشان‌ترین کارهای دوسالانه بخشی از پروژه‌های کیوریتوری است. ضمن اینکه در دوسالانه‌های قبلی پروژه‌های کیوریتوری نداشته‌ایم.*آنچه در فراخوان بر آن تاکید شده «روند» شکل‌گیری آثار بوده است. چطور شد روی «روند» این‌قدر تاکید داشتید و با توجه به این موضوع چه نتیجه‌ای حاصل شد؟در ابتدا در شورای سیاست‌گذاری به فرایند فکر می‌کردیم. می‌خواستیم فرایند یک پروژه هنری از شروع، متد، ایده و ساخت آن را نشان دهیم و ببینیم چطور می‌توانیم این مسیر را در کارهای هنرمندان دنبال کنیم. اساساً این دوسالانه تم نداشت و رویکرد آن پژوهش راجع به خود مجسمه‌سازی و مجسمه‌سازی در متن اجتماع ایران بوده؛ به این معنا که می‌خواستیم ببینیم مجسمه‌سازانی را که در این دوسالانه اثر خواهند داشت چطور دنبال کنیم.
به همین دلیل یک گروه پژوهش تشکیل شد. کار گروه پژوهش این بود که از استودیوها بازدید کنند (Studio Visit)، با هنرمندان صحبت کنند، و تصاویری از کار هنرمند بگیرند. ما همه این مراحل را در اینستاگرام دوسالانه منتشر کردیم. از هر هنرمند 2 پست اینستاگرامی جدی و کامل منتشر کردیم شامل اینکه هنرمند چه کاری انجام می‌دهد و از مراحل انجام کار فیلمبرداری هم شد. به نظرم توجه به روند کار هنرمند خیلی مهم بود چون نتیجه نهایی همیشه در دوسالانه‌ها نمایش داده می‌شود، اما ما روند کار هنرمند را برنامه اصلی‌مان قرار دادیم.*بازخوردها در این باره چطور بود؟بازخوردهای خیلی خوبی داشتیم و این موضوع دوسالانه را خیلی ویژه کرد چون درباره کار هنرمندان پژوهش شده بود و این مرحله تا به حال انجام نشده بود. این کار با خود آرشیو و بایگانی را به همراه خواهد داشت. در آینده اسنادی وجود خواهد داشت که نشان می‌دهد هنرمندان طی این سال‌ها چه‌کار می‌کردند و این کار پایه‌ای می‌شود برای اینکه در دوسالانه‌های بعد روند و پژوهش درباره کار هنرمند دنبال شود.*موضوع دیگری که در فراخوان ذکر شده «بازتعریف مرزهای مجسمه» است. این موضوع قرار بود در بخش پژوهشی باشد یا در آثار هم مد نظرتان بود و اصلاً به چه نتیجه‌ای رسیدید؟بازتعریف مرزهای مجسمه‌سازی متمم دیگری هم داشت شامل حضور بین‌رشته‌ای...*بله. اتفاقاً یکی از سوال‌هایم نیز درباره بین رشته‌ای بودن دوسالانه بود.با این تعاریف، ایجاد امکانی برای فضای بین‌رشته‌ای و میدان دادن به سایر رشته‌های هنری در متن مجسمه‌سازی را مد نظر داشتیم. به نوعی بازتعریف، مرز نیست بلکه برداشتن مرزهای تعریف‌شده است. کمااینکه در این دوسالانه پنج هنرمند عکاس حرفه‌ای شامل البرز کاظمی، علی احدی، نجف شکری، کتایون کرمی و بابک کاظمی و تعدادی هم نقاش و طراح حرفه‌ای همچون محمدعلی بنی‌اسدی، حامد صحیحی، کیومرث هارپا و... حضور دارند.*فکر می‌کنید این کار باعث می‌شود هنرمندان تجسمی در فضاهای رسمی بیشتر با یکدیگر تعامل کنند و دوسالانه‌ها بتوانند مرزهای میان آنها را بشکنند؟بله قطعاً. حتی از معماران هم در این دوسالانه شرکت کرده‌اند چون 2 نفر از کیوریتورها معمار هستند و به همین دلیل برخی از پروژه‌ها درباره معماری و پیوند آن با مجسمه‌سازی است؛ مثلاً کسی مانند آرش مظفری که معمار خیلی سرشناسی هم هست و در دوسالانه ونیز در بخش معماری حضور داشته در دوسالانه مجسمه‌سازی شرکت دارد. پروژه‌های معماری ضرورت پیوند معاصر معماری و مجسمه‌سازی را خیلی پررنگ کرده‌اند.*در مورد بخش گالری‌ها اوضاع چطور است؟ فارغ از اینکه تا به حال در دوسالانه‌ها بخشی برای گالری‌ها نبود، در خبرها بازدید تعدادی از اعضای اتحادیه نگارخانه‌داران را نیز داشتیم.بله تعدادی از اعضای اتحادیه نگارخانه‌داران مانند خانم لیلی گلستان، لاجوردی، جواهری و... از دوسلانه بازدید کردند و برایشان جذاب بود، اما باید بگویم چنان‌که قبلاً هم پیش‌بینی می‌کردم، آن‌طور که باید خیلی نمی‌توان روی بخش گالری‌ها حساب باز کرد.
اگرچه گالری‌ای مانند «ایرانشهر» حضور حرفه‌ای خوبی داشت، اما حرفه‌ای بودن به چه معناست؟ ما می‌خواستیم این بخش راه بیفتد تا گالری‌دار هنرمند خود را حمایت کند و هنرمند اگر توانایی ساخت یک کار کوچک را دارد، هزینه‌ای از گالری‌دار بگیرد یا کارش پیش‌خرید شود تا بتواند اثر بزرگ‌تری بسازد، اما این اتفاق نیفتاد.گالری‌ها عموماً یک جریان اقتصادی را پی می‌گیرند آن هم در دوره‌ای که اقتصاد ضعیف است. عملاً آنها برای هنرمند هزینه نکردند. مدیران هنری یکی دو گالری مانند «ساربان» و «ایرانشهر» خوب کار کردند، اما ندیدیم که هزینه‌ای بابت دوسالانه به هنرمند داده شود یا از سوی آنها حمایت شوند.به هر حال گالری‌ها امتیاز خود را می‌گیرند و نام‌شان در کتاب و بروشورها می‌آید، اما این بخش در دوسالانه خیلی قوی نیست. ما حضور گالری‌های بیشتری را انتظار داشتیم، اما در نهایت پنج گالری «آران»، «ایرانشهر»، «ساربان»، «شیرین» و «طراحان آزاد» با ما کار کردند.*قرار بود دوسالانه در فضای باغ کتاب برگزار شود. چطور شد مکان برگزاری به تالار وحدت تغییر پیدا کرد؟صحبت‌هایی که در مورد باغ کتاب صورت گرفته بود برای اسفند 98 تا اردیبهشت 99 بود، اما قرارداد تمدید نشد. مشکلات عدیده‌ای هم در میان بود؛ مثل فضای تجاری، نبود امنیت و محافظت دقیق از آثار. به همین دلیل ما هم خیلی ناراحت نبودیم که دیگر نمی‌توانیم به باغ کتاب برویم، به علاوه که تالار وحدت شرایط مطلوب‌تری دارد.
اگرچه تالار وحدت نیز مشکلاتی دارد چون این مکان ثبت میراث فرهنگی است و نمی‌توانیم اثری را از سقف یا دیوار آویزان کنیم در حالی که خیلی از کارها حالت آویز دارند. به همین دلیل مجبور بودیم با ملاحظه پیش برویم و از استراتژی‌هایی مانند داربست و... استفاده کردیم. البته بد هم نشد و نتیجه جذابی برایمان رقم زد، هرچند با اصطکاک چندین برابر و انرژی بالایی که از ما گرفت.*کتاب دوسالانه چه زمانی منتشر می‌شود؟شرایط کرونا انرژی زیادی از ما گرفت چون به سختی می‌توانستیم ارتباط‌هایمان را داشته باشیم. برنامه فشرده‌ای داشتیم، با این حال کار را پیش بردیم. گروه پژوهش ما با دقت تمام تا زمان انتشار کتاب این پروژه را پیش می‌برند و با دقت کار می‌کنند. دستاوردهای ما در قالب کتاب می‌تواند نمایش داده شود. در تلاش هستیم ماکت کتاب را به اختتامیه برسانیم، اما چون بخش‌های زیادی دارد و کتاب حجیمی است احتمالاً تا شب عید رویش کار کنیم و چاپ آن به بعد از عید موکول شود.چکیده گفت‌وگو با محمود محرومی-برداشتن مرزهای تعریف‌شده مد نظرمان بود
-در آینده اسنادی وجود خواهد داشت که نشان می‌دهد هنرمندان طی این سال‌ها چه‌کار می‌کردند
-بخش گالری‌ها خیلی قوی نیست و حضور گالری‌های بیشتری را انتظار داشتیم
-درخشان‌ترین کارهای دوسالانه بخشی از پروژه‌های کیوریتوری است