اولین گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی»، پس از سفر به تهران، برای تحویل به نشست فصلی اعضای شورای حکام آژانس آماده شده است که نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ایران برای حل اختلافات یک ساله اخیر با آژانس چه روشی را در پیش گرفته است.
این همچنین اولین گزارش مدیرکل پس از قطعنامه شورای حکام است که از جمهوری اسلامی خواسته بود به سوالات مدیرکل پاسخ دهد و اجازه دسترسی بازرسان آژانس به مراکز مشکوک را صادر کند.
***
مدیرکل آژانس چهار ماه قبل، مجددا به ۳۵ عضو شورای حکام -که در حکم هیئت‌مدیره آژانس هستند- اطلاع داده بود که ایران از اواخر سال ۱۳۹۸، از دادن دسترسی به دو مرکز در اطراف تهران و اصفهان که بازرسان به فعالیت آن مظنون شدند، خودداری کرده و یک سال است که جواب سوالات آژانس را درباره فعالیت‌های پیشین خود، از جمله گم شدن مقداری اورانیوم طبیعی و دلیل انجام آزمایش انفجاری نمی‌دهد.
با تکرار این شکایت، شورای حکام با صدور قطعنامه‌ای درباره ایران -که طی هشت سال اخیر بی‌سابقه بود- از جمهوری اسلامی خواسته بود که رویه خود را تغییر دهد. در صورتی که مدیرکل در گزارش شهریور ماه هم از همکاری نکردن ایران در این موارد خبر می‌داد، شورای حکام می‌توانست موضوع را به «شورای امنیت سازمان ملل متحد» ارجاع دهد.
با نزدیک شدن به زمان گزارش‌دهی مدیرکل به شورای حکام، جمهوری اسلامی ایران از رافائل گروسی برای سفر به تهران دعوت کرد. آقای گروسی پیش از انتخاب به سمت مدیرکلی به ایران رفته بود، اما این اولین باری است که در این سمت به تهران سفر می‌کرد. در جریان این سفر دو روزه، ایران به شرطی قبول کرد که به دو مرکزی که بازرسان آژانس به آن مظنون شدند، دسترسی بدهد، که مدیرکل سوالاتی را که از جمهوری اسلامی ایران دارد، بایگانی کند و کنار بگذارد.
حالا گزارش شهریور ماه ۱۳۹۹ مدیرکل می‌گوید، از دو مرکزی که بازرسان آژانس خواهان دسترسی به آن برای اطمینان از نبود انحراف به سوی برنامه‌های نظامی اتمی بودند، جمهوری اسلامی ایران به یک مرکز دسترسی داده و بر سر اجازه دسترسی به مرکز دوم هم تاریخ معینی تعیین شده است.
این وضعیت به معنی آن است که جمهوری اسلامی اجازه دسترسی اول را با هدف تاثیرگذاری مثبت بر گزارش مدیرکل آژانس صادر کرده و با تعیین تاریخ دسترسی دوم، در انتظار بازتاب اجازه دسترسی اول در گزارش مدیرکل و ارزیابی شورای حکام از آن است. در صورتی که جمهوری اسلامی از محتوای گزارش مدیرکل و سپس قضاوت شورای حکام درباره آن خرسند نباشد، می‌تواند اجازه دسترسی دوم را لغو کند.
جمهوری اسلامی ایران با دعوت از مدیرکل و توافق با دادن دسترسی بازرسان به دو مرکز در برابر بایگانی شدن سوالات مدیرکل، ابهامات و نگرانی‌های بعدی آژانس درباره اورانیوم گم‌شده و دلیل آزمایش انفجاری را مختومه کرده و علی‌رغم پاسخ ندادن به پرسش های مدیرکل در این باره، دادن دسترسی دوم به بازرسان را هم به نحوی گروگان نگه داشته است تا یک گزارش مثبت از سوی مدیرکل رد شود.
تصمیم‌گیری درباره توافق مدیرکل آژانس با مقام‌های ایرانی درباره بایگانی سوالات آژانس، می‌تواند مورد تایید یا رد اعضای شورای حکام قرار گیرد. حتی اگر شورای حکام در برابر این بخش از توافق سکوت کند، باز هم اگر در آینده سوالات تازه‌ای درباره ابهامات بایگانی‌شده برای بازرسان آژانس به وجود بیایید، این حق برای آژانس وجود دارد که خواهان پاسخگویی دولت جمهوری اسلامی شود. این وضعیت در برابر هر دولتی که با آژانس توافق همکاری امضا کرده است، وجود دارد و مختص به ایران نیست.
«عباس عراقچی»، معاون وزیر خارجه ایران، چند روز پیش از تنظیم گزارش مدیرکل و یک هفته پس از سفر او به تهران، در وین با وی دیدار کرد که موضوع آن پیگیری توافقات دو طرف در ایران عنوان شد. «کاظم غریب‌آبادی»، نماینده دائم جمهوری اسلامی در آژانس، هم پس از تنظیم گزارش مدیرکل، آن را حاوی «پیشرفت و تحولات» خواند.
تا به این‌جا جمهوری اسلامی توانسته است ابتدا با رد درخواست بازرسان آژانس و سپس توافق با مدیرکل برای دادن اجازه دسترسی، اجمالا بخشی از گزارش مدیرکل را به نفع خود درآورد اما بخش‌های دیگر گزارش درباره اجرای توافق هسته‌ای برجام می تواند مسائل تازه‌ای بیافریند.
گزارش مدیرکل می‌گوید بر خلاف توافق برجام، ایران در حال استفاده از ماشین‌های نسل جدید غنی‌سازی اورانیوم است و همچنین طی سه ماه اخیر بیش از ۵۳۳ کیلوگرم دیگر به ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود با خلوص چهارونیم درصد اضافه کرده است. کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران اکنون به ۲هزار و ۱۰۵ کیلو و ۴۰۰ گرم رسیده است، در حالی که مطابق برجام این میزان باید کمتر از ۳۰۰ کیلوگرم باشد. در برابر جمهوری اسلامی میزان ذخایر آب سنگین خود را به ۱۲۰ تن کاهش داده و به میزان مجاز در برجام رسانده است که می‌تواند با هدف ایجاد موازنه‌ای در گزارش مدیرکل انجام شده باشد.
تا کنون تهدید ایران به قطع اجرای بخش‌های نظارتی برجام که به آژانس اجازه بازرسی بیشتر از بخش‌های اتمی جمهوری اسلامی را می‌دهد، باعث شده است که شورای حکام در مورد نقض بخش‌های اجرایی برجام، همچون افزایش هفت برابری میزان ذخایر غنی‌سازی، تصمیم شدیدی نگیرد.
ترفندهای جمهوری اسلامی تا کنون در ارتباط با آژانس موفق بوده است، اما حفظ این موازنه در ماه‌های آینده غیر قابل تضمین است.
مطالب مرتبط:
صدور قطعنامه و اولین تنش جدی بین ایران و آژانس پس از برجام
ایران و یکی از منفی‌ترین گزارش‌های آژانس در دو دهه گذشته
بازگشت گام به گام به قبل از برجام؛ ایران در انتظار تصمیم شورای حکام
پیامد‌های گزارش جدید دبیرکل سازمان ملل؛ از تمدید تحریم تسلیحاتی تا پاسخگویی به عربستان
پایان قریب الوقوع محدودیت قطعنامه ۲۲۳۱ درباره ایران؛ آمریکا چه می خواهد؟
ماهیت تهدید روحانی در نامه‌اش به رهبران ۵ کشور چیست؟
گزارش جدید رافائل گروسی از فعالیت‌های اتمی ایران؛ تخلف از پروتکل الحاقی، نقض برجام
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر