نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای این گروه در آبان ماه به ۶۰.۱ درصد رسیده است که باز از نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص کل در ماه مورد گزارش که ۵۰.۳ درصد اعلام شد، ۹.۸ واحد/ درصد بیشتر بود.
اما چرا در این روایت از تورم آبان ماه بر تورم غذایی متمرکز شده‌ایم؟ پاسخ کوتاه به این پرسش این است که افزایش ماهانه شاخص بهای گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با ثبت رشدی ۱۳ درصدی در آبان‌ماه امسال رکورد افزایش ماهانه شاخص بهای این گروه در دهه ۹۰ را جابه‌جا کرده است، یعنی از مهرماه تا آبان‌ماه بالاترین نرخ رشد شاخص این گروه از سال ۱۳۹۰ تا کنون رقم خورده است و این به تنهایی آنقدر ارزش داشت تا تمام توجه یک گزارش درباره تورم آبان‌ماه فقط و فقط به تغییرات قیمتی این گروه جلب شود.
اما این تمام دلیل این توجه نبود و نیست، تغییرات شاخص بهای این گروه کالایی یا به عبارت ساده‌تر تورم غذایی به اهمیت این تغییرات از منظر دهکهای پایین درآمدی است، به طور مثال در مهرماه امسال تورم نقطه به نقطه گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» برای دهک اول درآمدی یعنی پایین‌ترین سطح درآمدی ۴۵.۳ درصد بود حال آنکه تورم این گروه برای دهک دهم درآمدی یا به عبارتی بالاترین سطح درآمدی ۳۶.۱ درصد اعلام شد، میانگین تورم نقطه به نقطه این گروه در مهرماه ۴۰.
شاخص بهای گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» در گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات نرخ تورم در آبان ماه، ۱۴.۳ درصد رشد کرده است، این تقریبا دو برابر نرخ تورم ماهانه شاخص کل در آبان ۹۹ است.
نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای این گروه در آبان ماه به ۶۰.۱ درصد رسیده است که باز از نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص کل در ماه مورد گزارش که ۵۰.۳ درصد اعلام شد، ۹.۸ واحد/ درصد بیشتر بود.
اما چرا در این روایت از تورم آبان ماه بر تورم غذایی متمرکز شده‌ایم؟ پاسخ کوتاه به این پرسش این است که افزایش ماهانه شاخص بهای گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با ثبت رشدی ۱۳ درصدی در آبان‌ماه امسال رکورد افزایش ماهانه شاخص بهای این گروه در دهه ۹۰ را جابه‌جا کرده است، یعنی از مهرماه تا آبان‌ماه بالاترین نرخ رشد شاخص این گروه از سال ۱۳۹۰ تا کنون رقم خورده است و این به تنهایی آنقدر ارزش داشت تا تمام توجه یک گزارش درباره تورم آبان‌ماه فقط و فقط به تغییرات قیمتی این گروه جلب شود.
اما این تمام دلیل این توجه نبود و نیست، تغییرات شاخص بهای این گروه کالایی یا به عبارت ساده‌تر تورم غذایی به اهمیت این تغییرات از منظر دهکهای پایین درآمدی است، به طور مثال در مهرماه امسال تورم نقطه به نقطه گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» برای دهک اول درآمدی یعنی پایین‌ترین سطح درآمدی ۴۵.۳ درصد بود حال آنکه تورم این گروه برای دهک دهم درآمدی یا به عبارتی بالاترین سطح درآمدی ۳۶.۱ درصد اعلام شد، میانگین تورم نقطه به نقطه این گروه در مهرماه ۴۰.۵ درصد بود که باز نشان می‌دهد تغییرات قیمتی این گروه به شکل تورم‌های سنگین‌تر بر سید هزینه دهکهای پایین‌تر درآمدی سنگینی می‌کند.
از طرفی دیگر ضریب اهمیت گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در محاسبه نرخ تورم برای دهکهای پایین درآمدی به شکل قابل توجهی از ضریب اهمیت تغییرات قیمت این گروه در محاسبه نرخ تورم برای دهکهای بالای درآمدی بزرگتر است، در مهرماه ۹۹ ضریب اهمیت گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات برای دهک اول درآمدی ۴۳.۳ درصد اعلام شد که دو و نیم برابر بزرگتر از ضریب اهمیت این گروه برای دهک دهم بود که ۱۷.۲ درصد به ثبت رسید.
این مقایسه‌ها نشان می‌ٔ‌دهد که تحولات قیمتی گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات چگونه بر درآمد و هزینه خانوارهای کم‌درآمد تاثیری به مراتب بزرگتر نسبت به خانوارهای با درآمد بالاتر بر جای می‌گذارد.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران شاخص بهای خوراکی‌ها، آشامدینی‌ها و دخانیات از آبان‌ماه سال ۹۶ تا آبان ماه سال ۹۹ رشدی ۲۰۳ درصدی را تجربه کرده و سه برابر شده است.
همچنین بررسی تغییرات ماهانه شاخص بهای این گروه عمده در ۸ ماهه امسال نشان‌دهنده روند تغییرات شاخص این گروه کالایی است که به رغم چند فرود و شیب نرم در مجموع روندی رو به رشد را تجربه کرده است.
مهم‌ترین تبعات این اثرگذاری تورمی کاهش مصرف مواد غذایی در خانوارهای کم درآمد است که عمدتا با کاهش مواد پروتئینی، لبنیات و میوه و سبزی رقم می‌خورد.
به طور معمول میزان افزایش سالانه حقوق و دستمزد کارکنان و کارگران از رقم تورم غذایی کمتر بوده و کاهش توان قدرت خرید آنها را جبران نمی‌کند و خانوارهای قرار گرفته در دهکهای پایین درآمدی برای گذار از این بحران، چاره‌ای جز کاهش مصرف و حذف اقلام از سبد هزینه خود نمی‌بینند.
چندی پیش در یک گزارش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی تصریح شد بود که میانگین مصرف سرانه گوشت قرمز از ۵.۶ کیلوگرم در سال ۱۳۹۶ به ۳.۹ کیلوگرم در سال ۹۸ رسیده است که به معنای کاهش ۳۰.۳ درصدی مصرف سرانه گوشت قرمز در این سالهاست.
در عین حال نسبت مصرف گوشت قرمز دهک دهم به دهک اول درآمدی که در سال ۹۶، ۱۴.۹ بود در سال ۹۸ به ۳۷.۵ رسیده است، این فاصله عمیق در مصرف گوشت قرمز حاصل کاهش شدید مصرف گوشت قرمز در دهک اول درآمدی است.
در این گزارش تصریح شده بود که سرانه مصرف دیگر اقلام خوراکی همچون گوشت مرغ، گوشت ماهی، تخم مرغ، لبنیات، انواع حبوب و حتی سیب زمینی در دوره سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ کاهش داشته است، هرچند کاهش مصرف این اقلام به میزان کاهش مصرف گوشت قرمز در این سالها نبود اما به هر حال نرخ بالای تورم غذایی در کاهش عمومی مصرف اقلام خوراکی در میان خانوارهای ایرانی موثر بوده است.
افزایش شتابان شاخص بهای این گروه عمده در ماه‌های گذشته در حالی رقم خورده است که دولت از سال ۹۷ به رغم انتقاد کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی همچنان بر تخصیص ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی اصرار ورزیده و دلیل ادامه این سیاست‌گذاری را کنترل قیمت کالاهای اساسی اعلام کرده است که عمدتا مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت اقلام خوراکی تاثیرگذار است.
نکته نگران کننده آنکه شاخص تورم غذایی در ۸ ماه گذشته از سال ۹۹ با شتاب بیشتری از شاخص کل تورم رشد کرده است، در حالیکه شاخص کل تورم از ابتدای سال تا آبان‌ماه رشدی ۳۷ درصدی را تجربه کرده است شاخص تورم غذایی در این دوره بیش از ۴۷ درصد افزایش داشته است که می‌تواند روند کاهش مصرف مواد غذایی به ویژه مواد غذایی با ارزش غذایی بالاتر را در میان دهکهای پایین درآمدی شتاب بیشتری ببخشد که در میان مدت تبعات نگران کننده آن بر سلامت افراد جامعه قابل توجه خواهد بود.
مطالب مرتبط: