چهار روز از پخش مصاحبه تلویزیونی با «روح‌الله زم» می‌گذرد. پیرامون این مصاحبه یا بازجویی تلویزیونی، حرف‌ها و نقدهای زیادی شد. اما آیا این مصاحبه را از نظر حقوقی می‌توان به چالش کشید؟ اما این مصاحبه که دو روز پس از اعلام وکیل روح‌الله زم برای درخواست تجدیدنظر به حکم اعدام موکلش پخش شد را می‌توان از نظر قانونی به چالش کشید؟
آیا می‌توان آن را برای طرح شکایت، مصداق شکنجه دانست یا فقط در سکوت می‌توان این شوی صداوسیما را هم با حیرت و درد نگاه کرد و گذشت؟ مانند بقیه اعترافات تلویزیونی ده‌ها شهروند دیگر که در پرونده‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، انرژی هسته‌ای، اعتراضات خیابانی، مد و رقص و جوانی کردن، مجبور به گفتن دروغ‌هایی در مقابل دوربین تا بغض کردن شده‌اند.
در مصاحبه با روح‌الله زم، موسس سایت و کانال «آمدنیوز»، شاید یک مورد ساده ویژه وجود داشت؛ این که گفت‌وگو کننده بدون پروا در آخر مصاحبه از سپاه پاسداران برای مهیا کردن این گفت‌وگو تشکر کرد؛ تشکر از ارگانی که مسوول ربودن روح‌الله زم در خاک عراق، بازداشت و نگه داشتن او در خانه امن برای حدود ۱۰ ماه، بدون حق داشتن ارتباط تلفنی یا ملاقات با خانواده‌اش و بعد محکوم کردن او به حکم اعدام با ۱۷ مورد اتهامی در دادگاه انقلاب است.
«محمد اولیایی‌فرد»، وکیل در گفت‌وگو با «خبرنگاری جرم نیست»، همین تشکر را تاییدی بر اعتراف اجباری روح‌الله زم می‌داند و می‌گوید: «در آخر گفت‌وگو، خبرنگار فقط از سپاه پاسداران برای مهیا کردن آن تشکر کرد. اگر مصاحبه به انتخاب روح‌الله زم و با رضایت او بود، باید در آخر مصاحبه از او هم تشکر می‌شد؛ مثلا گفته می‌شد از این که داوطلبانه حرف زدید، ممنون یا چنین چیزی. اما وقتی فقط از سپاه برای فراهم کردن این گفت‌وگو تشکر می‌شود، یعنی سپاه زم را روبه‌روی مصاحبه‌گر با دوربین‌های روشن گذاشته است؛ یعنی زم برای مصاحبه تحت فشار بوده است. بنابراین خود این مصاحبه مصداق شکنجه است و اعتراف اجباری محسوب می‌شود.»
در تاریخ ۲۰ تیر ۱۳۹۹، در بخش «بدون تعارف» برنامه «۲۰:۳۰» صداوسیما، گفت‌وگو یا اعتراف اجباری از روح‌الله زم پخش شد. در این برنامه، «علی رضوانی»، خبرنگار صداوسیما و بازجوی حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران با روح‌الله زم در خانه امنی که محل نگه‌داری او است، گفت‌وگویی کرده که اعتراف اجباری و مصداق بارز شکنجه است.
در این گفت‌وگو، روح‌الله زم که در دستان سپاه است، در اختیار بازجوی این نهاد امنیتی برای چند ساعت مصاحبه قرار می‌گیرد. معلوم نیست پشت صحنه این برنامه چه اتفاقاتی افتاده است اما علی رضوانی در این مصاحبه، روح‌الله زم را محکوم و غیرمستقیم حکم اعدام او را هم تایید می‌کند.
اولیایی‌فرد با اشاره به جمله‌ای از روح‌الله زم در آن مصاحبه، تاکید می‌کند که همان یک جمله نشان می‌دهد روند بازجویی، دادگاه و صدور حکم به نفع او نبوده و به دفاعیاتش توجهی نشده است: «زم در جواب مصاحبه‌کننده گفت شما می‌گویید اغتشاش، ما می‌گوییم اعتراضات. همین یک جمله کافی است که بدانیم او از این مصاحبه خرسند نیست اما مجبور به پاسخگویی بوده است. او همان طور که در جلسات دادگاهش گفته است که اتهاماتش را قبول ندارد، این‌جا هم می‌گوید کارهای او اغتشاش نبوده بلکه اعتراض بوده‌اند. از این منظر هم باید توجه کرد که اساسا در بازجویی، دادگاه و نهایت مرحله صدور حکم اعدام، به اعترافات متهم توجهی نشده است.»
این وکیل در ادامه حرف‌هایش مبنی بر عدم رضایت روح‌الله زم به این گفت‌وگو، می‌افزاید: «جابه‌جای این گفت‌وگو نشان‌های واضحی از اعتراف اجباری بود که می‌توان از نظر حقوقی به آن شکایت کرد. مصاحبه کننده گاهی حالت تحقیرآمیز و گاهی تهدید به او را داشت؛ وقتی گفت دیدی چه طور گرفتنت و یا کانالت ریزش کرد؟ زم در این مصاحبه سعی کرد به تحقیر و بازجویی تن ندهد و حداقل در طی این مصاحبه اتهام دیگری برای خودش نسازد.»
اولیایی‌فرد با اظهار این که مصاحبه تلویزیونی با روح‌الله زم یک مجازات علنی بود، می‌گوید: «ما همیشه مخالف مجازات‌های علنی بوده‌ایم. یکی از دلایل آن این است که در مجازات علنی، علاوه بر هتک حرمت و حیثیت متهم، باعث آبرو ریزی و هتک حرمت خانواده او هم می‌شود؛ مثلا فرض کنید اگر شخصی را در ملاءعام شلاق بزنند، نه تنها آبروی خود فرد می‌رود بلکه به آبرو خانواده‌اش نیز لطمه وارد می‌شود. حالا این گفت‌وگوها نه تنها به زم آسیب وارد کرده بلکه به خانواده زم هم لطمه حیثیتی وارد شده است.»
این وکیل در پاسخ به این سوال که آیا خانواده روح‌الله زم قادر به شکایت برای این گفت‌وگو هستند، می‌گوید: «در این گفت‌وگو، بین مصاحبه کننده و زم حرف‌های رد و بدل شده درباره خانواده زم نبود. اما با این عنوان که این گفت‌وگو لطمه به حیثیت خانواده وارد کرده است، می‌توانند در بخش مجازات‌های علنی شکایت کنند.»
اما چرا نهاد امنیتی سپاه در شرایطی که مردم خسته و دل‌زده از چنین برنامه‌هایی هستند و آن‌ها را مصداق شکنجه و اعتراف اجباری می‌دانند و به مفهوم عام‌تر، محتوای این گفت‌وگوها را باور نمی‌کنند، باز هم به تهیه و پخش چنین برنامه‌هایی دست می‌زند.
اولیایی فرد در پاسخ به این سوال می‌گوید: «مدتی است که امنیت داخلی و خارجی ایران مورد تهدید قرار گرفته است. در داخل با اخطارهای طغیان مردم علیه حکومت مواجه است و در خارج از مرزها نیز برنامه‌هایش با شکست مواجه شده‌اند. نظام در چنین شرایط حساسی که امنیتش از هر دو بعد داخلی و خارجی در خطر است، با چنین مصاحبه‌هایی، درصدد مانور امنیتی برای مردم و نشان دادن اقتدار کاذب به آن‌ها است. در واقع، این گفت‌وگو یک مانور امنیتی بود تا به مردم بگوید هنوز ما اقتدار داریم. راحت فردی را در خاک عراق به گونه تحقیرآمیز دستگیر می‌کنیم و او را به اعدام محکوم می‌کنیم. با این کار حکومت می‌خواهد به مردم بگوید حواس‌شان جمع باشد که آن‌ها هنوز اقتدار دارند و هرکاری بخواهند، می‌توانند انجام دهند.»
گزارشگران بدون مرز در توییتی یک روز پس از پخش این اعترافات نوشت: «#روح‌الله_زم در همه مدت بازداشت در سلول انفرادی و تا امروز از حق دیدار با خانواده‌اش و انتخاب وکیل محروم بوده است. بازجویی تلویزیونی، اعتراف آشکار رژیم #ایران به انجام جرم شکنجه زندانی است. شکنجه از مصادیق بارز «جنایت علیه بشریت» است.»
روح‌الله زم در مهر ۱۳۹۸ در بغداد توسط نیروهای سپاه پاسداران بازداشت و به ایران برگردانده شد. در تاریخ ۲۲مهر۱۳۹۸ سپاه با انتشار بیانیه‌ای خبر بازداشت او را رسانه‌ای کرد.
«غلامحسین اسماعیلی»، روز ۱۰ تیر در نشست مطبوعاتی خود از صدور حکم اعدام روح‌الله زم از سوی قاضی «ابوالقاسم صلواتی» در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب خبر داد. موسس آمدنیوز دارای ۱۷ مورد اتهامی بود که برای اتهام «فساد فی‌الارض» به اعدام محکوم شده است.
«دبیر دریابیگی بلوردی»، وکیل روح‌الله زم روز ۱۸ تیر از اعتراض به حکم اعدام موکلش خبر داد.
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
مطالب مرتبط:
بازجو روی صندلی خبرنگار؛ روح الله زم سوژه جدید علی رضوانی
روح‌الله زم در پرونده‌ای پرابهام به اعدام محکوم شد
روح‌الله زم در اخرین جلسه دادگاهش اتهامات خود را رد کرد
متهم شدن هنگامه شهیدی در پنجمین جلسه دادگاه روح‌الله زم توسط قاضی صلواتی
روح‌الله زم با رد اتهامات خود در دادگاهش: من خبرنگارم، کار خبری می‌کردم
مطرح شدن نام روزنامه‌نگار دیگری در سومین جلسه دادگاه روح‌الله زم
گزارشگران بدون مرز؛ روح‌الله زم با خطر اعدام مواجه است
موسس آمدنیوز در دومین دادگاهش اتهامات جاسوسی و فساد فی‌الارض را رد کرد
پرونده‌سازی صداوسیما علیه علی غزالی با پخش اعترافات روح‌الله زم
بررسی ۵۹ ثانیه از دادگاه روح‌الله زم؛ عدم تسلط قاضی به قوانین و ناآگاهی متهم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر