1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

نگارگر نوجوی كهن‌ياب

۱۳۹۹ مرداد ۲۷, دوشنبه

۲۷ مرداد ۱۳۱۹: ۸۰ سال پیش در چنین روزی كمال‌الملک در نیشابور درگذشت. می‌گفت: «ذوق صنعتی و هوش در ایرانی هست، ولی مدرسه و معلم نداشته اند. حكومت باید ایجاد مدارس و ترویج صنعت كند.»

https://p.dw.com/p/3h3mt
Kamal-ol-molk
عکس: mehromah.ir

محمد غفاری مشهور به كمال‌الملک در سال ۱۲۲۶ در روستای "كله" كاشان زاده شد و در خانواده‌ای هنرمند رشد كرد.

پدرش از نقاشان محل بود و مقدمات اين هنر را به او آموخت.

۱۳ ساله بود كه پدرش او را پس از تحصيل در مكتب برای خواندن رشته نقاشی به دارالفنون تهران فرستاد: «تقريبا هشت سال در دارالفنون بودم. ۲۰ سالم بود كه شاه مرا خواست و در شمس‌العماره اتاقی و بعد در عمارت بادگير منزلی برايم معين كردند كه نقاشی كنم و از دربار سالی صد تومان مواجبم بود.»

از آنجا كه ناصرالدين‌شاه خود نقاشی می‌دانست، او را به پيشخدمتی و آموزگاری خود خواند.

۲۷ ساله بود كه از شاه لقب كمال‌الملک گرفت.

۵۰ ساله بود كه شاه كشته شد: «به فكر مسافرت اروپا افتادم زیرا با مظفرالدین شاه افق من نگرفت. تعلیم زبان فرانسه كردم و از راه قزوین و رشت و انزلی و بادكوبه به ونیز رسيدم.»

او سپس به فلورانس رفت، اندكی ايتاليايی آموخت و در رم يک ماه گردش و تماشا كرد و سرانجام به پاريس رسيد و در آنجا آتليه گرفت.

او از روی آثار نگارگران بنام مانند رامبراند، تیسیان و روبنس گرته‌برداری كرد و مهمتر از همه چشم‌‌‌انداز يا همان پِرسپِكتيو را آموخت و برای نخستين بار رنگ و روغن كاركرد.

کارکرد ظریف با قلم‌مو، ایجاد سایه‌روشن و اصول و قوانین علمی و فیزیكی نقاشی اروپایی را به كار برد و به ايران آورد و با بهره‌گيری از اين تكنيکها نگارههای تالار برلیان را تصحیح كرد.

او اما از هم‌زمانان خود چيزی به ارمغان نياورد و بيشتر به هنرمندان دوره رنسانس پرداخت.

پس از بازگشت به ايران چندی در دربار مظفرالدین شاه گذراند و چون شاه و پيرامونيان از او كشيدن تصاوير عريان زنان را می‌خواستند دو سال به بغداد، كربلا و نجف پناه برد.

۶۳ ساله بود كه مدرسه هنرهای مستظرفه را در ميدان بهارستان كنونی گشود كه هم‌اكنون به ياد او نام‌گذاری شده است. همزمان برای همراهی با آزادی‌خواهان به ترجمه ديدگاههای آزادی‌خواهان فرانسه پرداخت.

۸۰ ساله بود كه بر سر استقلال این مدرسه با وزارت علوم به مشكل برخورد و از سرپرستی كناره گرفت و به مِلكش در نیشابور رفت. در آنجا سنگی به چشم چپش خورد و دیدش را مختل كرد. از آن پس كمتر نقاشی میكرد و باقی عمر را در گوشه‌گيری گذراند.

کمال‌الملک در ۹۳ سالگی در نیشابور درگذشت.