ساخت آلمان؛ پیروان 'پروفسور فوتبال' بر اروپا حکومت می‌کنند

در مورد فوتبال انگلستان سال‌هاست که می‌گویند نه تنها مشکل دروازه ‎بان، بلکه مشکل مربی هم دارد. پیش از سرالکس فرگوسن اسکاتلندی، برای پیدا کردن آخرین مربی بریتانیایی که قهرمان لیگ برتر شده، باید تا سال ۱۹۹۲ عقب رفت: هوارد ولکینسون در لیدز یونایتد.

هر چند حالا نام‌هایی مثل برندن راجرز (لستر سیتی)، فرانک لمپارد (اف سی چلسی) و کریس وایلدر (شفیلد یونایتد) سه مربی بریتانیایی در میان نامزدهای بهترین مربی سال بودند، اما یورگن کلوپ، یک آلمانی بود که بعد از قهرمانی با لیورپول در لیگ برتر به عنوان بهترین مربی انتخاب شد.

او اولین مربی آلمانی‌ است که این جایزه را می‌برد. حالا در جزیره با حسرت به آن سوی دریای شمال نگاه می‌شود و این سوال پیش آمده که چگونه آلمانی‌ها نه تنها دروازه‌بانان، بلکه مربیان درجه یک هم پرورش می‌دهند.

"سمفونی آلمانی"

بعد از این فصل لیگ قهرمانان اروپا، این تنها انگلیسی‌ها نیستند که از کیفیت مربیان آلمانی در حیرت‌اند. هانسی فلیک در راه قهرمانی با بایرن مونیخ هشت بر دو بارسلونا را شکست داد. بردی که در رسانه‌های اسپانیا مانند "یک جاده‌صاف‌کن بخاری" توصیف شد. بایرن در نهایت با آمار حیرت‌انگیز و بی‌سابقه پیروزی در همه بازی‌ها و میانگین ۳.۹۱ گل در هر بازی قهرمان این رقابت‌ها شد.

یولیان ناگلزمان مربی ۳۳ ساله با لایپزیگ مانند "یک فوج زنبور عسل" و با "سمفونی آلمانی" (به نوشته مارکا) از سد اتلتیکو مادرید گذشت. توماس توخل مربی ۴۶ ساله آلمانی موفق شد از فوق‌ستاره‌های پاری‌سن‌ژرمن سرانجام تیمی یک‌دست بسازد تا این تیم را برای نخستین بار به فینال لیگ قهرمانان برسد.

این برای اولین بار در تاریخچه این رقابت‌ها بود که سه مربی از یک کشور در نیمه‌نهایی حضور داشتند. در نهایت هم دو مربی آلمانی -فلیک و توخل- بایرن مونیخ و پاریس را به فینال رساندند که با پیروزی فلیک، دستیار سابق یواخیم لو -سرمربی تیم قهرمان جام جهانی ۲۰۱۴- به پایان رسید. این در حالی است که مشهورترین مربی آلمانی حال حاضر فوتبال جهان، یعنی یورگن کلوپ که پارسال لیورپول را قهرمان اروپا کرد، امسال غایب مراحل پایانی این رقابت‌ها بود.

"تز دکتری" ناگلزمان

این موفقیت بین‌المللی مربیان آلمانی پرسش‌های زیادی را به وجود آورده است. به خصوص با توجه به اینکه فوتبالی که تیم‌های زیر نظر این مربیان آلمانی بازی می‌کنند هم جذاب است و دیگر هیچ ارتباطی به آن وجهه سابق فوتبال قدرتی و "ماشینی" آلمان ندارد.

یولیان ناگلزمان امروز یکی از احترام‌برانگیزترین مربیان حال حاضر فوتبال جهان است. با تاکتیکی که او اتلتیکوی دیگو سیمئونه را حذف کرد، از نظر روزنامه اسپانیایی "موندو دیپورتیوو" کار یک تئوریسین بود: "ناگلزمان تز دکتری خود را در لیسبون می‌نویسد."

ناگلزمان حالا چنان اعتباری دارد که حتی مربیان مطرح جهان هم دوست دارند از شیوه‌های تمرینی او به هر طریقی شده سردربیاورند. به همین دلیل اریک تن‌هاگ، سرمربی آژاکس آمستردام، آلفرد شرودر که سه سال در هوفن‎‌هایم دستیار ناگلزمان بود را سال ۲۰۱۸ به عنوان دستیار به خدمت گرفت.

گفته می‌شود این همکاری با ناگلزمان در استخدام شرودر به عنوان دستیار رونالد کومان، سرمربی جدید بارسلونا هم بی‌تاثیر نبوده است.

بازیکنان معمولی

اما نقطه مشترک کلوپ ۵۳ ساله، فلیک ۵۵ ساله، توخل ۴۶ ساله و ناگلزمان ۳۳ ساله در چیست؟

شاید جالب‌ترین اشتراک این باشد که به استثنای هانسی فلیک که صد بازی برای بایرن مونیخ انجام داده، سه مربی دیگر هیچ کدام بازیکنان مطرحی نبوده‌اند و زود وارد دنیای مربیگری شدند.

توخل و ناگلزمان که به دلیل آسیب‌دیدگی در سنین جوانی کفش‌هاشان را آویختند و خیلی زود مدرک مربیگری گرفتند. تغییر طرز فکر باشگاه‌های بوندس‌لیگا هم بی‌تاثیر نبوده است، اینکه به این مربیان اعتماد می‌کنند و به آنها میدان می‌دهند و دیگر فکر نمی‌کنند که مربی الزاماً باید بازیکن بزرگی هم بوده باشد.

مدرک مربیگری آکادمی فدارسیون فوتبال آلمان، دیگر نقطه مشترک این مربیان است. آکادمی‌ای که در ۲۰ سال گذشته متحول شده و سیستم‌های مدرنی برای پرورش بازیکن و مربی ایجاد کرده است. البته اگر کسی فکر می‌کند این مربیان همه پیرو مدرسه‌ای خاص از "فوتبال آلمانی" هستند، در اشتباه است. هر یک از این چهار مربی سبک‌ و فوتبال نسبتاً متفاوتی بازی می‌کند.

"مکتب رانگنیک"

با این حال یک ارتباطی میان همه این مربیان وجود دارد و آن هم تاثیر پیشروانی است که تئوری‌های خود را عملیاتی کرده‌اند. مهم‌ترین تئوریسین پیشگام و تعیین‌کننده خط‌مشی نوین در فوتبال آلمان بدون تردید رالف رانگنیک است.

آن هم نه فقط به دلیل اینکه لایپزیگ را با برنامه و فلسفه‌اش ظرف ده سال از دسته پنجم فوتبال آلمان به لیگ قهرمانان اروپا رساند. آنچه این چهار مربی آلمانی را به هم پیوند می‌دهد، برداشت و خوانش هر یک از فلسفه بازی رانگنیک است که اعتقاد دارد همه جا و همواره باید به توپ و حریف حمله کرد.

هر گاه صحبت از "مدرنیزاسیون فوتبال آلمان" پیش می‌آید، نام رالف رانگنیک ۶۲ ساله هم مطرح می‌شود.

او سال ۱۹۹۸ در شرایطی که انگار فوتبال آلمان از همه تحولات تکنیکی و تاکتیکی بین‌المللی عقب مانده بود و همچنان با یک لوتار ماتئوس پا به ‌سن ‌گذاشته و کند به عنوان لیبرو بازی می‌کرد و در رقابت‌های بین‌المللی تحقیر می‌شد، به عنوان یک مربی و کارشناس جوان گمنام در برنامه تلویزیونی معروف "اشپورت‌اشتودیو" ظاهر شد.

رانگنیک در آن برنامه برای آلمانی‌ها در مورد دفاع خطی چهارنفره را که آن موقع از نشانه‌های فوتبال مدرن بود، توضیح داد.

از آن جا بود که رانگنیگ در رسانه‌های آلمان "پرفسور فوتبال" لقب گرفت. او در آن زمان به عنوان سرمربی تیم کوچک اولم با فوتبال مدرن توپ‌محور و دفاع خطی چهارنفره ناآشنا برای فوتبال آلمان، نامی برای خود دست‌وپا کرده بود.

در همان تیم اولم بود که توماس توخل به عنوان مدافع تیم با رانگنیک آشنا شد. توخل یک بار به روزنامه آلمانی "اشتوتگارتر ناخریشتن" درباره رانگینک گفته بود: "او به من بازی توپ‌محور را یاد داد. این طرز فکر من را شکل داد."

رانگنیک که به دلیل شیوه کاری‌ خودرای و استقلال نظرش هیچ گاه نخواسته یا نتوانسته در یک باشگاه بزرگ کار کند و خیلی وقت‌ها با صاحبان و روسای باشگاه‌ها به مشکل خورده، بعد از اولم در شالکه و هانوفر و اشتوتگارت تجربیات کوتاه‌مدتی داشت.

اما در هوفن‌هایم بود که دوباره نظریات او به بهینه‌ترین شکل ممکن عملیاتی شد. رانگنیک بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ هوفن‌هایم را از یک تیم دسته چهارمی به یکی از قدرت‌های ثابت بوندس‌لیگا تبدیل کرد که همواره فوتبال زیبایی بازی می‌کند. در سال آخر رانگنیگ در هوفن‌هایم بود که یولیان ناگلزمان در ۲۳ سالگی دستیار سرمربی تیم زیر ۱۷ سال هوفن‌هایم شد. شش سال بعد از آن هم ناگلزمان هدایت تیم اصلی هوفن‌هایم را برعهده گرفت.

رانگنیک مانند هوفن‌هایم، مغز متفکر پشت پروژه لایپزیگ هم بود. او به عنوان مدیر ورزشی و سرمربی و با سرمایه کمپانی اتریشی ردبول در سال ۲۰۱۲ هدایت تیم را به عهده گرفت و در هشت سال ابرقدرت جدید فوتبال آلمان را درست کرد. در نهایت با تلاش او بود که ناگلزمان پارسال از هوفن‌هایم به لایپزیگ رفت.

سبک بازی و فلسفه رالف رانگنیک تا حد زیادی تحت تاثیر والری لوبانوفسکی، سرمربی اسطوره تیم‌های ملی فوتبال اتحاد جماهیر شوروی و باشگاه دینامو کیف شکل گرفت. تاثیر رانگنیک هم در ۲۰ سال گذشته در فوتبال آلمان به قدری بوده که عبارت "مکتب رانگنیک" وارد دایره واژگان فوتبال شد و روی مربیان بعدی به نحوی تاثیر گذاشت.