روز گذشته «محمد خاتمی»، رییس‌جمهور سابق ایران، در یک پیام تصویری به مناسبت بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، با مردم صحبت کرد. بسیاری از تحلیل‌گران با اشاره به نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری، این پیام را یک تبلیغ انتخاباتی می‌دانند.
آیا پیام خاتمی مورد توجه قرار گرفته است؟
***
محمد خاتمی در میان اصلاح‌طلبان همچنان شخصیت محوری است و از همین رو پیام او در آستانه سال تحصیلی تبلیغی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ارزیابی شده است. رییس‌جمهور سابق ایران در پیامی به مناسبت آغاز سال تحصیلی خواستار آزادی کارگران، معلمان، دانشجویان و استادان زندانی و همچنین رفع محدودیت فعالان سیاسی شده است.
محمد خاتمی در پیامی تصویری تاکید کرد که دانشگاه ذاتا سیاسی است و دانشجو در عمق وجود خود آرمان‌خواه است.
خاتمی همچنین در بخش‌هایی، درباره عدالت و به خصوص عدالت آموزشی سخن گفته و در عین حال بار دیگر با روش‌های دولت «احمدی‌نژاد» مخالفت کرده و آن را توزیع فقر خوانده است.
رییس‌جمهور سابق ایران تاکید کرده است که «توسعه بدون عدالت؛ یعنی راندن طبقه متوسط به سوی طبقه محروم و برخورداری بیشتر بخش کوچکی از امکانات جامعه و عدالت بدون توسعه؛ یعنی صرف کردن سرمایه‌های ملی به صورت یک‌بارمصرف و فقیرتر شدن کل جامعه.»
گروهی از اصلاح‌طلبان در فضای مجازی تاکید بر «محوریت عدالت»، به خصوص عدالت آموزشی را یکی از مثبت‌ترین نکات پیام خاتمی ذکر کردند. موضوعی که حلقه مفقوده دولت خاتمی و اصلاح‌طلبان بود. در همین دولت بود که جریان مشهور به چپ، به جریان «اکبر هاشمی رفسنجانی» و «کارگزاران سازندگی» نزدیک شد و از مرزبندی‌های سابق خود عبور کرد. در این میان تنها «میرحسین موسوی» بود که به پایبندی به اندیشه‌های سابق شناخته می‌شد.
تاکید خاتمی بر عدالت می‌تواند متناسب با شرایط امروز جامعه نیز باشد که مشکلات اقتصادی به شدیدترین وضع تا کنون رسیده است.
این پیام خاتمی پس از مدتی غیبت از فضای سیاسی این گمانه‌زنی را تقویت کرده که هدف انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ است.
«تقی رحمانی»، فعال ملی‌مذهبی، در توییتر خود نوشت که اگر هدف از پیام خاتمی «اعلام حضور است، از این نوع حضور آبی گرم نمی‌شود» و اگر هدف «اعلام خط جدید است، باز این پیام چیزی نداشت.»
او تاکید کرد: «خاتمی اصلاحات را به وجود نیاورد، رییس‌جهمور اصلاحات شد، این دو فرق دارند. آنان که راه‌برد خلق می‌کنند الزاما صاحب مقام نمی‌شوند.»
در حالی سخنان خاتمی با انتخابات ریاست‌جمهوری مرتبط پنداشته شده که هنوز چند ماه از انتخابات مجلس و عدم حضور جدی اصلاح‌طلبان نگذشته است.
ویدیوی محمد خاتمی در انتخابات «مجلس شورای اسلامی» و «مجلس خبرگان رهبری» در سال ۱۳۹۴ تاثیر زیادی در بین عموم مردم گذاشت. عبارت «تکرار می‌کنم» در این ویدیو به جمله تبلیغاتی اصلاح‌طلبان تبدیل شد و باعث شد لیست اصلاح‌طلبان، موسوم به «لیست امید»، در هر دو انتخابات رای بیاورد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶ هم عبارت تکرار می‌کنم در برنامه تبلیغاتی اصلاح‌طلبان گنجانده شد. اما سال گذشته او نه توانست «خامنه‌ای» را به تایید صلاحیت طیف گسترده‌ای از اصلاح‌طلبان و نه مردم را به شرکت در انتخابات راضی کند.
او گفته بود: «اصلاح‌طلبان و مردم ناراضی باید فداکاری و از خودگذشتگی کنند و به خاطر ایران پای صندوق‌ها بیایند تا جلوی خطر اصلی گرفته شود.» اما همین درخواست‌ها دست‌مایه انتقادات شدید کاربران فضای مجازی بود. آن‌ها با اشاره به عدم بهبود وضعیت مجلس که اکثریت آن در دست لیست اصلاح‌طلبان بود، نوشتند که دیگر به او و اصلاح‌طلبان امیدی ندارند.
با این وضعیت قاعدتا خاتمی و اصلاح‌طلبان نباید هیچ امیدی به انتخابات ریاست‌جمهوری داشته باشند، اما شاید او مدل انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۴ را مد نظر دارد که گروه‌هایی مانند «جبهه مشارکت ایرانی اسلامی» با وجود تحریم انتخابات مجلس هفتم در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کردند. نتیجه آن انتخابات نیز اما برای اصلاح‌طلبان در نهایت شکست بود.
تفاوت دیگر وضعیت فعلی و سال ۱۳۸۴ اعتراضات دی ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸ است که فضای سیاسی را در داخل و خارج از کشور تغییر داده و گروهی از معترضان را به تغییر حکومت امیدوار کرده است. تحلیل اصلاح‌طلبان اما متفاوت است. «علیرضا علوی‌تبار» گفته است که حکومت در کوتاه‌مدت اعتراضات را سرکوب خواهد کرد. تحلیل گروه دیگری از اصلاح‌طلبان نیز این است که حکومت همچنان توان سرکوب اعتراضات را دارد و راه باقیمانده همچنان اصلاحات است.
در این وضعیت اما فعلا نه حکومت عزمی برای راه دادن دوباره اصلاح‌طلبان به قدرت دارد و نه فضای کرخت فعلی استقبالی از حضور آنان می‌کند. اصلاح‌طلبان هنوز مسئولیت مجلس دهم و دولت روحانی را نیز نپذیرفته‌اند و از کنار اقدامات کسانی که با «تکرار» خاتمی به قدرت رسیده‌اند عبور کرده‌اند.
در این شرایط سوال اصلی اما این است که آنان با کدام وعده و انگیزه طرفداران خود را راضی به حضور در انتخاباتی دیگر خواهند کرد. شاید اصلاح‌طلبان به امید تکرار تجربه انتخابات سال ۱۳۸۸ هستند یا این که به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و تاثیر آن بر فضای سیاسی در ایران امیدوارند.
مشکل دیگر اصلاح‌طلبان نبود چهره‌ای است که هم گروه‌های سیاسی بر او اجماع داشته باشند هم تایید صلاحیت شود و رای مردم را کسب کند. مگر این که راه‌کار اولیه آنان نامزد شدن خود خاتمی باشد.
اصلاح‌طلبان همچنان معتقدند که خاتمی محبوبیت سابق را دارد. حتی چهره‌های منتقد درون اصلاحات نیز او را محبوب می‌دانند؛ از جمله علیرضا علوی‌تبار در مصاحبه با «اعتماد آنلاین» از محبوبیت خاتمی گفته و خواستار مدیریت بیشتر این جریان توسط او شده است.
برخی از اصلاح‌طلبان، از جمله «محمدعلی ابطحی»، پیش از این گفته بودند که در صورت نامزدی خاتمی، اتفاقات سال ۱۳۸۸ رخ نمی‌داد. روی این سخن بیشتر با خامنه‌ای و جلب اعتماد او بوده است. با این حال پذیرش این که خامنه‌ای بار دیگر تن به این بازی دهد، سخت است. او در هشت سال گذشته به هیچ‌یک از دو رییس‌جمهور سابق دیگر اجازه بازگشت به قدرت را نداده است. خاتمی همچنان ممنوع‌التصویر است و روزنامه‌های اصلاح‌طلب نیز پیام او را منتشر نکرده‌اند. در مقابل رسانه‌های اصول‌گرا نیز واکنشی جدی به پیام و اعلام حضور خاتمی نداشته‌اند.
در این فضا ممکن است خاتمی از پیام خود انتظار تاثیرگذاری جدی نداشته باشد و این پیام مقدمه‌ای برای اتفاقات بعدی باشد؛ پیامی که هزینه سیاسی برای او ندارد و نماد «سنگ مفت، گنجشک مفت» است. او با این پیام بار دیگر حضور خود را به رخ می‌کشد و منتظر اتفاقات بعدی می‌ماند.
مطالب مرتبط:
زنگ انتخابات ۱۴۰۰ به صدا درآمد
احمد توکلی و اتهام جانبداری به دفتر خامنه‌ای در انتخابات۱۴۰۰
سید محمد خاتمی، باز هم با لبخند تن به شکست داد
راستی‌آزمایی سخنان محمد خاتمی؛ آیا بیشترین اشتغال در مشاغل کوچک و بنگاه‌های خرد است؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر