پژوهش جدید: پروبیوتیک‌ها ممکن است در کنترل چاقی کودکان مؤثر باشند

بیش از ۳۴۰ میلیون کودک و نوجوان در سراسر جهان در سال ۲۰۱۶ اضافه وزن داشتند که این موضوع آنها را بیشتر مستعد به چاقی مفرط و ابتلا بیماری‌های مختلف، حتی مرگ زودهنگام، در آینده و در سنین بالاتر می‌کند.

به گزارش سی‌ان‌ان، بنا بر یک مطالعه کوچک که نتایج آن روز دوشنبه به طور مجازی در نشست اینترنتی جامعه آندوکرینولژی (غدد درون‌ریز و متابولیسم) اروپا عرضه شد، پروبیوتیک‌های سویه بیفیدوباکتر در ترکیب با محدودیت کالری در رژیم غذایی روزانه، به کودکان مبتلا به چاقی مفرط کمک می‌کند که وزن‌شان را کاهش دهند.

جمعیت میکروبیوتا، یا ریزاندامگان همزیست جدار دستگاه گوارش ما، از بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد میکروارگانیسم پویا و دائماً در حال تغییر تشکیل شده است که مسئول سیستم ایمنی بدن، متابولیسم طبیعی، و محافظت در مقابل عوامل بیماری‌زا هستند.

رژیم غذایی، محرک اصلی میکروبیوتای روده (دستگاه گوارش) محسوب می‌شود و عدم تعادل میکروبیوتا به برخی از بیماری‌ها و عفونت ها ارتباط داده شده است.

بنا بر گزارش مرکز ملی بهداشت مکمل و ترکیبی آمریکا، پروبیوتیک‌ها متشکل از باکتری‌های زنده و دیگر میکروب‌ها (میکروارگانیسم‌ها) هستند که «مصرف آنها فواید زیادی برای بدن دارد» و در برخی از غذاها مثل ماست، غذاهای تخمیر شده دیگر، و مکمل های غذایی به مقدار زیاد یافت می‌شود.

این باکتری‌ها نیز مثل بسیاری از میکروب‌های دیگر که در بدن ما زندگی می‌کنند، به هضم غذا، تولید ویتامین، و تخریب سلول‌های بیماری‌زا در بدن کمک می کنند.

بیفیدوباکتری‌ها از متدواول‌ترین باکتری‌ها در پروبیوتیک‌ها هستند؛ چون آنها به طور طبیعی در معده و روده ما زندگی می کنند، از بدن ما در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کنند، سیستم ایمنی بدن ما را تنظیم می‌کنند، و با تجزیه کاربوهیدرات‌ها و فیبر‌های غذایی، مواد مغذی را به بدن ما می رسانند. این سویه باکتری همچنین «اسید چرب با طول کوتاه» تولید می‌کند که نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارشی، کار کردن منظم روده، و کنترل گرسنگی و وزن دارد.

در پژوهش‌های قبلی از ترکیبی از سویه های پروبیوتیک برای ارزیابی در کنترل چاقی استفاده شده بود، در نتیجه به نقل از نویسندگان پژوهش جدید، آنها این بار می‌خواستند دریابند که اگر تنها از بیفیدوباکتری استفاده شود چه اتفاقی خواهد افتاد.

استفاده از پروبیوتیک‌ها برای کنترل وزن

پژوهشگران ۱۰۰ کودک ۶ تا ۱۸ ساله را که به چاقی مفرط و مقاومت به انسولین مبتلا بودند، مورد مطالعه قرار دادند.

مقاومت به انسولین شرایطی است که کبد، عضلات، و چربی بدن واکنش مناسبی به انسولین نشان نمی‌دهند و نمی‌تواند گلوکز یا قند خون را جذب کنند. در نتیجه، لوزالمعده برای کمک به جذب گلوکز در بدن انسولین بیشتری ترشح می‌کند. کاهش جذب گلوکز باعث تجمع آن در خون شده و بطور بالقوه زمینه را برای شروع بیماری دیابت نوع ۲ فراهم می آورد.

دکتر فلاویا پرودام، استادیار رشته تغذیه بالینی در بخش علوم بهداشت در دانشگاه «پیه‌مونته اورینتاله» ایتالیا و نویسنده ارشد این پژوهش، می‌گوید که تمامی این کودکان تحت رژیم مدیترانیه‌ای با محدودیت کالری - متناسب به نیاز بدنشان - بودند. سپس به مدت هشت هفته، به یک گروه از این کودکان پروبیوتیک و به گروه دیگر پلاسیبو یا دارونما داده شد.

نهایتاً هر دو گروه کاهش وزن داشتند، شاخص توده بدنی آنها کاهش یافته بود، اندازه دور کمر آنها کم شده بود، و فشار خون، مقاومت به انسولین، و میزان تجمع باکتری «ای کلی» (به انگلیسی: E-Coli) در روده آنها کاهش یافته بود. ولی در اعضای گروهی که پروبیوتیک نیز مصرف کرده بود، کاهش وزن، کاهش مقاومت به انسولین، و کاهش تجمع باکتری ئی کلی بیشتر مشاهده شد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تاثیر پروبیوتیک در کودکان تا چند روز بعد از مصرف نکردن آن هنوز دیده می‌شد، ولی بعد از گذشت چند روز از بین رفت.

مراقبت از سلامت دستگاه گوارش کودکان

والدینی که می خواهند برای کنترل وزن و یا در کل سلامت دستگاه گوارش فرزندان خود میکروبیوتاهای روده آنها را تقویت کنند، می‌توانند به استفاده از منابع غذایی کامل روی بیاورند.

بسیاری از غذاهای تخمیر شده و محصولات کشت شده زنده مثل ماست، کفیر، برخی از پنیرها مثل چدار، کیمچی، ترشی خیار، کلم ترش، و کامبوچا (نوعی نوشیدنی حاصل از تخمیر چای) حاوی پروبیوتیک هستند.

دکتر پرودام می گوید غذاهایی مثل «گندم، پیاز، سیر، موز، و تره فرنگی» همچنین مواد مغذی برای بیفیدوباکتری‌ها هستند.

دکتر موران می‌گوید چرا اینکه کودکان از برخی از سویه های پروبیوتیک کمتر یا بیشتر دارند، می تواند امری ارثی و یا زیست محیطی باشد ولی می تواند «مستقیما بستگی به خوردن غذاهای خاص داشته باشد، از جمله خوردن بیش از حد غذاهای فرآوری شده که در میکروبیوتاها تغییر بوجود می آورد.»

چیزهایی که در مورد پروبیوتک‌ها هنوز ناشناخته است

دکتر موران در یک پیام ایمیل گفت: «داده‌هایی وجود دارد که نشان می دهد چاقی مفرط ممکن است با تغییرات میکروبیوم‌ها مرتبط باشد. هر چند بسیاری از این اطلاعات توضیح نمی دهد که آیا تغییر در میکروبیوم موجب چاقی شده است، یا تغییر در وزن (چاق شدن) میکروبیوم را تغییر داده است.»

با وجود رواج و محبوبیت مکمل‌های غذایی پروبیوتیک، بسیاری از آنها (همانند بسیار از ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی) پیش از آن که به قفسه های فروشگاه ‌ها راه یابند نیازی به تایید سازمان غذا و داروی آمریکا ندارند.

ولی پروبیوتیک‌هایی که به عنوان دارو و با تجویز پزشک فروخته می شوند نخست باید آزمایش‌های بالینی برای بی‌خطر و مؤثر بودن را بگذرانند و توسط سازمان غذا و دارو تایید شوند.

با وجود این که مکمل‌های پروبیوتیک اصولا بی‌خطر محسوب می‌شوند، ولی بسیاری از آنها تایید نشده‌اند و خطرات عوارض جانبی آنها ممکن است بیشتر از منفعت‌شان باشد.

کارشناسان توصیه می‌کنند که پیش از شروع هر نوع رژیم پروبیوتیک برای کودکان، حتماً با پزشک اطفال مشورت شود.

برای درک بهتر این که مکمل‌های غذایی پروبیوتیک‌ چطور می‌توانند باکتری‌های دستگاه گوارش را تغییر دهند و در نتیجه بر سوخت‌‌و‌ساز و وزن تاثیر بگذراند، هنوز به مطالعات بیشتر و گسترده‌تری نیاز هست.