ایران در رسانه‌های آمریکا و چین؛ 'جنگ سرد جدیدی رخ نداده، نفوذ آمریکا رو به افول است'

افتتاح نخستین فروشگاه خوار و بار فروشی بزرگ ایرانی در آمریکای لاتین نه تنها مورد توجه رسانه‌های غربی که به تیتر اخبار رسانه‌های چین هم راه یافته و همزمان ستون‌نویسان رسانه‌های چینی به تحلیل تحولات اخیر میان تهران و پکن و مسکو پرداخته‌اند و تلاش کرده‌اند به این سوال پاسخ دهند که آیا محور ایران-روسیه-چین از آغاز رویارویی شرق و غرب در قالب یک جنگ سرد جدید حکایت دارد؟ یا این که تنها نشانگر افول قدرت و محبوبیت آمریکا در منطقه اوراسیا است.

آمریکا؛ حضور ایران در آمریکای لاتین چیزی نیست که از آن استقبال کنیم

پس از انتشار تصاویر افتتاح نخستین شعبه فروشگاه مگاصیص ایران در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، مایکل کوزاک، کفیل دستیار امور آمریکای لاتین وزیرخارجه آمریکا آن را "اتحاد کشورهای مطرود" خوانده و گفته حضور ایران در آمریکای لاتین چیزی نیست که آمریکا بتواند از آن استقبال کند.

به گزار خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مقام وزارت خارجه آمریکا گفته ایران این فروشگاه بزرگ را در حالی در پایتخت ونزوئلا راه اندازی کرده که "می‌داند کاراکاس قادر به پرداخت بهای آن نیست".

"ایران قادر به نجات ونزوئلا از موقعیتی که خود آن را به آن گرفتار کرده نیست و فقط خود را با این کار وارد بازی خطرناکی کرده است".

اظهارات آقای کوزاک در حالی افتتاح فروشگاه مگاصیص در ونزوئلا را "بی‌ثمر" جلوه داده که پایگاه خبری مرکز اطلاعات و اینترنت چین که یک رسانه دولتی در این کشور است، خبر افتتاح این فروشگاه را روز ۳۱ ژوئیه، روی وبسایت خبری خود قرار داده و به جزئیات آن از قول خبرگزاری‌های داخل ایران نوشته؛ از جمله واقع شدن انبار فروشگاه ایرانی در میان دو فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ آمریکایی، هوم دیپو (Home Depot) و کاستکو (Costco) در شرق کاراکاس پرداخته است.

رسانه‌های ونزوئلایی هم اخبار مربوط به افتتاح این فروشگاه را در صدر خبرهای کاراکاس قرار داده‌اند، از جمله "ال پیاتزو" که خود را یک رسانه مستقل و افشاگر در ونزوئلا معرفی می‌کند، در صفحه یوتیوب خود ویدیوی یک دقیقه‌ای زیر را از نخستین ساعات فعالیت فروشگاه مگاصیص و صف مشتریانی که برای ورود به آن تشکیل شده، منتشر کرده است.

بیشتر بخوانید

'جنگ سرد جدیدی آغاز نشده، فقط غرب در اوراسیا ضعیف شده'

رافائلو پانتوچی در یادداشتی که نشریه 'مرنینگ پست جنوب چین' منتشر کرده به افول محبوبیت آمریکا در کشورهای اوراسیا پرداخته و نزدیکی تهران، مسکو و پکن را متفاوت از آنچه غرب به عنوان بلوک شرق جدید می‌خواند ارزیابی کرده است.

"به راه افتادن یک رویارویی جهانی چون جنگ سرد، نیاز به دو قطب دارد. از نظر غرب محور پکن، مسکو، تهران در حال شکل دادن به قطب مقابل غرب است. همگرایی آنها در ضدآمریکایی بودن به افزایش نفوذ چین در اوراسیا که پکن مدت‌هاست به دنبال آنست کمک خواهد کرد. اما دقیقا در همین منطقه که چین فعلانه به دنبال یافتن متحد در آنست، هراس و نگرانی‌هایی وجود دارد که به طور مداوم تلاش پکن را تضعیف می‌کند. هر چند یک ستون‌های این گنبد همچنان به سمت پکن متمایل می‌شود اما آنچه بیشتر شاهد آن هستیم بیش از آن که نمایانگر دو شاخه (دو قطبی) شدن (اوراسیا) باشد، نشانگر یخ زدن تدریجی نفوذ غرب در این منطقه است."

رافائلو پانتوچی که این نشریه چینی او را محقق ارشد موسسه رویال یونایتد سرویسز لندن معرفی کرده در یادداشت خود نزدیک شدن تهران، روسیه و چین را "پدیده‌ای" دانسته که "مدت‌هاست در حال شکل‌گیری" است. حمایت مسکو و پکن از تهران در برابر تحریم‌های آمریکا و در اقدامی دو جانبه، طرح توافق تجاری ۲۵ ساله میان تهران و پکن که این روزها مورد توجه خاص قرار گرفته است.

"سه کشور اخیرا به همراه پاکستان، مربعی را برای رسیدگی به اوضاع افغانستان - پس از خروج نیروهای آمریکایی - تشکیل دادند. این هم مساله جدیدی نیست چرا که همسو با اقدامات سه جانبه قبلی آنهاست. بنا بر برخی گزارش‌ها، سه کشور برای مقابله با فعالیت های اطلاعاتی آمریکا در داخل خاک‌شان، منابع اطلاعاتی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. سال گذشته هم که مانور مشترک دریایی برگزار کردند... معامله‌های تسلیحاتی هم میان این سه کشور انجام می‌گیرد و در سازمان ملل متحد هم تهران، مسکو و چین با هدف مقابله با غرب هم پیمان می‌شوند. با این همه، این محور در سطح مقامات و مردم سه کشور با تنش‌های جدی روبروست."

در ادامه این یادداشت آقای پانتوچی چند نمونه از اختلافات سیاسی و مخالفت‌های داخلی میان روسیه، چین و ایران را فهرست کرده تا نشان دهد به زعم او اتحاد ضدآمریکایی این سه کشور لزوما به معنای هم‌پیمانی آنها بر سر همه مسایل نیست. بلکه اختلافات جدی در روابط دو جانبه آنها وجود دارد.

"در سطح عموم هم، چه در ایران و چه در روسیه تردیدهای جدی نسبت به همکاری اقتصادی با پکن وجود دارد و پیدا کردن ویدیوهایی که از زیان‌های نفوذ چین در کشورها سخن می‌گوید، کار دشواری نیست. حتی محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق ایران هم با نیم نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در مخالفت با توافق استراتژیک تجاری میان ایران و چین سخن می‌گوید."

به عقیده یادداشت نویس نشریه "مرنینگ تایم جنوب چین"، این اختلاف‌ها میان روسیه و چین و ایران، نشان از شکاف‌های جدی در ائتلاف سه کشور دارد که البته وقتی به مقابله با غرب و در راس آن آمریکا می‌رسد، کمتر نمود می‌یابد.

"هم روسیه و هم چین روابط بسیار خوبی با عربستان دارند که در تئوری با اتحاد آنها با تهران جور در نمی‌آید و همزمان هم تهران و هم مسکو روابط خیلی خوبی با هند دارند که با چین تنش جدی حتی بر سر اراضی مرزی دارند و درگیری خونین میان مرزبانان آنها همین اخیرا تنش میان پکن و دهلی نو را به سطحی بی‌سابقه افزایش داد... با این حال، یک عمل‌گرایی بی‌رحمانه‌ای بر روابط سه کشور و منطقه حکفرماست. قلب منطقه اوراسیا به طور فزاینده‌ای تحت نفوذ چین قرار گرفته است... در این منطقه ایده‌آل‌گرایی که غرب لیبرال و قدرت‌های دموکرات سردمدار آن هستند، با برنامه توسعه و شکوفایی اقتصادی چین، به عقب رانده شده است."

رافائلو پانتوچی در ادامه یادداشت خود به تنش‌های اخیر میان هند و چین اشاره کرده و نوشته به عقیده او حتی بالاگرفتن این تنش به آمریکا اجازه نخواهد داد که بتواند در برابر نفوذ رو به افزایش پکن در منطقه اوراسیا اقدام جدی کند و ایران و روسیه هم با وجود روابط خود با دهلی نو، با رویکرد عملگرایانه روابط خود با چین را خدشه‌دار نخواهند کرد و به این ترتیب دامنه نفوذ چین در منطقه اوراسیا همچنان رو به گسترش و تحکیم خواهد رفت."

او در پایان یادداشت خود نسبت به تحلیل‌هایی که در رسانه‌های غربی از تشکیل بلوک چین، روسیه و ایران در برابر آمریکا سخن به میان می‌آورند، موضع گرفته و می‌گوید: "ما شاهد آغاز یک جنگ سرد جدید نیستیم، بلکه شاهد افول نفوذ غرب در قلب اوراسیا هستیم".

کودتای ۵۳ و 'افشای اسناد جدید درباره مامور ام‌آی۶ '

روزنامه بریتانیایی گاردین به بهانه آماده پخش شدن مستند کودتای ۵۳، که قرار است همزمان با شصت و هفتمین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد در دسترس عموم قرار گیرد، به محتوای این مستند و گفتگو با تقی امیرانی، کارگردان ایرانی-بریتانیایی این فیلم پرداخته است.

این مستند که به گفت آقای امیرانی ساخت آن ۱۰ سال طول کشیده به افشای اسناد جدیدی اختصاص دارد که از نقش پنهان مانده یا پنهان نگاه داشته شده مامور اطلاعاتی بریتانیا در کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی محمد مصدق پرده بر می‌دارد.

کودتایی که گفته تقی امیرانی سرنوشت ایران و خاورمیانه را تا به امروز تحت تاثیر قرار داده است.

والتر مارچ، تدوینگر سرشناس این مستند که در کارنامه خود تدوین فیلم‌هایی چون «اینک آخر زمان» و «بیمار انگلیسی» دارد به گاردین گفته بسیاری از بخش‌های اصلی مستند از ابتدای تهیه آن در ذهن او و تقی امیرانی نبوده و "در جریان تحقیقات آقای امیرانی بوده که اسناد جدید و مهمی" پیدا شده از جمله مصاحبه نورمن دربی‌شایر، مامور سازمان اطلاعات خارجی بریتانیا، ام‌آی۶، که طی آن آقای دربی‌شایر آشکارا از ماموریتش برای سرنگون کردن محمد مصدق و یک و نیم میلیون پوندی که برای این کار صرف کرده سخن می‌گوید.

اما در مستند "کودتا ۵۳" تقی امیرانی متوجه می‌شود که مصاحبه نورمن دربی‌شایر و اطلاعات مربوط به ماموریت او در کودتای ۲۸ مرداد، از نسخه اولیه فیلم مستندی که در اواسط دهه ۸۰ میلادی کانال ۴ بریتانیا تهیه کرده بود حذف شده و چند روز بعد هم که نشریه آبزرور قصد برملا کردن این اطلاعات را داشته احتمالا «با دخالت دولت بریتانیا» از انتشار و تحقیق درباره آن منع شده است.

گاردین درباره این اسناد جدید مورد اشاره در این مستند نوشته: "نقش پنهان افسر سرویس مخفی بریتانیا که رهبری کودتایی را بر عهده داشت که سرنوشت خاورمیانه را برای همیشه تغییر داد در این مستند برای نخستین بار برملا خواهد شد و این که و چه طور تلاش نشریه آبزرور برای افشای این اطلاعات در سال ۱۹۸۵ سرکوب شد."

"در نسخه ۲۶ مه ۱۹۸۵ آبزرور این عنوان دیده می‌شود که "چه‌طور ام آی۶ و سی‌آی‌ای مشترکا طرح کودتای ایران را ریختند" اما این گزارش که در آن هویت نورمن دربی شایر برملا و به نقش او در اداره یک عملیات مخفی و خشن برای بازگرداندن شاه به قدرت پرداخته بود به شدت واژگون و ناکام می‌ماند و تنها چند روز بعد، اطلاعات تازه مربوط به نقش بریتانیا در سرنگونی محمد مصدق از سر تیتر اخبار روز به کلی محو می‌شود و حتی نام و هویت دربی‌شایر هم گم و گور می‌شود."

تقی امیرانی، کارگردان ایرانی-بریتانیایی به گاردین گفته: "ما هنوز هم نمی‌دانیم چه کسی این اطلاعات را به آبزرور نشت داده بود و چرا این کار را کرده بود... ما فقط می‌دانیم که تمامی نسخه‌ها و محتوای ضبط شده مصاحبه با دربی شایر جمع آوری شده و هیچ‌کس هم دیگر پی آن را نگرفته است." و به این ترتیب بر نقش مستقیم بریتانیا در کودتای ۲۸ مرداد سرپوشی کامل گذاشته شود.

والتر مارچ، تدوینگر این مستند گفته برای کنار تدوین فیلم ناچار شده بیش از ۵۰۰ ساعت فیلم و تصویر را زیر و رو کند که از این نظر حجم تصاویر اولیه مستند «کودتا ۵۳» دو برابر فیلم «اینک آخر زمان» بوده است.